TASAVVUF EDEBİYATINDAKİ İNSAN-I KÂMİL İLE NİETZSCHE NİHİLİZMİNDEKİ ÜSTİNSANIN MUKAYESESİ

İdeal insan kimdir, nasıldır sorusu Antik Çağdan günümüze pek çok filozofun zihnini meşgul eden bir sorudur. Her medeniyetin algılayış ve tutumuna, beslendiği kaynağa, değişen zamana göre bu tanımlar değişse de söz konusu arayışın kendisi genelde ortak bir paydada buluşmaktadır. Bu ideal insan arayışı insanlık tarihi boyunca süregidecek olan bir arayış gibi de görünmektedir. Sıradan bir canlı, insanın ve insanlığın özünü, asıl mahiyetini tam olarak yansıtamaz. O halde ideal insan öyle olmalı ki tüm insanlıkta görünür hale gelmesi arzulansın. Tasavvuf felsefesinde ve edebiyatındaki insan-ı kâmil ile Nietzsche nihilizmindeki üstinsan bu anlayışlarca arzulanan ideal insan tipleridir. Bu çalışmada amaç insan-ı kâmil ile üstinsanın benzer ve farklı yanlarını ortaya koymak, bu kavramlara daha objektif ve geniş bir perspektiften bakmayı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler:

İnsan-ı kâmil, , Üstinsan, Nihilizm, Tasavvuf

THE COMPARISON OF THE MAN-I KAMIL IN THE LITERATURE OF SUFISM AND THE SUPERMAN IN THE NIETZSCHE NIHILISM

PDF

___

Aydın, Mehmet S. (e-ansiklopedi), “İkbâl, Muhammed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), https://islamansiklopedisi.org.tr/ikbal-muhammed (Erişim Tarihi: 18.04.2022).
Bilgin, A. Azmi (e-kitap), Ümmî Sinan Divanı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55913,ummi-sinan-divanipdf.pdf?0
Çatıkkaş, Mehmet Ata. (2009), Şiirimizin Beyitler Ve Mısralar Sözlüğü, İstanbul, Sütun Yayınları.
Çevikbaş, Sebahattin (e-makale), “Nietzsche ve Nihilizm Kalkanına Yaşamın Yadsınmasını Kazımış Olan Bir Felsefe”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/32193 (Erişim Tarihi: 12.04.2022).
Ertekin, Ferdi. (e-makale), “Nietzsche’nin Üstüninsan ve Tasavvufun İnsan-ı Kamil Tasavvurlarına Bir Bakış”, Felsefe ve Sosyal-Siyasi Bilimler Dergisi, https://www.academia.edu/61646561/_Nietzsche_nin_%C3%9Cst%C3%BCninsan_ve_Tasavvufun_%C4%B0nsan_%C4%B1_K%C3%A2mil_Tasavvurlar%C4%B1na_Bir_Bak%C4%B1%C5%9F_ (Erişim Tarihi: 25.04.2022)
Gölpınarlı, Abdülbaki. (1992), Mevlânâ Celâleddin Divan-ı Kebir, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Basımevi.
Kahriman, Ayhan. (2012), Nesimi Divanı’nda Tasavvufi Öğelerin Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Karacoşkun, M. Doğan. (e-makale), “İbnü’l-Arabî’de İnsan Psikolojisine Yaklaşımlar ve Kişilik Çözümlemeleri”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/52450 (Erişim Tarihi: 04.05.2022).
Karaköse, Saadet (e-makale), “Eski Türk Edebiyatı'nda Felsefi Açıdan İnsan Tipleri”, İlmi Araştırmalar, http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/1679/Karak%c3%b6se.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 11.04.2022).
Khatoon, Jamilah. (1995), “İkbal’in İnsan-ı Kâmili”, (Çev.) Celal Türer, Kitap Dergisi, Yıl:10, S 72, s. 57.
Küçük, Osman Nuri. (2007), Mevlânâ’da Benliğin Dönüşümü: Sülûk, Ankara Üniversitesi Temel İslâm Bilimleri (Tasavvuf) Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
Nahifi, Süleyman (2009), Mevlana Mesnevi-i Şerif, İstanbul, Timaş Yayınları.
Nasr, Seyit Hüseyin. (1985), Üç Müslüman Bilge, (Çev.) Ali Ünal, İstanbul, İnsan Yayınları.
Nietzsche, Friedrich. (1974), The Gay Science (Şen Bilim), (Çev.) Walter Kaufmann, New York: Vintage Books.
Nietzsche, Friedrich. (2002), Güç lstenci, (Çev.) Sedat Umran, İstanbul, Birey Yayıncılık.
Nietzsche, Friedrich. (2003), Şen Bilim, (Çev.) Levent Özşar, Bursa, Asa Kitabevi.
Nietzsche, Friedrich. (2017), Böyle Söyledi Zerdüşt, (Çev.) Mustafa Tüzel, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Nietzsche, Friedrich. (2017), Deccal, (Çev.) Oruç Aruoba, İstanbul, Kırmızı Kedi Yayınevi.
Okçu, Naci (e-kitap), Şeyh Gâlib Dîvânı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10654,metinpdf.pdf?0
Özdil, Hatice. (2009), Hulâsatü’ş-Şürûh Adlı Mesnevî Şerhinin 108-214 Varaklarının Günümüz Harflerine Aktarılması ve İncelenmesi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Sümer, Banu Alan. (e-makale), “Nietzsche Felsefesinde Bir İdeal Olarak Üstinsan”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBARD), https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Nietzsche+Felsefesinde+Bir+%C4%B0deal+Olarak+%C3%9Cstinsan&btnG= (Erişim Tarihi: 10.05.2022).
Tatcı, Mustafa. (2008), Yunus Emre Divanı İnceleme, İstanbul, H Yayınları.
Uludağ, Süleyman. (1991), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Marifet Yayınları.
Yazar, İlyas (e-kitap), Kânî Divanı, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55833,3-kani-divanipdf.pdf?0