Tashîf ve Tahrîf Üzerine Bazı Mülâhazalar

Hadis Usûlü eserlerine kronolojik olarak bakıldığında, ilk asırlarda birçok ıstılahın farklı müellifler tarafından farklı tarifleri yapıldığı görül-mektedir. Bu bağlamda en genel geçer kaide ve tanımların yapıldığı eser olarak kabul edilmesi mümkün olan İbnü’s-Salâh’ın Mukaddime’si dahi söz konusu tanım çeşitliliğini ihtiva etmektedir. Buna bağlı olarak, kendi-sinden sonraki eserler de bu çeşitliliği Mukaddime esaslı olmak üzere sür-dürmüştür. Bu da sözü edilen eserin kuşatıcı otoritesini ortaya koymak-tadır. Hadis ıstılahlarına dair farklı tanımlar, sadece kadîm usûl literatü-rüyle de sınırlı kalmamış, ıstılahlardaki ince ayrımlar günümüze kadar da devam etmiştir. Bir ıstılah ilmi mahiyetindeki hadis usûlünün kendi için-deki bu dinamizmi, hadis usûlüne kendine bir vasıf ve kendi içinde bir hadis usûlü felsefesi birikimi kazandırmıştır. Bu çalışmada hadis usûlün-de karşılaşılan genelde eş anlamlı olarak kullanılmış, ancak zamanla kü-çük nüanslarla ayrılmış olan iki ıstılah, yani ‘tashîf’ ve ‘tahrîf’ kavramı incelenecek; mezkûr iki terimin tanımı, ortaya çıkış sebepleri, çeşitleri ve bu konuda yazılan eserler kısaca ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tashif, Tahrif, Mülahaza

PDF

___

Abdullah b. Ahmed b. Hanbel, Kitâbü’l-‘İlel, Dayhan, Ahmet Tahir, Hadislerde Tashîf ve Tahrîf, Basılmamış Doktora Tezi, İzmir 2005.
el-Hatîb Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Bağdâdî,, Târîhu Bağdâd, Beyrut ts. el-Hatîb Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit Bağdâdî, el-Câmi‘ li ahlâki’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi‘, nşr. Muhammed Accâc el-Hatîb, Beyrut 1994.
el-Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Bağdâdî, el-Kifâye fî ilmi’r-Rivâye, nşr. Ahmed Ömer Haşim, Beyrut 1986. Hâkim, EbûAbdillah Muhammed en-Nîsâbûrî, Marifetü Ulûmi’l-Hadîs, Beyrut 1986.
Irâkî, Ebû’l-Fadl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn, Fethu’l-Muğîs, nşr. Mahmûd Rabî‘, Beyrut-Kahire 1988. İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed el-Basrî, Cemherati’l-Luğa, Haydarâbâd-Dekken 1345.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî, Lisânü’l-Mîzân, Beyrut 1986. İbn Hacer, Şerhu Nuhbeti’l-Fiker, Kâhire 1352/934.
İbn Ma‘în, Yahyâ b. Ma‘în b. ‘Avn es-Serahsî el-Bağdâdî, Kitâbü’t-Târîh, nşr. Ahmed Muhammed Nûr Seyf, Mekke 1979. İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osmân b. Abdirrahmân eş-Şehrazûrî, Ulûmü’l-Hadîs, nşr. Nuruddîn Itr, Dımeşk 1986.
Müslim, Ebû’l-Hüseyn b. el-Haccâc, el-Câmi‘u’s-Sahîh, nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Tunus 1992. Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb el-Horasânî, es-Sünen, nşr. Ahmed Şemsüddîn, Beyrut 2015.
Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, (çev. M. Yaşar Kandemir), Ankara 1971. Süyûtî, Abdurrahmân Celâlüddin, el-Müzhir fî Ulûmi’l-Luğati ve Envâihâ, Mısır ts.
Zehebî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz, Mîzânü’l-İ’tidâl, nşr. Ali Muhammed Mu‘avvad-Âdil Ahmed Abdülmecîd-Abdülfettâh Ebû Sünne, Beyrut 1995.