Rus Diplomatik Belgelerinde 1915 Van Ayaklanması ve Fransa’nın Selanik Maslahatgüzarı’nın Raporu

The outbreak of World War I described as such a marvelous opportunity for the Armenians, who desired to found a state of their own through the lands that they were going to break off from the Ottoman State. Armenians who had been acting together with the Entente Powers in this case: perpetuated their separatist activities in The Ottoman State, under the guidance of Russia by the approach of the World War I. The association of Russian- Armenian, which initiated before the First World War took its most intense form with the war. Russia on the other hand which desired to substantiate its goal of founding the Great Russian Empire by occupying Istanbul and Straits, perpetuated to back up Armenians in order to prompt them riot against The Ottoman State. Russia, which provoked the Armenians against The Ottoman State during the toughest times of The World War I; wished to entrap The Ottoman State on the fronts it battled. It did not disregard to back the Armenians up politically as well while supporting the Armenians militarily. It desired to initiate some political enterprises in order to conceal the Armenian rebellion and the massacres of the Armenians on Muslim community in Van, 1915, also with the intention of taking England and France as allies. One of these enterprises was to cover up the slaughter operations carried out by the Armenians in Van. Accordingly, Russia desired to establish an international declaration about Van incidents accompanied with England and France. However, at this exact moment a report came to the fore by the charge d’affaires of France in Thessaloniki that the incidents which took place in Van was initiated by the Armenians and The Ottoman State intervened to quell the rebellion. The mentioned report was such as to bring to a standstill the politics of Russia on Armenians. In this study, the initiatives of the Russian Ministry of Foreign Affairs regarding the declaration that Russia desires to publish about the Van events is going to be attempted to be revealed by the use of diplomatic correspondence of the Minis

PDF

___

Sbornik Diplomatiçeskih Dokumentov Reformı v Armenii 26 Noyabrya 1912 goda – 10 Maya 1914 goda, Gosudarstvennaya Tipografiya, Petrograd, 1915, s. 178-180, Belge No: 158.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 1817, Belge No: 583, s. 227.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 1876, Belge No: 609, s. 252.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914
g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 2155, Belge No: 724, s. 400.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 333, Belge No: 740, s. 416.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 2247, Belge No: 768, s. 461.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 2324, Belge No: 797, s. 488.
Mejdunarodnıe Otnoşeniya v Epohu İmperializma, Dokumentı İz Arhivov Tsarskogo i Vremennogo Pravitelstv 1878-1917 gg., Seriya: 3, Tom: 7, Çast: 2, 14 Yanvarya- 23 Maya 1914 g., (redaktor: M.N. Pokrovskiy) Moskva/Leningrad: Gosudarstvennoe Sotsialno- Ekonomiçeskoe İzdatelstvo, 1935, Telegramma No: 352, Belge No: 799, s. 490.
Akçora, Ergünöz, Van ve Çevresinde Ermeni İsyanları 1896-1916, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994.
Aydoğan, Erdal, İttihat ve Terakki'nin Doğu Politikası 1908-1918, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2007.
Babacan, Hasan, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Ermeni Sorunu, Tehcir Meselesi ve Talat Bey, Ermeni Meselesi Üzerine Araştırmalar, Haz: Erhan Afyoncu, Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları, İstanbul, 2001
Bayramol, Eray, Rus Kaynaklarında Ermeni Sorunu 1914-1915, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2013.
Bayur, Yusuf, Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, C.3/3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991. Güllü, Ramazan, Erhan, Ermeni Sorunu ve İstanbul Ermeni Patrikhanesi, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2015.
Günay, Nejla-Çaykıran, Güzin, "Rusların 1915 Yılında Van Vilayeti ve Çevresinden Ermenileri Kafkasya'ya Göç Ettirmesi", Gazi Akademik Bakış, C. 14, S. 27, Kış 2020, s. 133-150.
Kantarcı, Şenol, "Van'da Ermeni İsyanları", Ermeni Araştırmaları, S. 5, Bahar 2002, s. 138-167.
Karal, Enver, Ziya, Osmanlı Tarihi, C. 6, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
Kurat, Akdes, Nimet, Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşı'na Kadar Türk- Rus İlişkileri (1798-1919), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
McCarthy, Justin, Türkler ve Ermeniler, çev: Fatma Sarıkaya, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2019,
Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları, IV, (1909-1916), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 99,
Yayına Hazırlayanlar:
Recep Karacakaya, Aziz Mahmut Uygun, Numan Yekeler, Mustafa Çakıcı, Yılmaz Karaca, Salih Kahriman, Seher Dilber, Ümmihani Ünemlioğlu, Ankara, 2009.
Perinçek, Mehmet, Ermeni Milliyetçiliğinin Serüveni, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2015.
Serçelik, Seyit, Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında Ermeni Sorunu 1915-1923 Sömürge Savaşı, SRT Yayınları, Ankara, 2015.
Türkler-Ermeniler ve Avrupa, Haz: Bayram Kodaman, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2015.
Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul, 1976.
Uygur, Fatma, "Fransız Diplomatik Arşivlerine Göre Suriye Olayları", Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.16, S. 3, Eylül 2018, s. 181-200.
Yıldırım, Hüsamettin, Rus-Türk-Ermeni Münasebetleri (1914-1918), Kök Yayınları, Ankara, 1990