Mahmut Halef CEVRİOĞLU

İSVEÇ’İN SICAK DENİZLERE İNME ARAYIŞI: ARSLAN AĞA’NIN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAKİ DİPLOMATİK MİSYONU (1670)

Osmanlı İmparatorluğu, XVII. yüzyıl ortasında toprak büyüklüğü açısından kaydettiği büyümeyle bir yeniden ihya sürecine girmiş ve bu süreçte Köprülü Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşalar amil faktörler olmuşlardır. Ancak baba-oğul Köprülü sadrazamlarının askeri seferleri, Osmanlı Devleti’nin bu dönemde daha barışçıl addedilebilecek adımlarını gölgede bırakmamalıdır. Özellikle Fazıl Ahmed Paşa döneminde Ragusa’ya, Ceneviz’e, Fransa’ya ve İngiltere’ye ticari ayrıcalıklar tanınmış ve bu ayrıcalıkların teminatı anlaşmalarla (ahidname) sağlanmıştır. Mevcut çalışma, Fazıl Ahmed Paşa’nın dolaylı stratejisinin, Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdeniz ya da Doğu Avrupa’da askeri seferlere çıkarken sair Avrupalı devletlere ahidname vererek tarafsızlıklarını temin etmeyi sağlamak olduğunu iddia etmektedir. Bunun için de İsveç Krallığı, 1660’ların sonunda Arslan Ağa isimli bir Osmanlı aracısını padişah nezdine yollayıp benzer bir ahidname talep ettiğinde Osmanlının cevabı müspet olmuş ancak İsveç idaresi, teşebbüsün devamını getirmemeyi seçmişti. Arslan Ağa’nın neşredilmemiş sefaretnamesini temele alarak bu çalışma, İsveç’in ahidname talebini XVII. yüzyıl Avrupa-Osmanlı münasebetleri bağlamına oturtmayı ve Arslan Ağa’nın kimliğinin teşhisine daha önce dikkatten kaçmış verilerle katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

The Swedish Bid for the Warm Seas: Arslan Aga’s Diplomatic Mission to the Ottoman Empire (1670)

The Ottoman Empire is considered to have undergone a revival period throughout the mid-seventeenth century due to the empire’s territorial expansion during the grand vizierates of Köprülü Mehmed and Fazıl Ahmed Pashas. However, the bellicosity of the father-and-son grand viziers should not overshadow the economic peace treaties (capitulations) issued for European powers (such as Ragusa, France, England and Genoa) during Fazıl Ahmed Pasha’s incumbency. The present study argues that the pasha’s strategy was implicitly built upon constructing peaceful relations with third parties during the Ottoman conflicts in Eastern Europe or in the Mediterranean. Hence, when a similar peaceful connection was desired by the Swedish Kingdom in late 1660’s by the dispatch of a certain Ottoman agent named Arslan Aga to the Ottoman Porte, the Ottoman response was positive, even though the Swedish politics later drove the undertaking to a dead end. Relying primarily on Arslan Aga’s unedited relazione, the present study contextualizes the incomplete Swedish demand of capitulation and tries to contribute to Arslan Aga’s identification via formerly unexhausted data.

