Gerçekten “o çekmecede hiçbir şey yok” mu?: oyun olarak yazınsal metin

Bu çalışma, adı postmodernizm ile birlikte anılan Amerikalı şair Ron Padgett’ın okurun ve eleştirmenin yorumlama ve çözümleme çabalarına meydan okuyan “Nothing in that Drawer” başlıklı şiirinden hareketle, konuşmayı reddeden oyuncu bir metnin nasıl konuşturulabileceği yolunda bir denemedir. Çalışmanın yönünü ve yöntemini belirleyen temel varsayım, “Nothing” gibi türün geleneksel kural ve özelliklerinin dışına çıkan bir örneğin, aynı geleneksel kuralları veri olarak kabul eden eleştirel kuramlar ışığında çözümlenemeyeceğidir. Bu nedenle anlam, temsil, okuma sürecinde okurun rolü gibi konularda tamamen alışılmadık varsayımlardan hareketle yaratıldığı izlenimi veren böyle aykırı bir metni okuyabilmek için onu üreten yazınsal geleneği ve o gelenekle uyumlu eleştirel kuramları dikkate almak gereklidir. Bu bağlamda “Nothing”in farklılığını anlayabilmek için, bu çalışma söz konusu şiire üç ana eksenden yaklaşacaktır: postmodernizm, post-yapısalcılık ve okur-merkezli eleştiri. “Nothing” metinlerarasılık, oyun, temsilin reddi gibi postmodernizmin kimi özelliklerini içermekten çok daha fazlasını en azı kullanarak yapar: Konu, karakter, olay, imge gibi geleneksel yazınsal unsurlardan tamamen arınmış haliyle “Nothing” postmodernizmin ve postyapısalcı düşüncenin temel bazı özelliklerini kendi eyleminde somutlaştırır. Öte yandan, doğrudan okurun vereceği tepkiye bağlı olarak okurla birlikte ya da okura karşı bir oyun olarak tasarlandığı söylenebilecek olan “Nothing”in okur üzerindeki etkilerinin anlaşılması, okuma eyleminin dinamiklerinin göz önüne alınmasını gerekli kılar. Bu sürecin nasıl işlediğini açımlayabilmek için bu çalışma Wolfgang Iser’in okuma eylemini metin ile okur arasındaki etkileşim çerçevesinde ele alan kuramsal yaklaşımından yararlanır. Iser’in kuramının temelini oluşturan, anlamın metne gizlenmiş ve okur tarafından ortaya çıkarılmayı bekleyen, tamamlanmış ve değişmez bir olgu olmayıp, okuma sürecinde okurun katılımıyla üretildiği fikri, şiirin kendisine böyle bir anlam beklentisiyle yaklaşan okura karşı gösterdiği direncin de kaynağıdır. Iser’in geleneksel temsil anlayışına karşı önerdiği oyun kavramı, “Nothing”in oyuncu tavrının ne anlama geldiğini anlamamıza yardımcı olur. Ayrıca Iser’in bu oyunda okurun üstleneceği rol ve oyunun gerçekleşmesi için metnin sunduğu araçların işlevi üzerine ayrıntılı yaklaşımı, “Nothing”de olup biteni anlamamıza yarayacak “belirsizlik,” “boşluk,” “olumsuzlama” gibi değerli kavramsal araçlar içerir. Postmodernizm, postyapısalcılık ve Iser’e referansla oluşturulan bu kuramsal çerçeve sayesinde, konuşmayı reddettiği düşünülen ya da anlamsız olduğu varsayılan metin dile gelir ve önemi kendi minimalist biçimini aşan ilginç bir öykü anlatır.

Is there really “nothing in that drawer”?: literary text as play

“Nothing in that Drawer” by the American poet Ron Padgett, whose name is asssociated with postmodernism, is a playful text that refuses to speak, challenging the reader’s efforts to interpret and analyze it; and this essay is an attempt to make it speak. The basic assumption that underlies the direction and method of the essay is as follows: a work like “Nothing” that deviates from the conventional rules and characteristics of the genre cannot be analyzed by looking at it through the lens of the critical perspectives, which take the same conventional rules as granted. As it seems to be founded on totally unconventional assumptions concerning the issues like meaning, representation, and the role of the reader in the process of reading, such an aberrant text can be read only with reference to the literary tradition which underlies the production of that text and the literary theories which are compatible with that tradition. In order to be able to understand what “Nothing” challenges, this essay will approach the poem from three main perspectives: postmodernism, poststructuralism, and reader-oriented theories. “Nothing” does more than just incorporating intertextuality, play, and rejection of representation, strategies widely used by postmodernism, by using less: stripping itself from all conventional literary elements such as subject matter, argument, character, incident, and image, “Nothing” in its performance becomes the embodiment of some of the major assumptions of poststructuralism and postmodernism. On the other hand, as “Nothing” seems to be designed as a play either with the reader or against the reader, depending on the reader’s response, understanding its effects on the reader requires a consideration of the dynamics of the act of reading. To analyze how this process works in the context of “Nothing,” this paper draws on Wolfgang Iser’s theoretical approach to the act of reading, which treats the process of reading with reference to the interaction between the text and the reader. Iser’s argument that meaning is not something complete, unchanging, and hidden in the text waiting to be deciphered by the reader, but it is produced in the process of reading with the participation of the reader, can help us speculate on the reason behind the poem’s resistance to the demands of any reading which searches for such determinate meaning. The concept of play proposed by Iser in place of representation can also help us understand the significance and purpose of the playful manner in “Nothing.” Furthermore, Iser’s detailed analysis of the reader’s role in the play and the function of the devices and strategies offered by text for the implementation of play, provides us with invaluable theoretical tools like “indeterminacy,” “blanks,” “negations,” all of which feature in “Nothing” as well. Thus, by means of a larger context provided by postmodernism, poststructuralism and reader-oriented theories, this seemingly uncommunicative or meaningless text begins to talk and tells us a very interesting story, the significance of which reaches far beyond its minimalist form.

