Şerife KARAGÖZOĞLU

5664

HEMŞİRELİKTE BİREYSEL VE PROFESYONEL ÖZERKLİK

Özerklik birbirine karşıt istek ve eğilimler arasında seçim yapabil- me gücüdür. Özerklik otonomi profesyonelliğin ayırt edici bir özelli- ğidir. Mesleklere ait özerklikten söz edilse de, özerklik kavramı daha çok bireysel boyutta ele alınır. Meslek üyelerinin sahip olduğu birey- sel özerklik o mesleğin profesyonel statü kazanmasında önemli bir ye- re sahiptir. Bireysel özerklik sosyal olarak inşa edilir. Mesleki özerk- lik bireysel özerkliğin yansımasıdır ve destekleyici sosyal ilişkiler içinde anlam bulur. Tarihsel süreç içinde hemşireliğin günümüze ka- dar diğer mesleklerden daha az özerk olduğu görülmektedir. Hemşi- relikte özerklik eksikliğinin bireysel ve profesyonel boyutları vardır. Hemşirelerde özerklik düzeyi arttıkça iş memnuniyeti ve hasta mem- nuniyeti de artmaktadır. Bu bağlamda, hemşireliğin profesyonel bir meslek olarak kabul edilebilmesi için, hemşirelerin bakım verdikleri bireyleri ve kendilerini etkileyen durumların kontrolünü ele almaları, özerk davranışlar sergilemeleri ve hemşirelik uygulamalarını bilimsel bilgiye dayandırmaları gerekmektedir. Bu makalenin temel amacı, hemşirelerin bilimsel bir disiplin olma yolunda profesyonel hemşireliğin vazgeçilmez unsurlarından biri olan özerkliğin önemine dikkatlerinin çekilmesi ve uygulama ortam- larında özerk davranışlar sergilemelerine katkı sağlayabilecek temel bilgi, anlayış ve kavramların ortaya konulmasıdır.
Anahtar Kelimeler:

Hemşirelik, hemşireler, bireysel özerklik, profesyonel özerklik

Individual and Professional Autonomy of Nursing

Autonomy is the ability to choose between opposite desires andinclinations. Autonomy is the distinguishing characteristic of professionalism. When autonomy is mentioned in relation to professions theconcept of autonomy takes on more individual dimensions. The individual autonomy that belongsto members of a profession has an important place in that profession’s attainment of professionalstatus. Individual autonomy is built socially. Professional autonomy reflects individual autonomyand finds meaning in supportive social relationships. It is seen, up to now, that nursing has beenless autonomous than the other professions in thehistorical process. The lack of autonomy has different dimensions depending on individual andprofessional. The more the level of autonomy increases among the nurses, the bigger the job satisfaction and the satisfaction of the patients. That’swhy it is very necessary for the nursing to be accepted as a professional job that the nurses should be able to take the control of the situationsthat affect them and the patients they are givingheath care. It is also necessary for them to maketheir nursing applications depend on scientificknowledge. The aim of this study is to take the attention to the importance of autonomy that is oneof the indispensible elements of nursing, on theway to being a scientific discipline, for the nurses. It is also aimed to display basic knowledge,understanding and the terms that can contributethem to have autonomous behaviors in the environments of the practice
Keywords:

