Buhârî’nin el-Câmi‘u’s-Sahîh’indeki Bab Başlıkları Üzerine Yapılan Çalışmalar ve İbnü’l-Müneyyir’in el-Mütevârî’si
İslâmî ilimler için İsmâ‘îl el-Buhârî’nin (v. 256/870) el-Câmi‘u’s-Sahîh isimli eseri, Muhammed’in(s.a.v.) mübarek sözlerini derleyen kitaplar arasında, kullandığı hadislerin sıhhatdeğeri açısından son derece kıymetli bir kaynak niteliğindedir. O, Kur’ân-ı Kerîm’den sonraen güvenilir eser kabul edilmektedir. İmam Buhârî’nin üzerinde pek çok çalışma yapılan eseriel-Câmi‘u’s-Sahîh’te bulunan bab başlıklarını koymadaki özgün yöntemi yıllardır araştırmacılarınilgisini çekmiştir. Bu konuda tespit edebildiğimiz kadarıyla müstakil olarak on üç eseryazılmıştır. Hicrî yedinci asırda İskenderiye’de yaşamış bir âlim olan Nâsiruddîn Ahmedİbnü’l-Müneyyir’in (v. 683/1284) el-Mütevârî ‘alâ ebvâbi’l-Buhârî isimli kitabı bu araştırmalardansadece biridir. Mütevârî, muhtevâsının zenginliği ve günümüze ulaşan çalışmalariçinde en eski eser olması itibariyle ayrı bir önem taşımaktadır. İbnü’l-Müneyyir, eserinde el-Câmi‘u’s-Sahîh’teki bab başlığı-hadis mutâbakatı/uyumu açısından izaha muhtaç üç yüz yetmişiki bab başlığı ile altı yüz elli dokuz hadisi ele almış ve bu konu başlıkları ile ilgili çeşitlideğerlendirmelerde bulunmuştur. Çalışmamızda el-Câmi‘u’s-Sahîh’in bab başlıklarına dairyazılmış eserler ve onların kısa tanıtımlarına yer verilmiştir. Aynı zamanda İbnü’l-Müneyyir’inMütevârî’de takip ettiği yöntem ve bab başlıkları ile hadisler arasındaki mutâbakatadair görüşleri sınıflandırılmış, daha sonra eserden alınan örneklerle bu görüşler okuyucununistifadesine sunulmuştur.
___
- Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD), XVII/1, 2019