PDF

___

Archivio di Stato di Venezia [ASVE]
Documenti Turchi [DT], 1552.
Archives de Ministère des Affaires Etrangers [AMAE]
Correspondance Politique, Turquie, 9; 10.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi [BOA]
A.DVNS.DVE.d 15/3.
D.BŞM.d 262; 265.
Bibliothèque Nationale de France [BnF]
François Pétis De Lacroix, Estat de la marine de l’Empire Othoman, et le journal de l’armée navalle, Département des Manuscrits, Français 14679, tarihsiz (1675 sonrası). (Dijital erişim: gallica.bnf.fr)
Nationaal Archief [NA]
Raadpensionaris De Witt [RDW], 3.01.17, 903.
Riksarkivet [RA]
TURCICA// Volume 4: Plenipotentiarien Arslan Agas Berättelse om sin Beskickning 1667.
The National Archives [TNA]
State Papers [SP] 97/19.
Aitzema, L. Van. (1660). Historie of verhael van saken van staet en oorlogh, in ende omtrent de Vereenigde Nederlanden, 5. Kısım. Lahey: Joh. Veely.
Aydın, M. (2016). Mustafa bin Musa, Tarih-i Sefer ve Feth-i Kandiye: Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferi ve Kandiye’nin Fethi -1666-1669-. İstanbul: IQ Kültür Sanat.
Coljer, J. (1668). Dagh-register van’t gene de Geere Justinus Coljer, Resident wegens de Ho. Mo. Heeren Staten Generael der Vereenighde Nederlanden... Lahey.
Hinlopen, G. (2009). Een vorstelijk voorland: Gerard Hinlopen op reis naar Istanbul (1670-1671) (J. Oddens, Ed.). Zutphen: Walburg Press.
Juels, J. (1836). Utdrag och avskrifter ur Danska ministern Jens Juels bref till kungen af Danmark 1664-1670. Handlingar rörande Sverges Historia ur Utrikes Arkiver Samlade och Utgifna af And. Fryxell içinde (C. I, ss. 106-209). Stockholm: L.J. Hjerta.
Kurat, A. N. ve Zetterstéen, K. V. (1938). Türkische Urkunden. Uppsala: Almqvist & Wiksells.
La Gazette d’Amsterdam. (1668&1671). Amsterdam: Corneille Jansz Zwoll.
Oprechte Haerlemsche courant. (1671). Harlem: Abraham Casteleyn.
Ordentliche Wochentliche Post-Zeitungen. (1669).
Ordinarie Post-Zeitung. (1669). Kopenhag: Heinrich Göde R.M. & Univ. Buch.
Petkum, S. (1836). Utdrag och avskrifter ur Danska ministern Simon de
Petkums bref till kungen af Danmark 1671-1672. Handlingar rörande Sverges Historia ur Utrikes Arkiver Samlade och Utgifna af And. Fryxell içinde (C. I, ss. 106-209). Stockholm: L.J. Hjerta.
The London Gazette. (1670&1671).
Ådahl, K. (2006). The Sultan's Procession: The Swedish Embassy to Sultan Mehmed IV in 1657-1658 and the Rålamb Paintings. Swedish Research Institute in Istanbul.
Babinger, F. (1937). Conrad Jacob Hiltebrandt’s Dreifache Schwedische Gesandtschaftsreise nach Siebenburgen, der Ukraine und Constantinopel (1656-1658) (C. 30). Brill Archive. Leiden: Brill.
Baer, M. D. (2011). Honored by the Glory of Islam: Conversion and Conquest in Ottoman Europe. New York: Oxford University Press.
Bekar, C. (2019). The Rise of the Köprülü Family: The Reconfiguration of Vizieral Power in the Seventeenth Century (Basılmamış Doktora Tezi). Leiden Üniversitesi. Leiden.
Bulut, M. (2008). The Ottoman Approach to the Western Europeans in the Levant during the Early Modern Period. Middle Eastern Studies, 44(2), 259-274.
Çalışır, M. F. (2016). A Virtuous Grand Vizier: Politics and Patronage in the Ottoman Empire during the Grand Vizierate of Fazıl Ahmed Pasha (1661-1676) (Basılmamış Doktora Tezi). Georgetown Üniversitesi. Washington, D.C.
De Groot, A. (1978). The Ottoman Empire and the Dutch Republic: A History of the Earliest Diplomatic Relations: 1610-1630. Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
De Groot, A. (2003). The Historical Development of the Capitulatory Regime in the Ottoman Middle East from the Fifteenth to the Nineteenth Centuries. Oriente Moderno, 83 (3), 575-604.
Derin, F. Ç. (1993). Abdurrahman Abdi Paşa Vekâyi’nâme’si: Tahlil ve Metin Tenkidi (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
Ettlinger, K. M. (1998). Aslan Aga-turkisk ambassadör till Sverige eller svenskt sändebud med diplomatiska uppdrag till Turkiet? Personhistorisk tidskrift, (1), 3-19.
Gemil, T. (1979). Ţările Române în Contextul Politic International: 1621-1672. Bükreş: Editura Academiei Republicii Socialiste România.
Greene, M. (2002). Beyond the Northern Invasion: The Mediterranean in the Seventeenth Century. Past and Present, 174, 42-71.
Hammer, J. (1835). Geschichte des Osmanischen Reiches 3: 1623-1699. Peşte: Hartlebens Verlag.