Nursing, nurses, personal autonomy, professional autonomy,

PDF

___

  • Aksayan S, Çimete G (2000) Nursing education and practice in Turkey. Journal of Nursing Scholarship 32, 211-212.
  • Anderson EP (1993) The perspective of student nurses and their perceptions of professional nursing during the nurse training programme. Journal of Advanced Nursing 18, 808-815.
  • Apker J, Ford WS, Fox DH (2003) Predicting nurses’ organizational and professional identification: The effect of nursing roles, professional autonomy and supportive communication. Nursing economis 21, 226-232.
  • Arend AJG, Gooding S (1998) Mesleki ve etik sorunlar. In N Platin (Çev. Ed.), Learning material on nursing (LEMON) hemşirelik eğitim materyali. 9. Bölüm. World Health Organization & T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Projesi, Yayın No:609, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Basımevi, Ankara. s.19-25.
  • Atalay M, Tel H, Altun E, Tel H (1994) Hemşirelik 1. sınıf öğrencilerinin klinik uygulamada yaşadıkları güçlükler ve yardım beklentileri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1, 19-25.
  • Aveyard H (2000) Is there a concept of autonomy that can usefully inform nursing practice. Journal of Advanced Nursing 32, 352-358.
  • Ballou K (1998) A concept analysis of autonomy. Journal of Professional Nursing 14, 102-110.
  • Başer G (1995) Hemşirelik yüksekokullarında öğrenim gören öğrencilerin sosyal özellikleri, okul tercih sıralamaları ve seçme nedenleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 28, 11-20.
  • Breda KL, Anderson MA, Hansen L, Hayes D, Pillion C, Lyon P (1997) Enhanced nursing autonomy through participatory action research. Nursing Outlook 45, 76-81.
  • Boughn S (1988) A lack of autonomy in the contemporary nursing student: A comperative study. Journal of Nursing Education 27, 150-155.
  • Boughn S (1992) Nursing students rank high in autonomy of the exit level. Journal of Nursing Education 31, 58-64.
  • Boylan A (1992) The value of nursing: Professional demands. Nursing Times 88, 42-3.
  • Budge C, Carryer J, Wood S (2003) Health correlates of autonomy, control and professional relationships in the nursing work environment. Journal of Advanced Nursing 42, 260-268.
  • Caldwell CL, Wasson D, Brighton V, Dixon L, Anderson MA (2003) Personal autonomy: Development of a nursing outcomes classification label. Journal of the American Psychiatric Nurses Association 9, 167-172.
  • Carmel S, Yakubovich S, Zwanger L, Zaltcman T (1988) Nurses autonomy and job satisfaction. Social Science Medicine 26, 1103-1107.
  • Collins JA, Pheler SR (2001) Developmental theories. In PA Potter, AG Perry (Eds.), Fundamentals of Nursing, Concepts, Process, Practice. (5th ed.), Mosby, Inc, St. Louis. p.154-169.
  • Collins SS, Henderson MC (1991) Autonomy: Part of the nursing role? Nursing Forum 26, 23-29.
  • Copp G (1988) Professional accountability: The conflict. Nursing Times 84, 42-44.
  • Doğusan AR, Üstü Y, Kasım I, Korukluoğlu S, Uğurlu M (2004) 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun amacına ulaştı mı? Temel Sağlık 1, 25-30.
  • Drach A (2004) Primary nurses’performance: Role of supportive management. Journal of Advanced Nursing 45, 7-16.
  • Dwyer DJ, Schwartz RH, Fox ML (1992) Decision making autonomy in nursing. The Journal of Nursing Administration 22, 17-23.
  • Edwards SD (1999) The idea of nursing science. Journal of Advanced Nursing 29, 563-569.
  • Emiroğlu N (2000) Sağlık personelinin ve toplumun hemşirelik imajı. Hemşirelik Araştırma Dergisi 1, 9-17.
  • Eskiocak M (2007) Kentsel bölgede sağlık örgütlenmesi: Çok sektörlü yaklaşım aile hekimliği ülkemiz için uygun bir model midir? TTB Halk Sağlığı Kolu 3. Grup Raporu. (1. Baskı), Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara. s.159.
  • Fahrenwald NL, Basset SD, Tschetter G, Corsan PP, Winterboer VJ (2005) Teaching core nursing value. Journal of Professional Nursing 21, 46-51.
  • Finn CP (2001) Autonomy: An important component nurses’ job satisfaction. International Journal of Nursing Studies 38, 349-354.
  • Fullbrook S (2008) Contemporaneous nursing: A conclusion to the 2008 series. British Journal of Nursing 17, 1420-1.
