Lozan antlaşması’nın ahâli gazetesine yansımaları

Ahâli gazetesi, Mehmet Behçet Perim tarafından Millî Mücadele Dönemi başlarında önce Edirne’de; Edirne’nin Yunanlılar tarafından işgali üzerine de Bulgaristan’da yayımlanmıştır. Gazetenin 1920– 1924 yıllarına ait olan 126 nüshası Sofya Milli Kütüphanesi’ndedir. Mehmet Behçet Bey, gazetenin sahibi ve başyazarı olarak Ahâlî gazetesinde yer alan yazıları ile Millî Mücadeleyi yakından takip etmiş Türkiye’de meydana gelen olayları en kısa zamanda okuyucularına ulaştırmaya çalışmıştır. Gazetede yer alan diğer haberler bazen yerli ve yabancı gazetelerden bazen gazetenin Ankara temsilcisinden bazen de Mehmet Behçet Bey’in çeşitli yerlerdeki arkadaşlarının gazeteye yolladıkları mektuplardan hazırlanmıştır. Ayrıca gazete aracılığı ile Bulgaristan’daki Türkler, Millî Mücadele ve Bulgaristan’daki haklarının kazanılması konusunda bilgilendirilmeye çalışmıştır. Türkiye’nin Millî Mücadeleyi kazanmasının ardından Ankara Hükümeti’nin Lozan Konferansına giden süreci, Lozan’daki görüşmeleri ve Lozan Barış Antlaşması gazetedeki yerini almıştır. Konu ile ilgili haberlerin bir kısmı İstanbul basınından bir kısmı yabancı basından alınırken Ahâlî gazetesi yazarlarının yorumları dikkat çekicidir. Çalışmamızda bu dönemi Bulgaristan’da yaşayarak gözlemlemiş olan bir gazetecinin gözünden Ahâli gazetesine yansımalarını anlatmayı amaçladık. Bu doğrultuda Ahâli Gazetesinin konu ile ilgili 27 nüshası incelenerek Lozan Konferansı ve Lozan Barış Antlaşmasına giden süreç gazetede yer alan haberlere göre değerlendirilmiştir.

Lausanne treaty in ahali newspaper

The Ahali newspaper was first published in Edirne by Mehmet Behcet Perim. During the Greek occupation of Edirne, he moved the newspaper headquarters to Bulgaria. 126 issues of the newspaper (1920–1924) are currently in Sofia National Library in Bulgaria. Mehmet Behcet Bey was the owner and the editor-in-chief of the Ahali newspaper. He followed the news in Turkey and reported it to the readers. The news articles are collected together through the Ankara representative of the newspaper or through the letters sent to the newspaper by friends of Mehmet Behcet Bey. The newspaper had the mission to make the Turkish minority in Bulgaria aware of their rights and provide information about the National Struggle. The Lausanne Conference period and the agreement were followed closely and reported to readers through sharing the news from foreign news agencies as well as the commentaries of the staff writers. Through analyzing 27 issues of the Ahali newspaper, this study sheds light onto the Lausanne Conference and the treaty through the eyes of a Turkish journalist located in Bulgaria at the time.

