İlköğretim fen laboratuvarlarında meydana gelen kazalar ve öğretmenlerin geliştirebilecekleri davranış tarzları

Bu çalışmanın amacı ilköğretim fen laboratuarlarında meydana gelen kazaları ve bu kazaların sebeplerini araştırmaktır. Araştırmanın bulguları çerçevesinde öğretmenlerin sıklıkla karşılaşabilecekleri laboratuar kazaları karşısında nasıl davranmaları gerektiği konusunda çözüm önerisi getirilmiştir. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması niteliğinde olup, yerel ve ulusal gazetelerde yer alan laboratuar kazaları taranmış ve örnek olaylar üzerinden tartışılmıştır. Gazete haberleri incelendiğinde deney tüpü patlaması, kimyasal maddelerin yayılması, gaz çıkışı, ispirto tüpünün patlaması, çakmak tüpü patlaması, ampul patlaması ve cıva tüpünün kırılması ile ilgili kazalar oldukları görülmektedir. Bu kazaların başlıca sebepleri; öğretmen ve öğrencilerin kimyasal maddelerin özellikleri hakkında yeterince bilgi sahibi olmamaları ya da yanlış bilgi sahibi olmaları, kimyasal maddeler döküldüğünde nasıl müdahale edileceğinin bilinmemesi, deney sırasında yapılan dikkatsizlikler, öğretmen gözetimi olmaksızın öğrencilerin deney malzemelerini bilinçsizce kullanmaları ve deney süresinde meydana gelebilecek tehlikeler karşısında nasıl bir davranış tarzı geliştirileceğinin bilinmemesi olarak gösterilebilir. Öğretmenlerin deneyler sırasında olası kazalar ve riskler karşısında yerleşmiş bir davranış tarzı geliştirmeleri beklenmektedir.

Accidents occured in elementary science laboratories and teachers' behaviour manners toward these accidents

The aim of this study is to investigate accidents occurred in elementary science laboratories and reveal reasons of these accidents. Some suggestions were developed about how teachers could behave at the time of laboratory accidents which could be frequently. The present study is a case study included quantitative study. The accidents to be take placed in the local and national newspapers were searched and discussed over the cases. When the news were analyzed, it was seen that the accidents related with explosions of experiment tubes, spirit, steel tubes and ampul, diffusion of chemicals, gas rising and breaking of mercury tubes. Mainly reasons of these accidents are; absence or misconceptions of knowledge of characteristics of chemicals, to not know how intervening when chemicals are spilled, carelessness during experiment, students using of experiment equipments without teachers control and to not know how developing a behaviour manner toward experimental hazards.

PDF

___

Anılan, B. (2010). The recognition level of the students of science education about the hazard symbols of chemicals. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 4092-4097.
Aydogdu, C. (1999). Kimya laboratuvar uygulamalarında karşılaşılan güçlüklerin saptanması. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30-35.
Canel, M. (1995). Laboratuvar güvenliği, (no:26). Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Döner Sermaye İşletmesi Yayınları.
Coştu, B, Ayas, A., Çalık, M., Ünal,S., Karataş, F.Ö. (2005). Fen öğretmen adaylarının çözelti hazırlama ve laboratuvar malzemelerini kullanma yeterliliklerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 65-72.
Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K., ve Çavuş,S. (2009). Bilimin doğası ve öğretimi. Pegem Akademi, Ankara.
Harman, G. (2011). Analysıs of the prospective elementary teachers indormations about laboratory equipments that are used ın science and technology teaching. 2nd International Conference on new trends in education and their implications, 27-29 april, Antalya Türkiye.
Long, S. (2000). The science teacher education on safety. Journal of Chemical Education, 77 (1), 21-22.
MEB, (1997). Fen laboratuvarları kılavuzu, Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Martin, R., Sexton, C.,& Gerlovich, J. (1998) Teaching science for all children: methods for constructing understanding. Allyn and Bacon, U. S.
Nakipoğlu, C., ve Sarıkaya, Ş. (1999). Ortaöğretim kurumlarında kimya derslerinde görevli öğretmenlerin laboratuardan yararlanma durumunun değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (Özel Sayı), 11, 395-405.
Richards-Babb, M., Bishoff, J., Carver, J.S., Fisher, K., Robertson-Honecker, J. (2009). Keeping it safe: Chemical safety in the high school laboratory. Journal of Chemical Health Safety, 305, 1-9.
West, S.S., Westerlund, J.F., Nelson, N.C., Stephenson, A.L., Nyland, C.K., (2002). What the safety research Says to Texas Science Teachers.The Texas Science Teachers, 31, 11-15.
Wu, T.C., Liu, C.W., Lu M.C. (2007). Safety climate in university and college laboratories: Impact of organizational and individual factors. Journal of Safety Research, 38, 91-102.
YÖK/ Dünya Bankası, Fen öğretiminde güvenlik, Ankara.
Yılmaz, A., Uludağ, N. ve Morgil, İ. (2001). Üniversite öğrencilerinin organik kimya laboratuvar tekniğine ait temel bilgileri, uygulamaların yeterliliği ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 151-157.
Yılmaz, A. (2004). Lise-3 kimya ders kitabında mevcut deneylerde kullanılan kimyasalların insan sağlığı ve güvenliği açısından tehlikeli özelliklerine yönelik öğrencilerin bilgi düzeyleri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 251-259.
Yılmaz, A. (2004a). Laboratuvarda Güvenli Çalışma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Yılmaz, A. (2005). Lise 1 Kimya Ders kitabındaki bazı deneylerde kullanılan kimyasalların tehlikeli özelliklerine yönelik öğrencilerin bilgi düzeyleri ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 226-235.
İrez, S. ve Turgut, H. (2008). Fen eğitimi bağlamında bilimin doğası. İçinde, Taskın, Ö. (Ed). Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklasımlar [New approaches in science education]. Ankara: PegemA Publication.
Temiz, K. B. ve Kanlı, U. (2005). Üniversite 1. Sınıf öğrencilerinin temel fizik laboratuar araçlarını tanıma bilgileri. Milli Eğitim Dergisi. 168.
http://www.saglik365.com/CMS/ContentDetails.jsf;jsessionid=2E1547C242C77327D8F1443C76D8CA5B?ID=208 14.06.2011 tarihli erişim.
http://www.dortyoldh.gov.tr/?/civa-toksitesi 14.06.2011 tarihli erişim.