42045

Ayetullah Abdulkerim Heiri Yezdi’nin Kum İlmiye Havzası’nın Ortaya Çıkışındaki Etkisi

Şiilik mezhebinin 8. İmamı olan İmam Rıza’nın kız kardeşi, Fatma’nın türbesinin bulunması sebebiyle Şiiliğin kutsal şehirleri arasında yer alan Kum şehri, medrese eğitimi ve bu medreselerde gerçekleştirilen ilmi çalışmalar açısından da önemli bir yere sahiptir. Meşrutiyet döneminde (1906-1911) İran siyasi hayatının demokrasi, meclis ve hukukun üstünlüğü gibi Batı menşeli modern kavramlarla tanışması ve müçtehitlerin mecliste aktif olarak görev yapması, medreselerin de yeni dönem koşulları içinde yenilenmesi gerektiği tartışmalarını da beraberinde getirmiştir. Bu ihtiyaç, ilim havzası kavramının da müçtehitlerin gündeminde yer almasını sağlamıştır. İslam sonrası İran tarihinde ve Şii dünyasında önemli bir yere sahip olan Kum şehrinin ilim havzasına dönüşümü ise Ayetullah Şeyh Abdulkerim Yezdi’nin, Necef şehrinden gelmesi ile olmuştur. Ayetullah Yezdi, Kum şehrinin İran halkının ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte olması gerektiği ve Şii Dünyası içinde daha güçlü konuma gelmesi gerektiği görüşünü savunmaktaydı. Ayetullah Yezdi, Kum medreselerini sadece idari ve mali alanlarda güçlendirmemiş, ayrıca eğitim müfredatının da günün şartlarına cevap verebilecek şekilde güncellenmesinin temellerini atmıştır. Şeyh Heiri Yezdi’nin çalışmaları neticesinde Kum medreselerinin, Şii Dünyasında itibarı daha fazla artmıştır Ayrıca, Ayetullah Heiri Yezdi’nin reformları neticesinde Kum İlmiye Havzası, dini çalışmalar ve siyasi alanda daha etkili konuma gelmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İlim Havzası, Kum, Ayetullah Abdulkerim Heiri Yezdi, medreseler, reform

The Impact of the Ayatollah Abdulkarim Hairi Yazdi on Emergence of the Hawzah Ilmiye of Qum

The city of Qom one of the holy cities of Shiism, where 8th Imam of Shiism Imam Reza’s sister Fatıma’s tombis located, also has an important place in terms of madrasah education and scientific studies carried out in these madrasahs. During the Constitutional Period (1906-1911), the acquaintance of Iranian political life with modern concepts of Western origin such as democracy, parliament and the rule of law and the active duty of mujtahids in the parliament brought along discussions that madrasahs should be renewed within the conditions of the new period. This need has enabled the concept of Hawzah Ilmıyah to be included in the agenda of mujtahids. The transformation of the city of Qom, which has an important place in the post-Islamic history of Iran and the Shiite world, into a Hawzah Ilmıyah was made by the arrival of Ayatollah Sheikh Abdulkerim Yazdi from the city of Najaf. Ayatollah Yazdi defended the view that the city of Qom should be able to meet the needs of the Iranian people and that it should become more powerful in the Shiite World. Ayatollah Yazdi not only strengthened the Qom madrasas in administrative and financial areas, but also laid the foundations for updating the education curriculum to meet the conditions of the day. As a result, strives of Sheikh Hairi Yazdi, the reputation of the Qom madrasas in the Shiite World increased further. In addition, as a result of reforms of the Ayatollah Heiri, the Hawzah Ilmiye became more influential in religious studies and politics.

Keywords:

Hawzah Ilmıyah, Qom, Ayatollah Abdulkerim Heiri Yazdi, madrasas, reform,

PDF

___

Abazri, A. (2011). Tabername-i Havza ve Ruhaniyat: Ez Sadr-ı İslam ta Pehlevi-i Evvel, Tahran: Salman-i Farsi Yayınevi.
Amirhossaini, Z. S. (2002). Socio-Political Change and Development in İran: Reza Shah and the Shii Hierhocracy [Doktora Tezi]. London School of Economics, Londra.
Arun, W. R. (2008). The development of Shici religious learning with particular attention to the Hawzah Ilmiyah of Qum, [Doktora Tezi]. University of California, Los Angeles.
Cemalzade, N. (2020). Bazhan-i Tasvir-i Zihn-i Ulama ve Ruşenfikran Asr-ı Meşrute Ez Kanun. Siyasi-i Cihan-ı İslam Dergisi, 3, 1-24.
Daneşyar, M. (2012). Islah-ı Havza-i İlmiye: Tarihçe-i Pedide-i ve Tahvilat-ı Mana. Temeddun-u İslami Dergisi, I(45), 81-93.
Fahgfoory, H. M. (1978). The role of ulama in twentieth century Iran with particular to Ayatollah Haj Sayyid Abul-Qasım Kashani [Doktora Tezi]. University of Wisconsin, Madison.
Faghiheh, A. A. (1966). Tarih-i mezhebi Kum, Kum: Zair Kitabevi.
Forati, A. (2014). Ruhaniyat ve teceddüd, Kum: Pejukeşkah-i Ulum ve Ferheng-i İslami Yayınevi.
Sarvari, H. (2014). Nevgeran-i der Medaris-i İlmiye Şia ez Sal-i 1993 ta 1938: Ba Taklid be Havza-i İlmiye-i Kum, Tahran Üniversitesi.
Semiye, H. (2016). Bazname-i Nakş-ı Havza-i İlmiye Şehr-i Kum der Dovr-i Pehlevi. Peşuheşname-i Enkilab-i İslami Dergisi, 6(19),73-91.
Seyyid, R. A. (2002), Ayne-i Danişveran, Ayetullah Maraşi Yayınevi Kum.
Şirhani, A. (2003), Tahvilat-ı Havza-i İlmiye Kum ez İnkilab-ı İslami: Ba Takid ber Tahvilat-ı Amuzeş, Tahran: Merkez-i Ustad-ı İslami, Tahran.
Tokili, R. M. (2015). Endişe-i Siyaset-i Şeyh Abdulkerim Hairi Yezdi, Siyaset-i Mutaelliye Dergisi,11(Kış), 115-132).
Zehrakaşani E. A. (2017) Tarih-i 1200 Sal-i Tarih-i İlmiye Havza: Ba Ruygerd-i Amuzeş ve Pejuheş, Peşuheşname-i Havza ve Daneşkah Yayınevi.