PDF

___

Kitap, Makale, Tez ve Ansiklopediler
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914–1915),Ankara: İstanbul Alkım Yayınevi, 2001.
Deliorman, Altan, Bulgaristan’da Türkçe Basın 1865–2009, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2010.
Doğruöz, V. Türkan, Milli Mücadelede Kırklareli, Kırklareli: Kırklareli Belediyesi Yayını, 2007.
Durmuşlu, İsmail, Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Türk Basını. T.C. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi, Erzincan, 2011
Öksüz, Hikmet, “Atatürk Döneminde Balkan Politikası (1923–1938)”, Türkler Ansiklopedisi, c. 16, s. 626, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
Sander, Oral. Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e Kadar, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2007.
Serez, Mehmet, Atatürk ve Milli Mücadelede Tekirdağ, Ankara: T.C. Tekirdağ Valiliği Yayınları, 2004.
Sonyel, Salahi R. Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2003.
Turan, İerafettin, “Lozan Antlaşması”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.
XXVII, s. 214–217, Ankara: İSAM Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 2003.
Yalçın, E. Semih. Türkiye Cumhuriyeti Tarihinin Kaynakları, Ankara: Berikan Yayınları, 2010.
Perim, M. Ertuğrul, “Mehmet Behçet Perim”, Türk Kültür Dergisi, Nisan (1966): 629.
Gazete ve Röportaj
“Times Ne Diyor”, Ahâlî, 11 Teşrîn-i evvel1922.
“Yeni Hariciye Nazırımız”, Ahâlî, 5 Teşrîn-i sânî 1922.
“Sulh Konferansı Murahhasları”, Ahâlî, 5 Teşrîn-i sânî 1922.
“Çanakkale Meselesi”, Ahâlî, 5 Teşrîn-i sânî 1922.
“İngiltere Yola mı Geliyor?”, Ahâlî, 5 Teşrîn-i sânî 1922.
“Ankara’nın Kuvveti”, Ahâlî, 18 Teşrîn-i sânî 1922.
“Büyük Millet Meclisi Murahhasları”, Ahâlî, 18 Teşrîn-i sânî 1922.
“Büyük Millet Meclisi’nin Barışma İartları”, Ahâlî, 18 Teşrîn-i sânî 1922.
“Bulgaristan’a Mahrec”, Ahâlî, 1 Kânûn-ı evvel 1922.
“Rus Murahhasları”, Ahâlî, 1 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa Ne Diyor” Ahâlî, 1 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa Devlet-i Müttefika Murahhasları”, Ahâlî, 7 Kânûn-ı evvel 1922.
“Lozan’dakiler ve Ruslar”, Ahâlî, 7 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa’nın Mülakatı”, Ahâlî, 7 Kânûn-ı evvel 1922.
“Lozan’da Makedonya Mes'elesi”, Ahâlî, 14 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa’nın Kanâati”, Ahâlî, 14 Kânûn-ı evvel 1922.
“Lozan Konferansı Türk’ün Hakkı Teslim Ediliyor”, Ahâlî, 14 Kânûn-ı evvel 1922.
“Çiçerin Ne İstiyor”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa’nın Raporu”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“Bir İngiliz Politikacı Diyor ki”, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa’nın Diledikleri”, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“İsmet Paşa’nın Kat'î Bir Sözü”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“Boğazlar Mes'elesi”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“Musul’da Kurtuluyor”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“Yunanlıların Planı”, Ahâlî, 16 Kânûn-ı evvel 1922.
“Ruslar Ne Diyor”, Ahâlî, 17 Kânûn-ı evvel 1922.
“Çiçerin Tehdit Ediyor”, Ahâlî, 25 Kânûn-ı evvel 1922.
“Rus Sefîri Ne Diyor” , Ahâlî, 25 Kânûn-ı evvel 1922.
“Rum Patrik-hânesi”, Ahâlî, 25 Kânûn-ı evvel 1922.
“Rauf Beyin Nutku”, Ahâlî, 29 Kânûn-ı evvel 1922.
“İngiltere-Fransa”, Ahâlî, 29 Kânûn-ı evvel 1922.
“Türkler Ne Kadar Para İstiyor?”, Ahâlî, 29 Kânûn-ı evvel 1922.
“Ankara’da Heyecanlı Müzakereler”, Ahâlî, 2 Mart 1923.
Mehmet Behçet Bey, “Sulh Olacak mı?”, 5 Mart 1923.
“İsmet Paşa Ne Diyor”, 5 Mart 1923,
“Yunanlılar Telaşda”, Ahâlî, 5 Mart 1923.
“Ankara ve Sulh Hakkındaki Son Müzakereler”, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“Türk Hazırlıkları”, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“Bir İngiliz Nazırı’nın Fikri”, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“Tan Gazetesi Ne Diyor?”, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“İngilizler Ne diyor?, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“Tavsıhınd Ne Diyor?”, Ahâlî, 16 Mart 1923.
“Türk-İngiliz Anlaşması”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“Yeni Hazırlıklar”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“Fransız Uyanıklığı”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“Tan Ne Diyor?”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“Lord Kurzon Ne Diyor?”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“ Aralof’un Beyanatı”; Ahâlî, 20 Mart 1923.
“İngiliz Kralı Ne Demiş.”, Ahâlî, 20 Mart 1923.
“İtizar”; “Trakya Muhtariyeti”, Ahâlî, 31 Mayıs 1923.
“Umumi Vaziyet”, Ahâlî, 3 Haziran 1923.
“Musul İşleri”, Ahâlî, 4 Haziran 1923.
“Sulh Olmayacak mı?”, Ahâlî, 4 Haziran 1923.
“Venizelos Ne Yapacakmış”, Ahâlî, 4 Haziran 1923.
“Umumi Vaziyet”; Ahâlî, 4 Haziran 1923.
“Suriye Meselesi”, Ahâlî, 7 Haziran 1923.
“Lozan Konferansı Hala Durgun”, Ahâlî, 1 Temmuz 1923
“İsmet Paşa ve İstanbul”, 8 Temmuz 1923.
“İsmet Paşa’nın Sözü”, Ahâlî, 11 Temmuz 1923.
“Yunan Başvekili”; Ahâlî, 15 Temmuz 1923.
“Son Gelen Haberler”, Ahâlî, 15 Temmuz 1923.
“İsmet Paşa ve Sulh”, Ahâlî, 19 Temmuz 1923.
“Sulh İmzalandı”, Ahâlî, 29 Temmuz 1923.
Mehmet Behçet Bey, “Sulh Oldu”, Ahâlî, 4 Ağustos 1923.
“Lozan Muahedesi’nden Neler Kazanıyoruz?”, Ahâlî, 4 Ağustos 1923.
“Burgaz’da Mevlid”, Ahâlî, 9 Ağustos 1923.
“Figaro Ne Diyor?”, Ahâlî, 12 Ağustos 1923
“Mehmet Behçet Perim”, Özdilek, 21 Şubat 1964.
“Mehmet Behçet Perim’in Eserleri” Trakya’da Yeşilyurt, 2 Ağustos 1965.
“Mehmet Behçet Perim Ağabeyimizi Kaybettik”, Trakya’da Yeşilyurt, 29 Aralık 1965.
“Mehmet Behçet Perim”, Trakya’da Yeşilyurt, 12 Şubat 1966.
M. Ertuğrul Perim, Röportaj: 2011.