PDF

___

Altieri, C. (1998). Postmodernisms now: Essays on contemporaneity in the arts. University Park, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
Barthes, R. (1995). Image music text (S. Heath, Çev.). New York: Hill and Wang. (Orijinali 1977’de yayımlanmıştır).
Broich, U. (1997). Intertextuality. H. Bertens ve D. Fokkema (Yay. Haz.). International postmodernism: Theory and literary practice içinde (ss. 249-255). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Cage, J. (1973). Silence. Middletown, Connecticut: Wesleyan University Press.
Culler, J. (2007). Yazın kuramı (H. Gür, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi. (Orijinali 1997’de yayımlanmıştır).
Derrida, J. (1999a). İnsan bilimlerinin söyleminde yapı, gösterge ve oyun (Ö. Sözel, Çev.). Toplumbilim: Jacques Derrida özel sayısı, 10, 165-173. (1967).
Derrida, J. (1999b). Différance (Ö. Sözer, Çev.), Toplumbilim: Jacques Derrida özel sayısı, 10, 49-61. (1968).
Derrida, J. ve Kristeva, J. (1999). Göstergebilim ve gramatoloji (T. Akşin Çev.), Toplumbilim: Jacques Derrida özel sayısı, 10, 175-183. (1968).
Foucault, M. (2004). Bu bir pipo değildir (S. Hilav, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
Freund, E. (1987). The return of the reader: reader-response criticism. New York: Methuen.
Furniss, T. ve Bath, M. (1996). Reading poetry: An introduction. London: Longman.
Hassan, I. (1987). The postmodern turn: Essays in postmodern theory and culture. Columbus: Ohio State UP.
Hirsch, E. D. (1967). Validity in interpretation. New Haven: Yale University Press.
Hirsch, E. D. (1984). Meaning and significance reinterpreted. Critical Inquiry, 11 (2), 202-225.
Holub, R. C. (1984). Reception theory: A critical introduction. New York: Methuen.
Hoover, P. (Haz.) (1994). Postmodern American poetry. New York: W W Norton & Company.
Hutcheon, L. (1985). A theory of parody: The teachings of twentieth-century art forms. New York: Methuen.
Hutcheon, L. (2002). The politics of postmodernism. New York: Routledge. Iser, W. (1980). The reading process: A phenomenological approach. J. P. Tompkins (Yay. Haz.). Reader-response criticism: From formalism to post-structuralism içinde (ss. 50-69). Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
Iser, W. (1987). The act of reading: A theory of aesthetic response. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. (Orijinali 1976’da yayımlanmıştır).
Iser, W. (1989). Prospecting: From reader response to literary anthropology. Baltimore: The Johns Hopkins UP.
Iser, W. (1993). The fictive and the imaginary: Charting literary anthropology. Baltimore: The Johns Hopkins UP.
MacCorckle, J. (1997). The inscription of postmodernism in poetry. H. B. and D. Fokkema (Yay. Haz.). International postmodernism: Theory and literary practice içinde (ss. 43- 50). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Matthews, C. (2007). “Nothing in That Drawer”: Ron Padgett and the postmodern sublime. H_NGM_N: an online journal of poetry, prose, &c., 6. 18.02.2011 tarihinde http://www.h-ngm-n.com/h_ngm_n-6/clay-matthews-on-ron-padgett.html adresinden erişildi.
Padgett, R. (1990). Great balls of fire. Minneapolis: Coffee House Press.
Padgett, R. (1993). Bloodwork: Selected prose. Flint, MI: Bamberger Books.
Sidney, P. (1998). An apology for poetry. D. Richter (Yay. Haz.). The critical tradition: Classic texts and contemporary trends içinde (ss. 134-159). Boston: Bedford/St. Martin’s. (Orijinali 1595’de yayımlanmıştır)
Stevick, P. (1985). Literature. S. Trachtenberg (Yay. Haz.). The postmodern moment: A handbook of contemporary innovation in the arts içinde (ss. 135-156). Westport: Connecticut.
Szegedy-Masaak, M. (1997). Nonteleological narration. H. Bertens and D. Fokkema (Yay. Haz.). International postmodernism: Theory and literary practice içinde (ss. 273-282). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Watten, B. (2003). The constructivist moment: from material text to cultural poetics. Middletown, Connecticut: Wesleyan UP.
Wolosky, S. (2001). The art of poetry: How to read a poem. Oxford: Oxford University Press.