Yrd.doç.dr. Ayşe Akkaş GÜRSOY, Prof.dr. Fethiye ERDİL, Prof.dr. Nurhan BAYRAKTAR

Mastektomi Uygulanan Hastalar için Geliştirilen Evde Bakım Programının Etkinliğinin Değerlendirilmesi

Meme kanseri cerrahisi, hastalığın lokal olarak kontrol altına alınması ve yayılımının önlenmesi için uygulanır. Meme kanseri ameliyatı geçiren hastalarda hemşirelik bakımının temel amacı hastanın normal yaşamına en kısa zamanda, en az problem ile dönmesidir. Bu nedenle hastanın bakımı; gereksinimlerine yönelik ve ekip işbirliği ile gerçekleştirilen bir plan ile tanı konulduğu andan başlayarak ev ortamında sürdürülmelidir. Araştırma, mastektomi sonrası hastaların hemşire tarafından evde izlenmelerinin iyileşme sürecine etkisini değerlendirmek amacıyla deneysel olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanının örneklemini üç hastanede mastektomi ameliyatı olan 50 hasta oluşturmuştur. Deney ve kontrol grubuna 25'er hasta alınmıştır. Araştırmada veriler mastektomi sonrası hastalar için evde bakım planı, hasta bilgi formu, ev ziyareti izlem formu, mastektomi sonrası hastaların bilgilerini değerlendirme formu kullanılarak toplanmıştır. Deney grubundaki hastalara taburculuk sonrası üç ev ziyareti gerçekleştirilmiş ve bu hastalar evde bakım planı doğrultusunda bakım ve yazılı bilgi almışlardır. Kontrol grubundaki hastalara iki ev ziyareti yapılmıştır ve bu hastalar sadece hastanelerde var olan bakım hizmetini almışlardır. Araştırmadan elde edilen veriler, Mann-Whitney U, Ki-Kare, Kolmogorov-Smirnov, Cochran Q and McNemar testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesi sonucunda; deney grubundaki hastalarda ameliyat sonrası ameliyat olan tarafta ağrı, ameliyat olan taraftaki kolda ödem ve cinsel yaşama ilişkin sorun görülme oranının kontrol grubuna göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, deney grubundaki hastaların ameliyat olan taraftaki kolu kaldırma düzeyinin kontrol grubunda yer alan hastalardan daha iyi olduğu saptanmıştır. Ayrıca, deney grubundaki hastaların mastektomi sonrası kendi bakımlarına ilişkin bilgi puan ortalamalarının kontrol grubundaki hastalardan oldukça yüksek olduğu belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda mastektomi sonrası hastaların evde bakımlarına yönelik planlı taburculuk eğitiminin verilmesi ve evde bakım hizmetlerinin geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Meme kanseri tedavisi, mastektomi, evde bakım, hemşirelik

Evaluation of the Effeciency of a Home Care Program Developed for Mastectomy Patients

The basic goal of nursing care in breast cancer patients who have had surgery is to return the patient to normal life in the shortest period of time with the fewest problems. For this reason, from the moment the diagnosis, patient care should be continued in the home environment with a prepared plan of care that establishes needs and cooperation of the team. The study was established experimentally, to evaluate the effect of home care program developed for mastectomy patients on the healing process. The sample of the study consisted 50 mastectomy patients in three hospitals and patients were divided into experimental (n= 25) and control (n=25) groups. Data were collected by using home care plan for the patients having mastectomy, patient information form, home visit following form, and the form for evaluation of knowledge of the patients after mastectomy. Three home visits were made up for experimental group and the patients in this group, received care according to the home care plan, and they were provided written information on self-care. Two home visits for control group were performed and these patients received just the services provided in the hospitals. Data were analyzed using Mann-Whitney U, Chi square, Kolmogorov-Smirnov, Cochran Q and McNemar tests. The results of the analysis showed that, the patients in experimental group patients had lower rates for pain at the operation site, edema in the arm at the site of operation, problems with sexual life than the control group patients. In addition, it was determined that arm-raising level at the site of the operation of the experimental group was better than the control group patients. Furthermore, it was found that, the mean self-care knowledge score of experimental group patients was obviously higher than control group patients. Based on the results of this study, recommendations were made related to establishment of planned discharge education on self-care for the post mastectomy patients and improvement of home care services.

Keywords:

