Hakkâri İli Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Yapısal Özellikleri

Amaç: Bu çalışmada, Hakkâri ili Merkez, Çukurca, Yüksekova, Şemdinli ve Derecik ilçelerinde küçükbaş hayvancılık yapan işletmelerin ahır özellikleri ve işletme sahiplerinin sosyo-demografik özelliklerini de içeren yapısal özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: Araştırma materyali 96 yetiştirici ile yüz yüze yapılan anketlerden alınan verilerden elde edilmiştir. İşletmelerin belirlenmesinde tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bulgular: İşletme sahiplerinin tamamına yakını (%97.9) erkek olarak belirlenmiştir. Yetiştiricilerin çoğunluğu (%52.1) 41-60 yaş arasındadır. Hane halkı 4-6 ve 7-9 olan ailelerin çoğunlukta olduğu görüldü. Yetiştiricilerin üçte biri (%33.3) ilkokul mezunudur. Yetiştiricilerin %41.7’sinin 26 yıl ve üzerinde tecrübeye sahip olduğu bulunmuştur. Küçükbaş hayvan barınaklarının %46.9’unda taş, %26’sında briket malzemesi kullanılmıştır. Yetiştiricilerin önemli bir kısmı (%74) ücretli çoban temini yöntemini kullanmaktadır. Anket yapılan işletme sahiplerinin çoğunluğu (%95.8) yetiştirici örgütlerine üye olduğunu bildirmiştir. Yetiştiricilik bilgi kaynağı olarak çoğunlukla aile büyükleri (%59.4) ve Tarım ve Orman Bakanlığı il ya da ilçe müdürlükleri (%34.4) kullanılmaktadır. Sonuç: Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin sürdürülebilirliği bakımından; sektördeki genç nüfus istihdamının daha cazip hale getirilmesi, yetiştiricilerin eğitim seviyesinin yükseltilmesi ve hayvancılık işletmelerine yapılan devlet desteklerinin artırılması önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Anket, Hakkâri ili, hayvancılık işletmesi, küçükbaş hayvan

Structural Characteristics of Small Ruminants Enterprises in Hakkâri Province

Objective: In this study, it was aimed to determine the structural characteristics of the small ruminant farms in Central, Çukurca, Yüksekova, Şemdinli and Derecik districts of Hakkâri Province, including the barn characteristics and the socio-demographic characteristics of the owners. Materials and Methods: The research material consists of data obtained from face-to-face surveys with 96 breeders. Stratified sampling method was used to determine the enterprises. Results: Almost all of the farm owners (97.9%) were male. The majority of breeders (52.1%) were found to be between the ages of 41-60. Families with 4-6 and 7-9 households were found to be the majority. One third of the breeders (33.3%) were primary school graduates. It was found that 41.7% of the breeders had 26 years of experience or more. 46.9% of the small ruminant barns are made of stone and 26% of bricks. An important part of the breeders (74%) use the paid shepherd. The majority of enterprise owners (95.8%) surveyed reported that they were members of breeders' organizations. The sources of breeding information were mostly family elders (59.4%) and provincial or district directorates of the Ministry of Agriculture and Forestry (34.4%). Conclusion: In terms of the sustainability of small ruminants breeding; it is important to make the employment of young people more attractive in the sector, to increase the education level of the breeders and to increase the state support to livestock enterprises.

Keywords:

Survey, Hakkâri province, livestock enterprise, small ruminant,

PDF

___

Acıbuca V, Budak DB. 2021. Mardin ilindeki küçükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısal durumu. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 31(4): 898-905. DOI: 10.29133/yyutbd.925141
Akpınar R, Özsan ME, Taşçı K. 2012. Doğu Anadolu Bölgesi’nde hayvancılık sektörünün rekabet edebilirliğinin analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi 5: 198-214.
Amak A. 2018. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresindeki Küçükbaş Hayvan Barınaklarının Yapısal Yönden Araştırılması ve Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Şanlıurfa, Türkiye.
Aslan MB. 2020. Hayvansal üretimin bölgesel kalkınmaya yönelik etkileri: Doğu Anadolu Bölgesi illerine yönelik panel veri analizi. Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University 8: 9-19. DOI: http://dx.doi.org/10.18506/anemon.832133
Atasever M, Günlü A, Aydın E, Yıldız A. 2013. Doğu Anadolu Bölgesi’nde hayvansal üretimin genel değerlendirmesi ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi 8(2): 174-191.
Aydın MK, Keskin M. 2018. Muğla ilinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal özellikleri. Mediterranean Agricultural Sciences 31(3): 317-323. DOI: 10.29136/mediterranean.428577
Aydıner R. 2018. Küçük Menderes Havzası Koyunculuk İşletmelerinin Yapısal Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Aydın, Türkiye.
Bebek DT, Keskin M. 2018. Mersin ilinde koyun yetiştiriciliğinin mevcut durumu bazı verim ve yapısal özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 23(2): 315-323.
Çelik Ş. 2015. Çok boyutlu ölçekleme analizi ile hayvancılık açısından Türkiye’de illerin sınıflandırılması. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 31 (4): 159-164.
Çıkılı G. 2019. Sivas İli Merkez İlçede Hayvansal Üretim Yapan İşletmelerin Mevcut Durumu ve Kredi Kullanımının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tokat, Türkiye.
Demir AP, Işık AS, Aydın E, Yazıcı K, Ayvazoğlu C. 2015. Ardahan ilinde koyun yetiştiriciliğinin sosyo-ekonomik önemi. Van Veterinary Journal 26(3): 141-146.
Demir Y, Tuncer SS. 2022. Hakkâri ilindeki küçükbaş hayvancılık işletmelerinin mevcut durumu ve genel sorunları. Van Veterinary Journal 33(3): 97-105.
Erkuş A, Turan A, Eliçin A, Tanrıvermiş H, Özçelik A, Gündoğmuş E. 1996. Tekirdağ İli Tarım İşletmelerinde İthal ve Kültür Melezi Süt Sığırları ile Üretim Yapan İşletmelerde Süt Sığırcılığı Faaliyetlerinin Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi. Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği ve Vakfı Yayınları. No:14, Ankara.
Ertuş MM. 2019. Hakkâri’de sürdürülebilir mera kullanımı ve yem bitkileri üretimi. Doğu Fen Bilimleri Dergisi 2(1): 47-53.
FAO, 2022. Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAOSTAT. Livestock primary. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL. (24 Nisan 2022).
Hanoğlu Oral H, Kuz Hİ, Dayanıklı C, Önaldı AT, Alarslan E, Duman E. 2021. Ekstansif küçükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısal özellikleri ve organik hayvancılığa geçiş olanakları: Balıkesir ili örneği, Türkiye. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi 8(3): 320-330. DOI: 10.19159/tutad.996602
Kandemir Ç, Alkan İ, Yılmaz Hİ, Ünal HB, Taşkın T, Koşum N, Alçiçek A. 2015. İzmir yöresinde küçükbaş hayvancılık işletmelerinin coğrafik konumlarına göre genel durumu ve geliştirilme olanakları. Hayvansal Üretim 56(1): 1-17.
Karaca O, Vanlı Y, Kaymakçı M, Altun T, Kaygısız A. 1993. Doğu Anadolu Bölgesinde Koyun Yetiştirmenin Sosyolojik, Ekonomik ve Genetik Görünüşü. Van Y.Y.Ü. Araştırma Fonu 90-ZF-071 nolu Projenin Kesin Sonuç Raporu, Ayrı Basım, Van. 23 s.
Karadaş K. 2017. Şanlıurfa ilinde koyunculuk işletmelerinin sosyo-ekonomik durumu: Siverek ilçesi örneği. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 7(2): 268-279. DOI: http://dx.doi.org/10.17714/gufbed.2017.07.017
Karakaya, E., Kızıloğlu, S. 2014. Küçükbaş hayvancılık işletmelerinin örgütlenme yapısı Bingöl ili örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(4):552-560.
