Arzu ERMAN

YUNAN KAYNAKLARINA GÖRE TEPEDELENLİ ALİ PAŞA VE YÖNETİMİNDEKİ YUNANLAR

1788 ile 1822 yılları arasında Yanya Valisi olan Ali Paşa, dönemin koşullarına en iyi şekilde uyum sağlama becerisine sahip siyasi bir aktör olarak, kendi bölgesinde “devlet içinde devlet” gibi hareket etmiştir. Böylesine güçlü bir egemenliğin Osmanlı yönetimi tarafından kabul edilmesi mümkün olmayacağından gelinen nokta, merkezi yönetim tarafından isyan olarak görülmüştür. Ali Paşa, kendi egemenlik mücadelesi olarak gördüğü bu süreçte çeşitli gruplarla işbirliğine gitmiş ve bu çerçevede bir Arnavut-Yunan ittifakı meydana gelmiştir. İsyanın ilk safhalarında Osmanlı Devleti’ne karşı Ali Paşa’nın yanında yer alan müttefik Yunanların asıl amacı, Ali Paşa’nın istikbalinden ziyade Yunan bağımsızlığının kazanılmasıdır. Ancak bu gerçek niyet, Yunan isyanı başlayana dek gizli tutulmuştur. Osmanlı yönetim güçlerinin Ali Paşa ile meşgul olduğu bu süreç, Yunan isyanı için uygun bir ortam yaratmış ve 1821’de harekete geçilmiştir. İsyan ile birlikte Arnavut-Yunan ittifakı da çözülmüş ve Paşa’nın yanında yer alan Yunanlar, isyancıların saflarına geçmeye başlamıştır. “Ali Paşalılar” olarak adlandırılan bu kimseler, daha sonra büyük ölçüde yeni kurulacak olan Yunan Devleti’nin de askeri ve idari kadrolarını oluşturacaktır.

Tepedelenli Ali Pasha and the Greeks Under His Rule According to Greek Sources

Ali Pasha, the Governor of Ioannina between 1788 and 1822, a political actor with the talent of adopting to the conditions of his era, he acquired power to act as “state within state”. As the Ottoman administration could not tolerate such strong dominance, he was considered a rebel by the central government. Ali Pasha in his struggle for personal dominance cooperated with various groups and resulted to the formation of an Albania-Greek alliance. In the early stages of the rebellion the main purpose of his Greek allies was rather the independence of Greece than the well-being of Ali Pasha. However, this real intention was kept secret until the Greek rebellion started. In the meantime, while the Ottoman forces were dealing with Ali Pasha, a convenient setting for Greek rebellion in 1821 was created and the rebellion started. The Albanian- Greek alliance dissolved soon after the Greek uprising and previous Greeks allies of the Pasha started joining the ranks of the rebels. These people, named as “pro-Ali Pasha” would staff most of the military and administrative apparatus of the newly established Greek State.

