TÜRK MODERNLEŞMESİ’Nİ ANKARA PALAS ÜZERİNDEN OKUMAK: “DOĞU’DAN BATI’YA AÇILAN BİR PENCERE

Bu çalışma, birer hafıza mekanı olarak belli yapıların, bulundukları tarihsel dönemden, siyasi ve kültürel atmosferden bağımsız olmadığından yola çıkarak Türk Modernleşmesi’ni ve Cumhuriyet rejiminin yeni toplum yaratma projesini, Erken Cumhuriyeti Dönemi’nin sosyo-kültürel ve siyasal simgelerinden birisi haline gelmiş Ankara Palas üzerinden ele almıştır. Nitekim özellikle 19. yüzyıl modernleşme süreçlerinde, mekanların, modernleşmeci zihniyeti aktarmak için önemli olduğu bilinmektedir. Türk Modernleşmesi’nin üstüne kurulduğu modern bir ulus, devlet ve toplum yaratma ideali de mekansal örgütlenmelerden sıklıkla yararlanmıştır. Başkent’in Ankara’ya taşınması ve buranın planlanarak baştan inşası bile bunun açık bir örneğidir. Yeni Devlet’in ve elitlerinin modernleşme pratiklerini gerçekleştirdiği ve Yeni Devlet’in modern yüzünün yabancılara ve topluma tanıtıldığı önemli mekanlardan birisi Ankara Palas’tır. Bu nedenle, Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Modernleşmesi’nin temel niteliklerini, bir mekan üzerinden okumak için Ankara Palas seçilmiş ve onun inşa edildiği siyasi atmosfer göz önünde bulundurularak bu mekanın önemi, rolü, inşa edilme amacı, sosyal ve kültürel üretim işlevleri ve buradaki gündelik pratikler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ankara Palas’ın kimliksel bağlamdaki sosyal-siyasal üretim işlevleri ve etkileri, buradaki ‘modern’ kadın siluetleri ve balolar üzerinden de ele alınmıştır. Bu amaçla Ankara ve Ankara Palas’ı anlatan anılar ve dönemin iki önemli ulusal gazetesi, Hakimiyet-i Milliye ve Cumhuriyet, incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ankara Palas, Türk modernleşmesi, modernleşme ve mekan

READING TURKISH MODERNIZATION ON THE CASE OF ANKARA PALAS: “A WINDOW OPENS FROM EAST TO WEST”

Reading Turkish Modernization on the case of Ankara Palas: “A Window Opens from East to West” This study discusses the Turkish Modernization on the case of Ankara Palas where was one of the socio-cultural and political symbols of Early Republican Era considering that certain spaces as the places of memory are not independent from political and cultural atmosphere. Particularly during the modernization process of 19th century, spaces were used to adopt the modernization ideology. Turkish Modernization which aimed to form a modern nation state had also used these kinds of spatial formations such as the decisions of new capital, Ankara, and its reconstruction. Ankara Palas was also one of the places in where the modern face of New Government was introduced to society and the foreigners. The ideal model was learned and practiced by the new elites in Ankara Palas. In this article, the roles, importance, socio-cultural functions of Ankara Palas and goals of its construction were discussed to evaluate the main characteristics of Turkish Modernization in the Early Republican Era. Beyond, two of the important symbols of the Turkish Modernization, the modern women portraits and balls, in Ankara Palas were additionally discussed. The well-known two national newspapers of the era called Hakimiyet-i Milliye and Cumhuriyet and the memory books that tell Ankara and Ankara Palas were analyzed

Keywords:

Ankara Palas, Turkish modernization, modernization and space,

PDF

___

Akgün K.aral, S. (2000) “Kurtuluş Savaşının Mekansal Stratejisi ve Ankara’nın Başkent Seçilmesi Kararının İçeriği”, içinde A. T. Yavuz (der.), Tarih İçinde Ankara: Eylül 1981 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 221- 232.
Akış, T. (2009) “Gündelik Hayat ve Kentsel Mekanlar: Yüksel Yaya Bölgesinde Yürümek”, içinde G. A. Sargın (der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler: Ankara’nın Kamusal Yüzleri, İstanbul: İletişim, 77-118.
Akşit, E.E. (2006) “Ankara’nın Kılıkları, 1930 Boydan Boya Bir Karşı Koyma”, içinde F. Şenol Cantek (der.), Sanki Viran Ankara, İstanbul: İletişim, 149-174.
Alkan, H (2008) Popüler Kültür ve Eğlence Hayatı, Ankara’nın Eğlence Hayatı Üzerine Sosyo-Kültürel Bir İnceleme, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Altaban, Ö. (1998) “Cumhuriyet’in Kent Planlama Politikaları ve Ankara Deneyim”, içinde Y. Sey (der.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları-Tarih Vakfı Yayınları, 41-64.
Arcayürek, C. (2005) Bir Zamanlar Ankara, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Anderson, B. (2002) Imagined Communities, New York: Courier Company.
Aslanoğlu, İ. (2001a) Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Ankara: ODTÜ Mimarlık Yayınları.
Aslanoğlu, İ. (2001) “1930-50 Yılları Ankara’sının Eğlence Yaşamı İçince Gazino Binaları”, içinde Y. Yavuz (der.), Tarih İçinde Ankara: Aralık 1998 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 327-340.
Asiliskender, B. (2006) “Kayseri Eski Kent Merkezinde Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Mekan ve Kimlik Deneyimi”, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (1-2) 203-212.
Atay, F.R. (2010) Çankaya, İstanbul: Pozitif Yayıncılık.
Aydın, S. vd. (2005) Küçük Asya’nın Bin Yüzü: Ankara, Ankara: Dost Kitabevi.
Aytepe, O. (2004) “Ankara’nın Merkez ve Başkent Olması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (33-34), 15-22.
Batuman, B. (2009) “Mekan, Kimlik ve Sosyal Çatışma: Cumhuriyet’in Kamusal Mekanı Olarak Kızılay Meydanı”, içinde G.A. Sargın (der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler: Ankara’nın Kamusal Yüzleri, İstanbul: