MATÜRİDİ’DE HİKMET – AHLAK İLİŞKİSİ

Bu makalede, Mâtürîdî'nin ahlak tasavvuruna ilişkin görüşleri ele alınmıştır. Mâtürîdî’ye göre, Allah’ın fiilleri ‘hikmet’ üzerine kuruludur. Hikmet her şeyin yerli yerinde olmasını veya bir gayeye dayalı hareket etmeyi ifade eder. Ona göre, insan varlığının anlamını bu hikmet esasında aramak gerekir; bu temel dikkate alınmadığında insanın varlığının manası tam olarak anlaşılamayacaktır. Ayrıca, insanın fiilleri bir gayeye bağlı olarak vücuda gelir. O halde, insanın bu âlemdeki varlığı da gayesiz olamaz. Mâtürîdî açısından “İnsan neden ahlaklı olmalıdır” sorusunun cevabı, insanın sahip olduğu ahlâkî donanımında bulunmaktadır. Zira ona göre, insanın ahlakî temeli onu yaratan Allah’ın ahlâkî bir varlık olmasıdır. Allah ahlaklı olduğundan insanda ahlaklı olmalıdır. Mâtürîdî insan ahlâkîliğinin esaslarını ise duyular, akıl, haber (vahiy) ve insan doğasına yerleştirir.

THE RELATINSHIP BETWEEN WISDOM AND MORALITY IN THE THOUGHT OF MÂTÜRÎDÎ

This article examines the views of Mâtürîdî about morality. In his view, the deeds of Allah is based on wisdom (hikmat) which means that it is to place everything in its proper place or to act on purpose. The meaning of the existence of human being is to be found on this principle (wisdom) without which the true meaning of human existence cannot be properly understood. In addition, the deeds of humans are based on purpose. So the existence of humans in this universe cannot be without a purpose.  According to Mâtürîdî, the answer to the question of why should humans be moral is to be found on their moral structure. This is because human morality lies on his creator Allah who is a moral being. Since Allah is a moral being, human should be moral. Mâtürîdî sees the principles of human morality on senses, reason, revelation and human nature.

___

Demirezen, İsmail. “Küreselleşen Dünyada Ahlak Tasavvuru”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23/1 (Haziran 2016). 38-41.

Ebu Bekr M. b. Ahmed es- Semerkandî. Şerh-i Semerkandî. TSMK, Medine Bölümü, Yazma No: 179.

İbn Rüşd. Tutarsızlığın Tutarsızlığı. trc.Kemal Işık, Mehmet Dağ. İstanbul : Kırkambar Yayınları , 1998.

Mâtürîdî. Kitâbü’t-Tevhîd, nşr. Fethullah Huleyf. İstanbul: 1979

Matüridi. Te’vilatü’l-Kur’an. TSMK Medine Böl. Yazma no: 180

Özcan, Hanifi. “Matüridi’ye Göre Hikmet Terimi”, İslami Araştırmalar, 2 (Ocak 1988), 42-46.

Ragıp el-Isfahânî. Müfredât. Beyrut: 1992.

Taylan, Necip. Tanrı Sorunu. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 1998.

Turhan, Kasım. Kelam ve Felsefe Açısından İnsan ve Fiilleri. İstanbul: İİFVY, 1996.