  • Grindal CG, Peterson K (1996) The practice environment project. The Journal of Nursing Administration 25, 43-51.
  • Güvercin CH (2004) Sosyal güvenlik kavramı ve Türkiye’de sosyal güvenliğin tarihçesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 57, 89-95.
  • Hemşirelik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2007) Sağlık Bakanlığı. Retrived 20 Nisan 2009 from http://www.saglik.gov.tr/TR/MevzuatGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFFBC7CF4E89607860.
  • Inanç N, Üstünöz A (1998) Kadın, güç ve hemşirelik. Hemşirelik Forumu 1, 65-70.
  • Joudrey R, Gough J (1999) Caring and curing revisited: Student nurses’ perceptions of nurses’ and physicians’ ethical stances. Journal of Advanced Nursing 29, 1154-1162.
  • Karagözoğlu Ş (2006) Bilim, bilimsel araştırma süreci ve hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 13, 64-71.
  • Karagozoglu S (2008) Level of autonomy of Turkish students in the final year of university baccalaureate degree in health related fields. Nursing Outlook 56, 70-7.
  • Karagozoglu S (2009) Nursing Students’ level of autonomy: A study from Turkey. Nurse Education Today, 29, 176-187.
  • Karagozoglu S, Kahve E, Koc O, Adamisoglu D (2008) Self esteem and assertiveness of final year Turkish university students. Nurse Education Today 28, 641-649.
  • Karaöz S (2004) Change in nursing students’ perceptions of nursing during their education: the role of the Introduction to Nursing course in this change. Nurse Education Today 24, 128-135.
  • Karaöz S (2002) Hemşirelik öğrencilerinin eğitimleri sırasında mesleğe ilişkin algılarındaki değişimin incelenmesi: Hemşireliğe giriş dersinin bu değişimdeki rolü. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 6, 10-20.
  • Keenan J (1999) A concept analysis of autonomy. Journal of Advanced Nursing 29, 556-562.
  • Kikuchi A, Harada T (1997) The relationship between professional autonomy and demographic and psychological variables in nursing. Kongo Kangyu 30, 23-35.
  • Kocaman G (2005) Türkiye’de hemşirelik eğitim sorunları ve çözüm arayışları. 12 Mayıs 2005 Dünya Hemşireler Günü Özel Baskı (Genişletilmiş 2004 Baskısı). Yayın No:4, Odak Ofset, Ankara. s.123-153.
  • Kozier B, Erb G, Berman A, Snyder S (2004) Concepts of growth and development. In B Kozier, G Erb, A Berman, S Snyder (Eds.), Fundamentals of Nursing, Concepts, Process and Practice. (7th ed.), Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey. p.352-367.
  • Kramer M, Maguire P, Schmalenberg CE (2006) Excellence through evidence. The Journal of Nursing Administration 36, 479-91.
  • Kramer M, Schmalenberg C (2003) Learning from success: Autonomy and empoverment. Nursing Management 24, 58-62.
  • MacDonald C (2002) Nurse autonomy as relational. Nursing Ethics 9, 194-201.
  • Manninen E (1998) Changes in nursing students? Perceptions of nursing as they progress through their education. Journal of Advanced Nursing 27, 390-398.
  • McGrath A, Reid N, Boore J (2003) Occupationol stres in nursing. International Journal of Nursing Studies 40, 555-565.
  • Meerabeau E (2004) Be good, sweet maid and let who can be clever: A counter reformation in English nursing education. International Journal of Nursing Studies 41, 285-292.
  • Mendez D, Louis D (1991) College students’ image of nursing as a career choice. AORN Journal 53, 1238- 1243.
  • Mrayyan MT (2004) Nurses’ autonmy: Influence of nurse managers’ actions. Journal of Advanced Nursing 45, 326-336.
  • Ocakçı A (1995) Hemşirelikte otokontrolün profesyonelliğe etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2, 10-13.
  • Orak S, Orhan H, Ağırman Ö, Özgürce B (2008) Hemşirelik - ebelik eğitiminde Süleyman Demirel Üniversitesi örneği: Isparta Sağlık Yüksekokulu intörn öğrencilerinin klinik sahada entegre uygulaması ile ilgili bilgi ve tutumları. S.D.Ü. Tıp Fakültesi. Dergisi 15, 11- 16.
  • Özcan A, Yiğit R (2000) Sağlık yüksekokulları ve ilk yıllarındaki nicel durumları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4, 14-21.