PDF

___

Filimon, I. (1834). Dokimon Istorikon peri tis Filikis Etairias. Nauplia: T. Kontaksi, N. Loulaki.
Hobhouse, J. C. (1817). A Journey Through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia to Constantinople During the Years 1809 and 1810. Philadelphia: M. Carey and Son.
Holland, H. (1815). Travels in the Ionian Isles, Albania, Thessaly, Macedonia during the Years 1812- 1813. London: Longman, Hurst, Rees, Orme and Brown.
Leake, W.M. (1835). Travels in Northern Greece (C. 1). London: Gilbert&Rivington Printers.
Makriyannis, S. (1947). Apomnimonevmata (C. 1) (G. Vlahogianni, Ed.). Atina: E. G. Vagionaki.
Perraivos, H. (1836). Apomnimoneumata Polemika: Diaforon Mahon Sugkrotitheison Metaksi Ellinon kai Othomanon kata te to Soulion kai Anatolikin Ellada apo tou 1820 mehri tou 1829 Etous. Atina: A. Karamilou.
Aravantinos, P, S. (1895). Sp. Istoria Ali Psa tou Tepelenli Sungrafeisa epi ti vasi Anekdotou ergou tou Panagioti Aravantinou. Atina:Tipografia to Katastimaton Spiridonos Kousilinou.
Armaoğlu, F. (2013). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789- 1914. İstanbul: Timaş.
Barkey, K. (2011). Farklılıklar İmparatorluğu Karşılaştırmalı Tarih Perspektifinden Osmanlılar (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
Beydilli, K. (2011). Tepedelenli Ali Paşa. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (C. 40, ss. 476- 479).
Clayer, N. (2013). Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri Avrupa’da Çoğunluğu Müslüman Bir Ulusun Doğuşu (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Clogg, R. (1976). The Movement for Greek Independence 1770- 1821 (R. Clogg, Ed.). London: Palgrave Macmillan.
Davenport, R. A. (1837). The Life of Ali Pasha of Tepeleni Vizier of Epirus. London: Bradbury and Evans, Printers Whitefriars.
Demir, İ. (2007). Tepedelenli Ali Pasha and the West: A History of His Relations with France and Great Britan 1798- 1820 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi. Ankara.
Feyzioğlu, H, S. (2017). Bir Osmanlı Valisinin Hazin Sonu Tepedelenli Ali Paşa. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Finlay, G. (1861). History of the Greek Revolution. Edinburg:William Blackwood and Sons.
Fleming, K. E. (1999). The Muslim Bonaparte Diplomacy and Orientalism in Ali Pasha’s Greece. New Jersey: Princeton University Press.
Frangos, G, D. (1973). The Philiki Etairia: A Premature National Coalition. The Struggle For Greek Independence (R. Clogg, Ed.). London: The Macmillan.
Grigoriadis, I. N. (2014). Kutsal Sentez Yunan ve Türk Milliyetçiliğine Dini Aşılamak (İ. Çetin, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Hionidis, G. (1988). Ta Engrafa tou Arxeiou tou Ali Pasa ton Ianninon tis Gennadeiou Vivlıothikis pou Avaferontai stin K. D. Makedonia. Makedonika, 26, 221-229.
Hristou, T. (2013). Politikes kai Koinonikes opseis tis Epanastasis tou 1821 “Me Mian Gnomin Omofonis Apefasisamen na Lavomen ta Armata”. Atina: Papazisi.
İnalcık, H. (2000). İskender Bey. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (C. 22, ss. 561- 563).
Jelavich, B. (2009). Balkan Tarihi 18. ve 19. Yüzyıllar (İ. Durdu, G. Tunalı, H. Koç, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
Kitrolimilides, P, M. (2013). Enlightenment and Revolution TheMaking of Modern Greece. Massachussets: Harvard University Press.
Koliopoulos, J. S. ve Veremis, T. V. (2010). Modern Greece A Historysince 1821. Malaysia: Wiley- Blackwell.
Küçük, C. (1998). Hurşit Ahmet Paşa. TDV İslam Ansiklopedisi içinde (C. 18, ss. 395- 396).
Marou, A.S. (2017). H Filiki Etaireia kai i Avli tou Ali Pasa: Volidoskopiseis, epiloges kai diltioseis.H Filiki Etaireia Epanastatiki Drasi kai MistikesEtaireis sti Neoteri Evropi (A. B. Mandilara ve G. Nikalaou, Ed.). Asini.
Mazarakis-Ainian, I. K. (2007). H Filiki Etairia. Atina: Etniko İstoriko Mouseio.
McGowan, B. (2004). Âyanlar Çağı, 1699-1812.Osmanlı İmparatorluğu’nun Sosyal ve Ekonomik Tarihi 1600-1912 (H. İnalcık ve D. Quatert, Ed.) İstanbul: Eren.
Muco, E. (2002). Yanya Valisi Tepedelenli Ali Paşa ve Emlakı (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
Özal, İ. B. (1999). Tepedelenli Ali Paşa İsyanı 1820-1822 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi. İstanbul.
Özvar, E. (2003). Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Panagiotopoulos, V., Dimitropoulos, D. ve Mihailaris, P. (2007). Arxeio Ali Pasa, Sillogi Xotzi, Gennadeıou Bivliothikis (4 Cilt). Atina: Sxoliasmo Euretiria, Institouto Neoelinikon Erevnon.
Papageorgiou, S. P. (2005). Apo to Genos sto Ethnos H Themeliosi tou Ellinikou Kratous. Atina: Papazisi.
Papageorgiou, S, P. (2015). Modern Yunan Tarihinden Kesitler (M. Issı, Çev.). İstanbul: Yazılama Yayınları.
Peppas, A, L. (2017). Ali Pasas o Arvanitis Igemonas Laografiki Meleti tis Zois tou Tepelenioti Ali Pasa (1740-1822). Atina: Isigoria.
Perraivos, H. (1860). Sintomos Biografia tou Aoidimou Riga Ferraiou tou Thettalou. Atina: Io. Angelopoulou.
Sezer, H. (1995). Tepedelenli Ali Paşa İsyanı, (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi. Ankara.
Tuncay, F. ve Karatzas, L. (Haz.). (2009). Yunanca-Türkçe Sözlük. Atina: Doğu Dil ve Kültürleri Merkezi.
Uzun, A. (2001). Tepedelenli Ali Paşa ve Mal Varlığı. Belleten, LXV(244), 1035-1078.
Vernadsky, G. (2019). Rusya Tarihi (D. Mızrak ve E. Ç. Mızrak, Çev.). İstanbul: Selenge Yayınları.
Vickers, M. (1999). The Albanians A Modern History. London-New York: I. B. Taurıs.
Vournas, T. (1978). Ali Pasas Tepelenlis. Atina: A. Tolidi.
Woodhouse, C. M. (1998). Modern Greece A Short History. London: Faber an Faber.
Yücel, Y. (1974). Osmanlı İmparatorluğu’nda Desantralizasyona (Adem-i Merkeziyet) Dair Genel Gözlemler. Belleten, XXXVIII(152), 657-708.
Zens, R. (2010). Pazvantoğlu Osman Paşa ve Belgrad Paşalığı 1791-1807. J. Hathaway, (Ed.), Osmanlı İmparatorluğu’nda İsyan ve Ayaklanma (D. Berktay, Çev.). İstanbul: Alkım.
Davalas, A, (2015). O Ali Pasas Mesa apo tis Istorikes Piges. 5 Şubat 2021 tarihinde http://www.24grammata.com/wp-content/uploads/2015/10/Davalas-adreas-Ali- pasas-24grammata.compdf.pdf adresinden erişildi.