Karakuş F, Akkol S. 2013. Van ili küçükbaş hayvancılık işletmelerinin mevcut durumu ve verimliliği etkileyen sorunların tespiti üzerine bir araştırma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 18(1-2): 9-16.
Kaya F. 2015. Hakkâri ili’nin idari coğrafya analizi. The Journal of Academic Social Science Studies 41: 79-99. DOI: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3202
Kaymak K, Sarıözkan S. 2016. Muş ili Korkut ilçesinde koyunculuk işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve üretim maliyetleri. Van Veterinary Journal 27(3): 141-146.
Özder M, Gaytancıoğlu O, Yılmaz İ. 2011. Et ve süt üretimini etkileyen faktörler. Süt ve Kırmızı Et Üretimi Kendine Yeterlilik Paneli. 02 Mart 2011, Tekirdağ, Türkiye.
Özsayın D, Everest B. 2019. Koyun yetiştiriciliği yapan üreticilerin sosyo-ekonomik yapısı ve koyunculuk faaliyetiyle ilgili uygulamaları. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 22 (Ek sayı 2): 440-448. DOI:10.18016/ksutarimdoga.vi.589725
Özyürek S, Türkyılmaz D, Dağdelen Ü, Esenbuğa N, Yaprak M. 2018. Erzincan ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunlarının işletme büyüklüğüne göre incelenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 7(2): 219-226. DOI: http://dx.doi.org/10.29278/azd.476651
Satar M, Sakarya E. 2021. Kırsal kalkınma kapsamında, genç çiftçi projeleri ile desteklenen küçükbaş hayvancılık işletmelerinin sosyo-ekonomik analizi. Eurasian Journal of Veterinary Sciences 37(4): 274-285. DOI: 10.15312/EurasianJVetSci.2021.353
Saygılı R. 2019. Hakkâri ili haritası. http://cografyaharita.com/turkiye_mulki_idare_haritalari.html (26 Haziran 2023).
Serttaş İ. 2019. Afyonkarahisar İli Hocalar İlçesine Bağlı Köy ve Beldelerdeki Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Mevcut Durumunun Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye.
SPSS, 2017. IBM Corp. Released 2017. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 25.0. Armonk, NY: IBM Corp, Chicago, USA.
Şahbaz H. 2021. 1940-2020 döneminde nüfusun eğitim ve kültür özellikleri açısından Tunceli ilinin ülkedeki yeri. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13: 70-106. DOI: https://doi.org/10.29157/etusbed.956902
Şahinli MA. 2014. Koyunculuk sürü yönetimi: Karaman ili örneği. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 29(2): 113-120. DOI: 10.7161/anajas.2014.29.2.113-120
Şan M. 2019. Mardin Yöresinde Küçükbaş Hayvan Barınaklarının Yapısal Yönden Araştırılması ve Geliştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Şanlıurfa, Türkiye.
Şimşek G. 2019. Kırşehir İlinde Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerin Teknik ve Ekonomik Yapılarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Kırşehir, Türkiye.
Tamer B, Sarıözkan S. 2017. Yozgat merkez ilçede koyunculuk yapan işletmelerin sosyo-ekonomik yapısı ve üretim maliyetleri. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 14(1): 49-47.
Tuncer SS. 2019. Türkiye’de ruminantların et ve süt verimlerinin ekonomik değerleri. 3. Uluslararası Tarım, Hayvancılık ve Kırsal Kalkınma Kongresi, Van, Türkiye, 20-22 Aralık 2019, s. 538-544.
Tüfekçi H. 2020. Yozgat ili küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yapısal durumu ve geliştirme olanaklarının belirlenmesi. Hayvansal Üretim 61(1): 91-100. DOI: https://doi.org/10.29185/hayuretim.663273
TÜİK, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. Hayvancılık istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr. (25 Nisan 2022).
Türkan S. 2017. Iğdır İli Tuzluca İlçesi Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerinin Genel Yapısı. Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Iğdır, Türkiye.
Yıldırım S, İmik H, Günlü A. 2021. Bitlis ili Mutki ilçesinde koyun keçi yetiştiren işletmelerin temel hayvan besleme bilgi düzeylerinin araştırılması. MAE Veteriner Fakültesi Dergisi 6(2): 48-56. DOI: 10.24880/maeuvfd.888022
Yılmaz C. 2016. Hakkâri İli Yüksekova İlçesi Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliğinin Yapısal Durumu. Yüksek Lisans Tezi, Van YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Van, Türkiye.
Yılmaz F. 2008. Bolu Yöresinde Küçükbaş Hayvan Barınaklarının Durumu ve Geliştirme Olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Tekirdağ, Türkiye.