Nevşehir’e bağlı Ürgüp’ün yaklaşık 10 km. güneydoğusundaki Yeşilöz Köyü’nde bulunan ve bilimsel yayınlarda ‘Tağar Trikonchos’ kilisesi olarak geçen yapı hakkında pek fazla bir şey bilinmemektedir. Yapı hakkındaki ilk bilgiler H. Rott (1908) ve G. de Jerphanion (1925-1942) tarafından verilmiştir. İkinci araştırmacı aynı zamanda kilisenin ilk planını yayınlayan kişidir. Kilise, mimari özelliklerin yanı sıra duvar resimleri ile de Kappadokia Bölgesi’nde benzeri bulunmayan bir eser niteliği taşımaktadır. Kilise, bölgedeki kayaya oyma kiliseler içinde pek örneği olmayan ‘üç yapraklı yonca planı’na sahiptir. Aynı zamanda büyük boyutları ve yüksekliği ile de dikkat çekicidir. Mimari açıdan bir diğer farklılığı; kubbeye geçiş elemanı ve bugün mevcut olmayan kubbesinin çapıdır. Güney eksedrada bulunan oturma yerleri Kappadokia’da sayılı örnekte karşımıza çıkar. Araştırmacılara göre kilisenin batı haç kolu tamamlanmamıştır. Kilise ile aynı kottaki, A, A1, B ve C mekanları ile batı haç kolunun güney duvarından çıkılan üst kotlardaki D ve E mekanlarının dönemleri ve işlevleri hakkında kesin bir şey söylenemez. Kilisenin apsisindeki genişletme çabaları ise çok yenilerde gerçekleştirilmiş olmalıdır. Aşağıdaki yazıda kilisenin ilk kez yayınlanan konum planı, farklı seviyelerden alınan iki planı ve iki kesiti yer almaktadır. Duvar resimleri ikonografi ve üslup açısından bölgedeki bazı kiliselerdeki örneklere benzese de anıtsal boyutları ve bazı ikonografik özellikleriyle dikkat çekicidir. Apsis ve kuzey eksedradaki büyük boyutlu ‘deesis’ sahnelerinin yanı sıra kuzey eksedrada orta şeritte “Meryem’e Müjde”, “İsa’nın Doğumu”, “Çarmıhta İsa” konularını işleyen üç İncil konulu sahne yer almaktadır. Bunların yanı sıra kemer içlerinde, yuvarlak madalyonlar içinde büst şeklinde peygamber, aziz ve havari portreleri yer almaktadır. Araştırmacılar tarafından üç farklı sanatçının çalıştığı öne sürülen duvar resimleri özellikle bölgedeki gelişmiş üslubu yansıtmaktadır. Karşılaştırmalı değerlendirme yöntemi ile kilisedeki duvar resimleri 10.-12. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Ancak Kappadokia bölgesindeki duvar resimlerinin ikonografik, üslupsal ve paleografik özellikleri göz önüne alınarak yapılan tarihlendirme çok farklı yüzyıllara işaret edebilmektedir. Bu nedenle, duvar resimlerinden alınacak sıva ve boya örneklerinin ayrıntılı bir laboratuvar çalışmasıyla yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Yeşilöz’deki kilisenin tarihlendirilmesi, banisi ve kime ithaf edildiğinin tam olarak belirlenmesi, geçirdiği değişim ve onarımların saptanabilmesi için yapıda ayrıntılı belgeleme ve araştırmaların yapılması; bu araştırmaların laboratuvar çalışmalarıyla yeniden değerlendirilerek ele alınması gereklidir. Ancak hepsinden önemlisi gerek bölge (Kappadokia), gerek tüm Bizans sanatı içinde özgün bir yere sahip olan bu kiliseyle ilgili koruma önlemlerinin ivedilikle alınması gerekmektedir.

There is little known about the building which is located in Yesilöz village which is approximately 10 km southeast of Ürgüp, Nevşehir and referred to as “tagar trikonchos church” in scientific publications. The first information about the building was given by H.Rott (1908) and G. de Jerphanion (1925-1942).The second researcher is the person who features the church’s first plan. Besides its architectural features the church is also unique in the Cappadocia district also with its wall paintings. The church has the “triconchos plan” which is not common in rock-cut churches in the district. The church is also remarkable with its great size and height. Another architectural difference is the element of transition to dome and the diameter of dome that does not exist today. Also the seats at the south exedra are seen in few examples in Cappadocia. According to the researchers the west arm of the cross is uncompleted. Nothing certain can be said about the period and function of the places, A, A1, B, C, with the same level of the church, and the places, D and E, at the upper level reached by the west cross-arm. The enlargement efforts in the apse of the church seem to be conducted recently. In this paper, the location of the church plan; two plans from different levels and two profiles of the church were published for the first time. Even though the wall paintings are similar to some other churches in the district, in terms of iconography and style, the church is remarkable with its monumental size and iconographic features. Besides the large “deesis” scenes in the apse and the north exedra, there are three scenes about “Annunciation”, “Birth of Christ” and “Crucifixion” in the middle band of the north exedra. Inside the archways there are bust-shaped prophet depictions, portraits of saints and apostles in round medallions. According to researchers three different artists worked on the wall paintings and the paintings particularly reflect the advanced style of the region. Wall paintings of the church are dated back to the 10th-12.th. centuries by the benchmark method. On the other hand, considering the iconographic, stylistic and paleographic features of the wall paintings in the Cappadocia region, dating possibly indicates different centuries. For this reason detailed laboratory analysis of the plaster plaster and paint samples taken from the wall paintings, is required. Research and detailed documentation of the church in Yeşilöz is necessary for the correct dating, for finding out its patron, to whom it was dedicated, and detecting the previously made changes. This research should be reevaluated in the light of laboratory analyses. However, it is essential to take measures for the preservation of the church which has a unique place not only in the region (Cappadocia) but also in the Byzantine art.