Şiirde Domestik Mekânlara İlişkin Yansımalar: Behçet Necatigil ve İlhan Berk Şiirleri

Bu çalışma ev içi mekânların edebi bir tür olan şiirsel anlatım üzerinden analizini yaparak, sosyal ve kültürel olarak değişime neden olmuş modernleşme sürecinin iç mekânlara etkilerini ve ortaya çıkan değişimlerin şiirlerde betimlenen ev içi mekânlar üzerindeki yansımalarını incelemektedir. Modern şiir anlayışının hiçbir harekete ya da şiir topluluğuna dahil edilemeyen nadir şairlerinden biri olan Behçet Necatigil ve İkinci Yeni şiir hareketinin önde gelen ismi ve en güçlü savunucusu olarak anılan İlhan Berk’in şiirleri ve ev içi mekânlara ilişkin sahip oldukları tutumlar, her ne kadar farklı şiir anlayışlarına sahip olan şairler olsalar da önemli ölçüde benzerlik taşımaktadırlar. Dolayısıyla, ev içi mekânları ele alan bu iki şairin eserleri bu çalışma için önemli edebi kaynaklar olarak referans sağlamaktadır. Eserlerinde ev içi mekânlara ilişkin betimlemeler incelendiğinde, evler huzursuzluk ya da mutluluk mekânları olarak olumlu ve olumsuz yönleriyle yer bulmuşlardır. Evin şairler üzerinde uyandırdığı bu çelişkili durumlar aynı zamanda ev-sokak çatışması, modernleşme döneminden önceki yaşam alanlarına özlem gibi durumları ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda şiirler, “Ev Kavramına Olumlu Yaklaşımlar”, “Ev Kavramına Olumsuz Yaklaşımlar” ve “Evi Oluşturan Unsurlara Yaklaşımlar” başlıkları altında sınıflandırılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda; edebiyat-mimarlık ilişkisi bağlamında incelendiğinde şiirlerde betimlenen mekânların, bireylerin mekânla kurdukları ilişkileri, toplumdaki değişimlerin birey üstündeki etkileri gibi konularda yazınsal kaynak olarak görülebildiği ortaya konmaktadır. Şiirlerde belli bir dönemin betimlemesi olarak ev içi mekânlar, modernizmin ve değişimlerin kullanıcılar üzerindeki etkisini incelemek için faydalı kaynaklar olarak değerlendirilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Disiplinlerarasılık, Ev İçi Mekân, Ev, Modernizm, Şiir, Behçet Necatigil, İlhan Berk

Reflections on Domestic Spaces in Poetry: Poems of Behçet Necatigil and İlhan Berk

This study examines the effects of the modernization process that caused social and cultural changes on interior spaces and the reflections of the resulting changes on the domestic spaces depicted in the poems by analyzing domestic spaces through poetic expression, which is a literary genre. Poems of Behçet Necatigil, who is one of the rare poets of the modern poetry understanding that cannot be included in any movement or poetry society, and İlhan Berk, who is known as the leading name and the strongest defender of the Second New poetry movement, have significantly similar attitudes towards domestic spaces, although they have different understanding of poetry. Accordingly, the works of these two poets dealing with domestic spaces provide references as important literary sources for this study. When the depictions of domestic spaces are examined in their works, the houses are considered as spaces of unrest or happiness with their positive and negative aspects. These contradictory situations that the house aroused on the poets also revealed situations such as house-street conflict, longing for living spaces before the modernization period. In this context, the poems were classified and analyzed under the titles of “Positive Approaches to the Concept of Home”, “Negative Approaches to the Concept of Home” and “Approaches to the Elements That Make Up Home”. As a result of the study; when poems examined in the context of the relationship between literature and architecture, it is revealed that the spaces depicted in poems can be seen as a literary source in issues such as the relationships between individual and space, and the effects of changes in society on the individual. As a depiction of a certain period in the poems, domestic spaces have been considered as useful resources to examine the effects of modernism and changes on users.

Keywords:

Interdisciplinarity, Domestic Space, Home, Modernism, Poetry, Behçet Necatigil, İlhan Berk,

PDF

___

Aydın, M. F. (2016). İkinci Yeni şiirinde bir mekân poetiği: Oda ve duvar metaforu [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
Bachelard, G. (1996). Mekânın poetikası (Çev. A. Derman). İstanbul: Kesit Yayınları.
Badanka, C. (2019). Haydar Ergülen şiirinde ev imgesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi, Bartın.
Benjamin, W. (1999). The arcades project. Cambridge, Massachusetts, London: Harvard University Press.
Berk, İ. (2003). Toplu şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Berman, M. (1983). All that is solid melts into air: The experience of modernity. New York: Verso.
Bertram, C. (2012). Türk evini hayal etmek: Eve dair kolektif düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Demir, A. (2011). Mekânın hikâyesi hikâyenin mekânı: Türk hikâyesinde mekân (1870-1922 dönemi). İstanbul: Kesit Yayınları.
Eren Estekanchi, H. (2018). Orta sınıf insanın sesi olarak Behçet Necatigil şiiri. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 01(38), 231-250.
Gökalp, G. (1992). Behçet Necatigil’in şiirlerinde aile [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Gökalp-Alpaslan, G. (2003). Behçet Necatigil’in şiirlerinde mekânın poetikası. Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 4(5), 29-44.
Grafe, C., Havik, K. ve Maaskant, M. (2006). Architecture and literature: Reflections, imaginations (Editorial). C.
Grafe, K. Havik, M. Maaskant (Eds.), Architecture and literatüure (pp. 3-7), OASE, 70. Rotterdam: Nai Publishers.
Heidegger, M. (1971). Building, dwelling, thinking. In M. Heidegger (Ed.), Poetry, language, thought (pp. 143–163). New York; Toronto: Harper & Row.
İlhan, A. (2019). Mekân algısı ve şiirsel mekânın kaybı. Ek. Erişim: https://www.ekdergi.com/mekan-algisi-ve-siirsel-mekanin-kaybi/
Mezei, K. ve Briganti, C. (2012). Literary spaces. In Mezei, K. ve Briganti, C. (Eds.), The domestic space reader (pp. 321–323). Toronto: University of Toronto Press. Narlı, M. (2014). Şiir ve mekân. İstanbul: Hece Yayınları.
Öztekin, Ö. (2016). XIX. yüzyılda İstanbul: Kent mimarisini şiir üzerinden okumak. İstanbul: Ürün Yayınları.
Necatigil, B. (2009). Şiirler-bütün yapıtları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Satış, K. G. (2019). İlhan Berk'in şiirlerinde mekân incelemesi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul.
Susam, A. (n.d.). Bir iç avlu: mekân olarak Behçet Necatigil şiiri. Erişim: https://www.academia.edu/36808832/Bir_İç_Avlu_Mekân_Olarak_Behçet_Necatigil_Şiiri
Şişmanoğlu, Ş. (2003). Behçet Necatigil ve şiirin ev hali [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Bilkent Üniversitesi, Ankara.
Thomson, S. (2004). Places within and without: Memory, the literary imagination, and the project in the design studio. In E. Bastéa (Ed.), Memory and architecture (pp. 317-329). Albuquerque: University of New Mexico Press.
Tümer, G. (1981). Mimarlıkta edebiyattan neden ve nasıl yararlanmalı? (Aragon’un Paris köylüsü üzerine bir örnekleme) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi, İzmir.
Yener, A. G. (2015). Şairlerin mekânla ilişkileri üzerine notlar. Karabatak. Erişim: http://www.karabatakdergisi.com/poetika/sarlern-mekânla-lskler-uzerne-notlar