Breast cancer treatments, mastectomy, home care, nursing,

PDF

___

T.C. Sağlık Bakanlığı (Health Minister of Turkey), 2004. Turkiye’de kadınlarda en sık görülen on kanser türü [The most frequent ten cancers in females in Turkey]. URL: http://www.saglik.gov.tr/ TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAC8287D72AD903BE00EA04F0B1B62666., January 30, 2008.
Kwekkeboom K. Postmastectomy pain syndromes. Cancer Nursing 1996;19:37-43.
Ferrell BR et. al. Quality of life in breast cancer part 1:physical and social well-being. Cancer Nursing 1997; 20:398-408.
Price J, Purtell JR. Prevention and treatment of lymphedema after breast cancer. American Journal of Nursing 1997; 97:34-37.
Baron RH. Surgical management of breast cancer. Seminars in Oncology Nursing 2007;23(1):10-19.
Gerber LH. Rehabilitation management for women with breast cancer: maximizing functional outcomes. In (Ed. J. R. Harris et al.) Diseases of the Breast, 1st.ed., Newyork Lippincott Raven, 1996. s.325-335.
Wyatt GK. Friedman LL. Physical and psyhosocial outcomes of midlife and older women following surgery and adjuvant therapy for breast cancer. Oncology Nursing Forum 1998:24:761-768.
Galassi A. Follow-Up care of cancer survivors. Primary Care Practice:A Peer Reviewed Series, 4(4), 2000 URL:http:/ www.nursingcenter/ce/articles.cfm.
Williams AF et al. A randomized controlled crossover study of manuel lymphatic drainage therapy in women with breast cancer–related lymphoedema. European Journal of Cancer Care 2002; 11(4): 254-261.
Lee YM. et al. Lymphoedema care of breast cancer patients in a breast care clinic: a survey of knowledge and health practice. Suport Care Cancer 2001; 9: 634-641.
Beaulac SM. et al. Lymphedema and quality of life in survivors of early-stage breast cancer. Arch Surg 2002; 137(11): 1253-1257.
Kwan W. et al. Chronic arm morbidity after curative breast cancer treatment: prevelance and impact on quality of life. J Clin Oncol 2002; 20(20): 4242-4248.
King MT. et al. Quality of life three months and one year after first treatment for early stage breast cancer: Influence of treatment and patient characteristics. Qual Life Res 2000; 9:789–800.
Yeo W. ve ark. Psychosocial impact of breast cancer surgeries in chinese patients and their spouses. Psycho-Oncology (in press), Published online in Wiley InterScience URL: www.interscience.wiley. com. DOI: 10.1002/pon.777, 2003.
Onen SO. et al. Meme kanserinde ameliyat tipinin beden algısı, cinsel işlevler, benlik saygısı ve es uyumuna etkileri: kontrollu bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15(4):264-275.
Gumus AB. Meme kanserinde psikososyal sorunlar ve destekleyici girisimler. Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2(3);1085-114.
Bölükbaş N, Çevik R. Mastektomili hastalarda depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Erzurum 1999.
Cimprich B. Pretreatment symptom distress in women newly diagnosed with breast cancer. Cancer Nursing 1999: 22(3), URL: web:http:/www.nursingcenter/ce/article.cfm.
Pasacreta JV. Depressive phenomena, physical symptom distress, and functional status among women with breast cancer. Nursing Research 1997; 46:214- 221.
McPhail G. Menapouse as an issue for women with breast cancer. Cancer Nursing 1999;22:164- 171.
Taylor KL. et al. Treatment regimen, sexual attractiveness concerns and psychological adjustment among african american breast cancer patients. Psycho-Oncology 2002; 11: 505–517.
Speer JJ. et al. Study of sexual functioning determinants in breast cancer survivors. The Breast Journal 2005;11 (6), 440–447.
Cavdar I. Meme kanserli hastalarda cinsel sorunlar, Meme Sağlığı Dergisi 2006; 2(2):64-66.
Yaniv H. Benlik saygısı ve seksüalite. In: (Ed. N.Platin) Onkoloji Hemsireliği Derneği Kanser Hastalarında Seksualite Kurs Kitabı, Ankara. 2001.
Albrecht M. The community health nurse in home health and hospice care. In: (Ed. M. Stanhope ve J. Lancaster) Community health nursing process and practice for promoting health, 3.th. d., Mosby, USA, 1992. p. 747-760.
Aksayan S, Çimete G. Evde bakım. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 1998; 7 (6): 202-204.
Bundred N. Randomized controlled trial of effect of early discharge after surgery for breast cancer. British Medical Journal 1998; 317:1275-1279.
England DW, Hophins L. Early discharge after surgery for breast cancer. British Medical Journal 1999;318:210.
Nagel PH. et al. Arm morbidity after complex aillary lpmph node dissection for breast cancer. Acta Chir Belg 2003; 103(2):212-216.
Lash LT, Silliman RA. Long-term follow-up of body function among breast cancer survivors. The Breast Journal 2002; 8:28-33.
Tengrup I. et. al. Arm morbidity after breast conserving therapy for breast cancer. Acta Oncol 2000; 39:393-397.
Thomas Mac-Lean R, Albrecht MN. The community health nurse in home health and hospice care. In: (Ed. M. Stanhope ve J. Lancaster) Community Health Nursing Process and Practice for Promoting Health, 3.th. d., Mosby, USA, 1992. s. 747-760.
Ozen S. Modifiye radikal mastektomi sonrası geciktirilmiş omuz egzersizlerinin omuz fonksiyonları, drenaj miktarı, drenaj süresi ve seroma oluşmasına etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir,1992.
Lugton J. Health visitor support for patients with breast cancer. Nursing Standard 1999; 35:34-38.
Rowland JH, Massie MJ. Patient rehabilitation and support. In (Ed. J.R. Harris et al.) Diseases of the breast, 1st. ed., Newyork Lippincott.Raven, 1996. s.919-935.
Wang X. et al. Major concerns and needs of breast cancer patients. Cancer Nursing 1999:22:157-163.
Graydon J. et. al. Information needs of women during early treatment for breast cancer. Journal of Advanced Nursing 1997; 26:59-64.
Luker K et. al. Information needs and sources of information for women with breast cancer a follow- up study. Journal of Advanced Nursing 1996;23: 487-495.
Galloway S. Informational needs of women with a recent diagnosis of breast cancer:development and initial testing of a tool. Journal of Advanced Nursing 1997; 25:1175-1183.