Âmidî’ye Göre Mürsel Haber ve Hüccet Değeri

Bu çalışmada Eş‘arî kelamcısı ve Şâfiî usûlcü Seyfuddîn el-Âmidî’nin (v. 631/1233) mürsel haber ilgili düşüncesi tespit edilmeye çalışılmıştır. Âmidî, güvenilir râvîlerin mürsel olarak rivâyet ettikleri haberleri mutlak olarak kabul etmektedir. O, sahâbe ve tabiûn neslinin mürsel olarak rivâyet ettikleri bazı haberleri aktarmış, bu haberlere dayanarak mürsel haberin kabulü konusunda icmâ‘ın oluştuğunu ileri sürmüştür. Âmidî, bu konuyu aklî olarak da te-mellendirmeye çalışmıştır. Ona göre adil ve güvenilir bir râvînin kesin ifadelerle doğrudan Hz. Peygamber’den rivâyette bulunmasını, onun bu haberin Hz. Peygamber’e aidiyeti konu-sunda kesin veya güçlü kanaati olduğu anlamına gelmektedir. Âmidî, mürsel haberin hücciye-ti konusunda ileri sürdüğü aklî ve naklî delillere gelebilecek itirazları da yanıtlamaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Haber, Mürsel, Delil İcmâ‘, ‘Âmidî.

