H. Seçkin ÇELİK

HARF İNKILABINDAN ÖNCE ALFABE TARTIŞMALARINDA ÜÇ FARKLI GÖRÜŞ

Harf İnkılabı Türk Devrimi’nin en devrimci ve başarılı girişimlerinden biriydi ve Osmanlı dönemini de içerecek şekilde uzun süre tartışılmıştı. Entelektüellerin çoğu Arap alfabesinin korunmasını savunurken sadece çok az bir kısmı Latin alfabesinin kabul edilmesini müdafaa etmişti. Tahsin Ömer, Latin alfabesinin kabul edilmesinin en erken savunucularından biriydi ve her iki alfabenin de laik temellerini göstererek ve Latin alfabesinin Arap alfabesinin sadece daha tekâmül etmiş bir versiyonu olduğunu ileri sürerek okuyucularını ikna etmeye çalışmıştı. Bir Yahudi-Türk entelektüeli olan Avram Galanti ise Arap harflerinin korunmasını savunan en önde gelen figürlerden biriydi. O sırada Yahudi toplumu arasında da Latin harflerinin kabul edilmesi hususunda bir tartışma mevcuttu ve Galanti’nin bu fikre olan karşıtlığı, onun Türkiye’de Latin harflerinin kabulüne yönelik güçlü muhalefetini etkiledi. Onun görüşüne göre Latin alfabesinin kabulü bir kültürel çöküşe yol açacaktı. Bununla birlikte eski alfabelerin kusurlarını gidererek ve modern prensipler ışığında en iyi harfleri seçerek yeni, modern ve mükemmel bir alfabenin icat edilmesini öneren İsmail Şükrü gibi entelektüeller de bulunuyordu. Bu makalede alfabe reformu hakkındaki tartışmalar, bu üç farklı görüş üzerinden incelenecektir.

Three Different Views Related to the Alphabet Discourse before the Alphabet Reform

The Alphabet Reform one of the most profound and successful attempts of the Turkish Revolution was the subject of debate –including the Ottoman period-for a long time. While most of the intellectuals defended the preservation of Arabic letters only a few of them supported the adoption of the Latin alphabet. Tahsin Ömer was one of the earliest defenders of the adoption of the Latin alphabet. He tried to persuade his readers by showing the secular origins of both alphabets and by suggesting that the Latin script was a more developed version of the Arabic script. Avram Galanti, a Jewish-Turkish intellectual, was one of the most prominent figures in defence of the preservation of the Arabic letters. As there was also a debate on the adoption of the Latin alphabet among the Jewish community at the time, his antithesis to this idea influenced his strong opposition to the adoption of the Latin alphabet in Turkey. Galanti argued that adoption of the Latin alphabet would cause a cultural decadence. Finally there were also intellectuals like İsmail Şükrü, who suggested inventing a new, modern and ‘perfect’ alphabet by removing the deficiencies of old alphabets and by choosing the most suitable letters in light of modernist principles. This article will discuss the discourse on the alphabet reform through these three different views.

PDF

___

Avram Galanti. (1927). Arabî Harfleri Terakkimize Mani Değildir. İstanbul: Hüsnü Tabiat Matbaası.
Aytürk, İ. (2010). Script Charisma in Hebrew and Turkish: A Comperative Framework for Explaining Success and Failure of Romanization. Journal of World History, 21 (1), 97-130.
Bali, R. N. (1996). Avram Galanti’nın Hayatı ve Eserlerinin Bibliyografyası. A. Galanti (Yaz.), Arabî Harfleri Terakkimize Mani Değildir. İstanbul: Bedir Yayınevi.
Berkes, N. (2005). Türkiye’de Çağdaşlaşma. A. Kuyaş, (Yay. Haz.), İstanbul: YKY.
Budak, A. (2004). Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını: Münif Paşa. İstanbul: Kitabevi.
Burke, P. (2016). Yeniçağ Avrupası’nda Diller ve Topluluklar (Ç. Çakın, Çev.). İstanbul: Islık Yayınları.
Erünsal, İ. E. (1993). Darülilim. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, içinde (Cilt 8, ss. 539-541). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Erünsal, İ. E. (2015). Osmanlılarda Kütüphaneler ve Kütüphanecilik. İstanbul: Timaş Yayınları.
Goddard, H. (2018). Ortaçağ’dan Günümüze Hıristiyan-Müslüman İlişkileri Tarihi, Ş. Alpagut, (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Gülmez, N. (2006). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Harfler Üzerine Tartışmalar. İstanbul: Alfa.
Güran, T. (2017). Resmî İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Houston, R. (1983). Literacy and Society in the West 1500-1850. Social History, 8(3), 269-193.
İnönü, İ. (2009). Hatıralar, S. Selek, (Yay. Haz.), Ankara: Bilgi Yayınevi.
İsmail Şükrü. (1926). Latin Harfleri: Latin ve Arap Harflerinden Daha İyisini Bulalım. İstanbul: Kader Matbaası.
Johnson, E. D. ve Harris, M. H. (1976). History of Libraries in the Western World. The USA: Scarecrow Press.
Kaestle, C. F. (1985). The History of Literacy and the History of Readers. Review of Research in Education, 12, 11-53.
Kevane, M. ve Sundstrom, W. A. (2014). The Development of Public Libraries in the United States, 1870-1930: A Quantative Assessment. Information & Culture, 49(2), 117-144.
Kocahanoğlu, O. S. (2005). Ali Fuat Cebesoy’un Arşivinden Askeri ve Siyasi Belgeler. İstanbul: Temel Yayınları.
Kocatürk, U. (1999). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Tahsin Ömer. (1923). İlmi ve Tarihi Esaslara Nazaran Harflerimiz Latin Harflerinin Aynıdır. İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
Turan, Ş. (2005). Türk Kültür Tarihi: Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir Haberler-Belgeler-Yorumlar. (1971). A. G. Ökçün, (Yay. Haz.), Ankara: AÜSBF.
Vincent, D. (2003). The Progress of Literacy. Victorian Studies, 45(3), 405-431.
Wilson, P. (2004). Hierogliphs. A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.