  • Özkan Ö (2005) 1980 sonrası Türkiye’de sağlık politikaları ve hemşireliğe yansımaları. 12 Mayıs 2005 Dünya Hemşireler Günü Özel Baskı (Genişletilmiş 2004 Baskısı). Yayın No:4, Odak Ofset, Ankara. s.155-185.
  • Papathanassoglou EDE, Tseroni M, Karydaki A, Vazaiou G, Kassikou J, Laudaniti M (2005) Practice and clinical decision–making autonomy Hellenic critical care nurses. Journal of Nursing Managemant 13, 154-164.
  • Pearson A (2004) Scholarship in nursing. International Journal of Nursing Practice 10, 57.
  • Pinch W (1985) Ethical dilemmas in nursing: The role of the nurse and perceptions of autonomy. Journal of Nursing Education 24, 372-376.
  • Sabiston JA, Laschinger HK (1995) Staff nurse work empowerment and perceived autonomy. The Journal of Nursing Administration 25, 42-49.
  • Schutzenhofer KK, Musse DB (1994) Nurse characterization and professional autonomy. Image 26, 201-206.
  • Scott PA, Välimäki M, Leino-Kilpi H, Dassen T, Gasull M, Lemonidou C, Arndt M (2003) Autonomy, privacy and informed consent I: Concepts and definitions. British Journal of Nursing 2, 43-47.
  • Seren Ş (2001) Meslekleşme ve mesleki otonomi. Hemşirelik Forumu 4, 21-23.
  • Snowdon AW, Rajacich D (1993) The challenge of accountability in nursing. Nursing Forum 28, 5-11.
  • Steward J, Stansfield K, Tapp D (2004) Clinical nurses’ understanding of autonomy. The Journal of Nursing Administration 34, 443-450.
  • Temel E, Bahar A, Çuhadar D (2007) Öğrenci hemşirelerin stresle baş etme tarzları ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2, 107-118.
  • Tiwari A, Averey A, Lai P (2003) Critical thinking disposition of Hong Kong, Chinese and Australian nursing students. Journal of Advanced Nursing 44, 298-307.
  • Ulusoy MF (1998) Türkiye’de hemşirelik eğitiminin tarihsel süreci. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2, 1-8.
  • Ülker S (2005) Hemşirelik ve Türk Hemşireleri Birliği Kanun Tasarısı: hazırlanışı, engeller ve (nisan 2003- 2004) nisan 2005 itibariyle durumu ile alternatif diğer iki tasarı. 12 Mayıs 2005 Dünya Hemşireler Günü Özel Baskı (Genişletilmiş 2004 Baskısı). Yayın No:4, Odak Ofset, Ankara. s.9-48.
  • Ülker S, Buldukoğlu K, Aksayan S, Atalay M, Kocaman G, Oktay S, Pektekin Ç (2001) Türkiye’de hemşirelik: Temel mesleki eğitim ile insan gücü’ne ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Retrieved 24 May, 2001, from http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/hemsirelik/hemsire.pdf.
  • Velioğlu P (1991) Değişen sağlık kavramı ve hemşirelik eğitimi. Hemşirelik Bülteni 5, 1-4.
  • Wade GH (1999) Professional nurse autonomy: Concept analysis and application to nursing education. Journal of Advanced Nursing 30, 310-318.
  • Weins GA (1990) Expanded nurse autonomy. The Journal of Nursing Administration 20, 15-22.
  • Wong DL (1997) Developmental influences on child health promotion. In DL Wong (Eds.), Whaley and Wong’s Essentials of Pediatric Nursing. (5th ed.), Mosby-Year Book, Inc., St. Louis. p.83-105.
  • Wood J, Triedje L (1986) Practice in autonomously: A comparison of nurses. Public Health Nursing 3, 130- 139.
  • Wynd CA (2003) Current factors contributing to professionalism in nursing. Journal of Professional Nursing 19, 251-261.
  • Yiğit R, Işık Esenay F, Derebent E (2007) Türkiye’de hemşirelik son sınıf öğrencilerinin profili. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 11, 1-12.
Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi-Cover
  • ISSN: 1307-9557
  • Başlangıç: 1999
  • Yayıncı: Sade ajans
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE ALTI DÜŞÜNME ŞAPKASI ETKİNLİĞİNİN KULLANILMASI

Mevlüde KARADAĞ, Engin ENGİNER

BİR İLKÖĞRETİM OKULUNDA OMAHA PROBLEM SINIFLANDIRMA LİSTESİNE GÖRE SAĞLIK PROBLEMLERİ

Kamer GÜR, Ayşe YILDIZ, Saime EROL, Seher YURT, Ayşe ERGÜN, Hasibe KADIOĞLU, Nurcan KOLAÇ, Filiz ADANA

HEMŞİRELİK DOKTORA DERECESİNE SAHİP ÖĞRETİM ÜYELERİNİN ULUSLARARASI ATIF İNDEKSLERİ KAPSAMINDAKİ DERGİLERDE YAYIMLANAN BİLİMSEL MAKALELERİNİN PROFİLİ

Nevin KUZU-KURBAN, Mehlika Filiz ULUSOY

HEMŞİRELİKTE BİREYSEL VE PROFESYONEL ÖZERKLİK

Şerife KARAGÖZOĞLU

BAŞARILI EMZİRME İÇİN KURAM VE MODELE DAYALI HEMŞİRELİK UYGULAMALARI NASIL GELİŞTİRİLİR

Merlinda ALUŞ-TOKAT, Hülya OKUMUŞ