PDF

___

Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. 50 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2001.
Akay, İhsan. Şâfiî Usûl Geleneğinde İmâm Şâfiî’ye Muhalif Görüşler. İstanbul: Ensar, 2018.
Alâî, Salahuddîn Ebû Said. Câmiʿu’t-Taḥṣîl fî Aḥkâmi’l-Merâsîl. Beyrût: Alemü’l-Kütüb, 1986.
Ali Haydar Efendi. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
Âmidî, Seyfeddîn. el-İhkâm fî Usûli’l-Ahkâm. thk. Abdullah b. Ali eş-Şehrânî vd. 5 Cilt. Riyâd: Daru’l-Fadîle, 2016.
Apaydın, H. Yunus. İslam Hukuk Usulü. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2016.
Bâcî, Ebû’l-Velîd Süleyman b. Halef. İhkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l-Usûl. thk. Abdullah muhammed el-Cebbûrî. 2 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-Alemiyye, 2012.
Basrî, Ebû’l-Hüseyn Muhammed b. Ali. Kitabu’l-Mu’temed fî Usûli’l-Fıkh. thk. Muhammed Hamidullah. 2 Cilt. Dımeşk: el-Me’hedu’l-İlmiyyi’l-Fransî li’d-Dirâsâti’l-Arabî, 1964.
Buhârî, Aladdin Abdülaziz b. Ahmed. Keşfü’l-Esrâr an Usûli’l-Fahri’l-İslâm el-Pezdevî. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 1997.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Beyrût: Daru ibn Kesir, 2002.
Cemîl, İsmail b. Abbâs. el-İhtiyât ve Kavâiduhu’l-Usûliyye. Ürdün: Dâru’n-Nefâis, 2018.
Cessâs, Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fusûl fi’l-Usûl. thk. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 Cilt. Kuveyt: Vezâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslamiyye, 1994.
Cüveynî, İmâmu’l-Harameyn. el-Burhân fî Usûli’l-Fıkh. thk. Sâlih b. Muhammed b. Avîza. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer. Essünen. thk. Şuayb el-Arnavut vd. 5 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2004.
Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî. Maʿrifetü Ulûmi’l-Hadîs ve Keyfiyeti Ecnâsıh. thk. Ahmed b. Faris Es-Selûm. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2003.
Gazalî, Ebu Hamid Muhâmmed b. Muhammed. el-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl thk: Süleyman el-Eşkar. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2010.
Gorânî, Şihâbuddîn Ahmed b. İsmail. ed-Düreru’l-Lavâmi’ fî Şerhi Cemi’l-Cevâmi’. thk. Said b. Gâlib Kâmil el-Mecîdî. 5 Cilt. Medine: el-Câmiatu’l-İslâmiyye, 2008.
Görmez, Mehmet. Hadis İlminin Temel Meseleleri. Ankara: Otto Yayınları, 2014.
Görmez, Mehmet. Hadis ve Sünneti Anlama Kılavuzu. Ankara: Otto Yayınları, 2020.
Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah. el-Müstedrek ala’s-Sahîhâyn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. 4 Cilt. Bayrūt: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1999.
Hinn, Mustafa Said. Eseru’l-İhtilâf fi’l-Kavâidi’l-Usûliyye fî İhtlâfi’l-Fukahâ’. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 1982.
Hîtû, Muhammed b. Hasan. el-Vecîz fî Usûli’t-Teşrî’il-İslâmî. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2009.
İbn Abdilberr, Ebû Amr Yusuf b. Abdillah. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattâ’ mine’l-Maânî ve’l-Esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvâ, Muhammed b. Abdilkebir el-Bekrî. Mağrib: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1967.
İbnu'l-Kassâr, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. Mukaddime fî Usûli’l-Fıkh. thk. Mustafa Mahdûm. Riyâd: Dâru’l-Muallime, 1999.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî. Riyâd: Mektebetu’l-Meârif, ts.
İbn Manzûr. Lisanü’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebir vd. Kahire: Darul Mearif, ts.
İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kubrâ. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1968.
Îcî, Adududdîn Abdurrahman b. Ahmed. Şerhu’l-Adud alâ Muhtasari Muntehe’l-Vusûl ve’l-Emel fî İlmeyi’l-Usûl ve’l-Cedel. thk. Ali b. Abdirrahman Bessân el-Cezâirî. 2 Cilt. Beyrût: Dâru ibn Hazm, 2016.
İsfahânî, Şemsuddîn Mahmud b. Abdirrahman b. Ahmed. Beyânu’l-Muhtasar Şerhu Muhtasari İbn Hâcib. thk. Muhammed Muzhir Bekâ. 3 Cilt. Cidde: Dâru’l-Medenî, 1986.
Kâdî Ebû Ye’lâ, Muhammed b. Hüseyin el-Ferrâ el-Bağdâdî. el-Udde fî Usûli’l-Fıkh. thk. Ahmed b. Ali Seyru’l-Mubârekî. 5 Cilt. Riyâd, 1993.
Koçinkağ, Mansur. “İmâm Şâfiî’nin Mürsel Hadis Anlayışı”. JIRS: Journal of Intercultural and Religious Studies 7 (2014), 61-80.
Osmân b. Salâhiddîn Abdir-rahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî İbnü’s-Salâh. Ulûmu’l-Hadîs. thk. Nureddîn Itr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1986.
Öğüt, Salim. İslam Hukuk Terminolojisinde Haber-i Vâhid’in Kaynek değeri. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2003.
Pezdevî, Fahru’l-İslâm Ali b. Muhammed el-. Usûlü’l-Bezdevî (Kenzu’l-Vusûl ila Ma’rifeti’l-Usûl). thk. Sâid Bektaş. Beyrut: Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, 2016.
Polat, Selahattin. Mürsel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer. Hüseyin. el-Mahsûl fî İlmi-Usûli’l-Fıkh. thk. Taha Câbir Feyyâz Alvânî. 6 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, ts.
Râzî. Abdurrahman b. Ebi Hâtim’in el-Hanzalî. Kitâbü’l-Merâsîl. thk. Şükrullah Kuçânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1998.
Serahsi, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. Usûlü’s-Serahsî. thk. Ebû’l-Vefâ el-Afgânî. 2 Cilt. Beyrût: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1993.
Şâfiî, Muhammed b. İdris. er-Risale. thk. Ahmed Muhâmmed Şakir. Kahire: Dâru’n-Nubelâ, 2016.
Şevkânî, Muhammed Ali. İrşâdu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hakk min İlmi’l-Usûl. thk. Ebû Hafs Sâmî. 2 Cilt. Riyâd: Dâru’l-Fadîle, 2000.
Şîrâzî, Ebu İshak İbrahim b. Ali. el-Lum’a fi Usûli’l-Fıkh. thk. Muhyiddin Dîb mıstu, Yusuf Ali Bedivi. Beyrût: Dâru ibn Kesir, 1995.
Tûfî, Necmeddîn Ebû Rabî’ Süleyman. Şerhu Muhtasari’r-Ravza. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 3 Cilt. Vezaretü’ş-Şuuni’l-İslamiyye ve’l-Evkâf ve’d-De’ve ve’l-İrşâd, 1998.
Zerkeşî, Bedruddîn b. Bahâdır. el-Bahru’l-Muhît fî Usûli’l-Fıkıh. thk. Abdussettar Ebû Gudde. 6 Cilt. Kuveyt: Vezaretü’l-Evkaf ve’ş-Şuunü’l-İslamiyye, 1992.
Zeydân, Abdülkerim. el-Vecîz fî Usûli’l-Fıkh. Beyrût: Müessesetü’r-Risale, 2006.