Ivanics, M. (1999). Krími tatár követjárások a bécsi udvarban 1598-1682: vázlat a krími tatár diplomácia 16-17. századi történetéről. Aetas, 14 (4), 41-50.
Karaçay-Türkal, N. (2012). Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Zeyl-i Fezleke (1065-22 Ca. 1106/1654-7 Şubat 1695) (Basılmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul.
Kármán, G. (2016). A Seventeenth-Century Odyssey in East Central Europe: The Life of Jakab Harsányi Nagy. Leiden-Boston: Brill.
Kissling, H. J. (1972). Die Köprülü-Restauration. Internationales Kulturhistorisches Symposion Mogersdorf 1969, Österreich und die Türken içinde (ss. 75-84). Eisenstadt.
Kolçak, Ö. (2012a). Habsburg Elçisi Walter Leslie’nin Osmanlı Devlet Yapısına Dair Gözlemleri (1665). Tarih Dergisi, 54, (2011/2), 55-89.
Kolçak, Ö. (2012b). XVII. yüzyıl Askerî Gelişimi ve Osmanlılar: 1660-64 Osmanlı-Avusturya Savaşları (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
Kolçak, Ö. (2017). XVII. Yüzyıl Osmanlı-Habsburg Diplomasi Tarihine Bir Katkı: 1664 Vasvar Antlaşması’nın Tasdik Sürecine Dair Yeni Bulgular. Divan, (2017/2), 25-88.
Kotljarchuk, A. (2006). In the Shadows of Poland and Russia: The Grand Duchy of Lithuania and Sweden in the European Crisis of the mid-17th Century (Doktora tezi). Södertörns Högskola. Stockholm: Södertörns Högskola.
Kołodziejczyk, D. (2003). Semiotics of Behavior in Early Modern Diplomacy: Polish Embassies in Istanbul and Bahҫesaray. Journal of Early Modern History, 7 (3-4), 245-256.
Lehman, M. ve Werblowsky, O. A. (1993). Mysterious Tombstone in Ouderkirk and an unknown Sephardi Ambassador. J. Michman, (Ed.). Dutch Jewish History: Proceedings of the Fifth Symposium on the history of the Jews in the Netherlands. November 25-28, 1991. (C. 3). Kudüs.
Masson, P. (1896). Histoire du Commerce Français dans le Levant au XVIIe Siècle. Paris: Libraire Hachette.
McCluskey, P. (2016). An Ottoman envoy in Paris: Suleyman Aga's mission to the court of Louis XIV, 1669. Osmanlı Araştırmaları-The Journal of Ottoman Studies, 48, 337-355.
Meyer, M.S., Semenova, L.E., Florya, B.N., Khavanova, O.V. ve Schwartz, I. (2007). Russian and Ukrainian Diplomacy in the European International Relations in the Middle of the XVIIth Century (Русская и Украинская Дипломатия в Междурадных Отношенуях в Европе Середины XVII В). Moskova: Humanity.
Mörner, M. (1956). Paul Straßburg, ein Diplomat aus der Zeit des Dreißigjährigen Krieges. Südost Forschungen, 15, 327-363.
Müller, L. (2004). Consuls, Corsairs, and Commerce: The Swedish Consular Service and Long-distance Shipping, 1720-1815. Stockholm.
Östlund, J. (2014). Saltets Pris: Svenska slavar i Nordafrika och handeln i Medelhavet 1650-1770. Lund: Nordic Academic Press.
Pàstine, O. (1952). Genova e l’Impero Ottomano nel secolo XVII. Cenova: Società Ligure di Storia Patria.
Pylypchuk, Y. V. (2016). Krımskoe Hanstvo v Skandinavskih i Avstriyskih İstoçnikah (Крымское Ханство В Скандинавских И Австрийских Источниках) [İskandinav ve Avusturya Kaynaklarında Kırım Hanlığı]. Journal EPOHI, XXIV(2), 250-259.
Roberts, M. (1984). The Swedish Imperial Experience: 1560-1718. Cambridge, New York, Melbourne:Cambridge University Press.
Runciman, S. (1968). The Great Church in Captivity. Cambridge: Cambridge University Press.
Setton, K. M. (1991). Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. Philadelphia: The American Philosophical Society.
Szilágyi, S. (1882). Gabriel Bethlen und die schwedische Diplomatie. Ungarische Revue, 2, 457-488.
Şen, M. (2015). Osmanlı Devleti Himayesinde Bir Kazak Atamanı ve İki Savaş (1669- 1681). V. Melnik, M. Alpargu vd. (Ed.), Türkiye-Ukrayna İlişkileri: Kazak Dönemi (1500-1800) içinde (ss. 479-488). İstanbul: Çamlıca.
Wieselgren, P. (1839). DelaGardiska Archivet, eller Handlingar ur grefl. Dela- Gardiska Bibliotheket på Löberöd: Tolfte Delen [12. Cilt]. Lund: Lundbergska Boktryckeriet.
Zajcev, I. V. (2009). La Politique Turque de Petro Dorosenko: Documents du fonds de Wojciech Bobowski à la BNF. Cahiers du monde russe, 50 (2-3), 511-532.
Zetterstéen, K. V. (1952). De krimska tatarernas diplomatiska korrespondens med den svenska regeringen. Kungliga Humanistiska Vetenskaps- Samfundet i Uppsala, (Särtryck ur) Årsbok 1952, 7-16.