ULUSLARARASI KAMU HUKUKU BAĞLAMINDA ISRARLI İTİRAZCI DOKTRİNİ

Uluslararası kamu hukukunun asli kaynakları arasında olan uluslararası teamül hukuku, devletlerin ve kimi zaman uluslararası kuruluşların uluslararası hayatı ilgilendiren belli konulardaki hukuki inançlarına dayanan uygulamadan doğmaktadır. Bu kurallara devletlerin uyması beklenmektedir. Bu beklentinin istisnasını ısrarlı itirazcı doktrinini oluşturur. Nitekim devletler hukuk önünde eşittir ve iradeleri önem taşımalıdır. Israrlı itirazcı doktrinine göre bir devletin, bir uluslararası teamül hukuku kuralına, bu kuralın oluşum sürecindeyken itiraz etmesi halinde, bu kural, ilgili devlete karşı, itirazını sürdürdüğü müddetçe, ileri sürülemez. Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun “Uluslararası Teamül Hukukunun Tespiti” başlıklı çalışmasında ısrarlı itirazcı doktrini, genel kabul gördüğü vurgusuyla, 15. taslak sonuç hükmü olarak kabul edilmiştir. Bu çerçevede, ısrarlı itirazcı doktrinini, Uluslararası Hukuk Komisyonu çalışması, yargı kararları, uygulama ve öğretideki görüşler çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ısrarlı itirazcı, itiraz, teamül hukuku, Uluslararası Kamu Hukuku, devamlılık

PDF

___

ALBAYRAK, Gökhan, “Uluslararası Teamül Hukuku Hakkındaki Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun Taslak Sonuçlarının Çevirisi ve İncelenmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2018, Cilt: 5, Sayı: 22, (s. 387 - 400).
BELLINGER, John B. / HAYNES, William J., “A US Government Response to the International Committee of the Red Cross Study Customary International Law”, International Review of the Red Cross, Yıl: 2007, Cilt: 89, Sayı: 866, (s. 443 - 471).
BOAS, Gideon, Public International Law Contemporary Principles and Perspectives, Edward Elgar Publishing Inc., Birleşik Krallık, 2012.
BROWNLIE, Ian, Principles of Public International Law, 6. Basım, Oxford University Press, New York, 2003.
COLSON, David, A., “How Persistent Must be Persistent Objector Be?”, Washington Law Review, Yıl: 1986, Cilt: 61, Sayı: 3, (s. 957 - 970).
DUMBERRY, Patrick, “Incoherent and Ineffective: the Concept of Persistent Objector Revisted”, International and Comprarative Law Quarterly, Yıl: 2010, Cilt: 59, Sayı: 3, (s. 779 - 802).
GREEN, James, A., The Persistent Objector Rule in International Law, Oxford University Press, 2016.
GÜNDÜZ, Aslan, Milletlerarası Hukuk, 9. Basım, Savaş Yayınevi, Ekim 2018.
HENCKAERTSI, Jean Marie / DOSWALD BECK, Louise, International Committee of the Red Cross (ICRC), Customary International Humanitarian Law, Volume I: Rules, 3. Basım, Cambridge Üniversite Yayınları, 2009.
INGMAN, Fredric, Persistent Objector - The Demise of a Hero, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lund Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2008.
LAU, Holning, “Rethinking the Persistent Objector Doctrine in International Human Rights Law”, Chicago Journal of International Law, Yıl: 2005, Cilt: 6, Sayı: 1, (s. 495 - 510).
MENDELSON, Maurice, “The Formation of Customary International Law”, Collected Courses of the Hague Academy of International Law, Yıl: 1998, Cilt: 272, (s. 165 - 321).
MENDELSON, Maurice, Customary International Law, BM Uluslararası Hukuk Görsel-İşitsel Kütüphanesi, 2016, 8. dakika vd., http://legal.un.org/avl/ls/Mendelson_IL.html (erişim tarihi 01.05.2022).
MURPHY, Sean D., Principles of International Law, 2. Basım, Concise Hornbooks Thomas Reuters, 2012.
MURPHY, Sean D., “The Identification of Customary International Law and Other Topics: The Sixty-Seventh Session of the International Law Commission”, American Journal of International Law, Yıl: 2015, Cilt: 109, Sayı: 4, (s. 1 - 23).
ÖKTEM, Emre, Uluslararası Teamül Hukuku, 1. Basım, Beta Basım A.Ş., İstanbul 2013.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 17. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara 2018.
SHAW, Malcolm N., International Law, 6. Basım, Cambridge University Press, 2008.
STEIN, Ted. L., “The Approach of the Different Drummer: The Principle of the Persistent Objector in International Law”, Harvard International Law Journal, Yıl: 1985, Cilt: 26, Sayı: 2, (s. 457 - 482).
SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, 12. Basım, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul 2018.
TLADI, Dire, Uluslararası Genel Hukukta Buyruk Kuralları (Jus Cogens) Hakkında Dördüncü Rapor, 31.01.2019 tarihli ve A/CN.4/727 sayılı Belge.
TLADI, Dire, Uluslararası Genel Hukukta Buyruk Kuralları (Jus Cogens) Hakkında Beşinci Rapor, 24 Ocak 2022 tarihli ve A/CN.4/747 sayılı Belge.
WOOD, Michael, Uluslararası Teamül Hukukunun Tespiti Hakkında Üçüncü Rapor, 27.03.2015 tarihli ve A/CN.4/682 sayılı Belge.
WOOD, Michael, Uluslararası Teamül Hukukunun Tespiti Hakkında Beşinci Rapor, 14.03.2018 tarihli ve A/CN.4/717 sayılı Belge.
“Draft Articles on Jurisdictional Immunities of States and Their Property, with commentaries”, Yearbook of the International Law Commission, Yıl: 1991, Sayı: II, Bölüm: 2.
“Draft Conclusions on Identification of Customary International Law with Commentaries” (Taslak Sonuçlar), Yearbook of the International Law Commission, Yıl: 2018, Sayı: II, Bölüm: 2.
“Guide to Practice on Reservations to Treaties”, Yearbook of the International Law Commission, Yıl: 2011, Sayı: II, Bölüm: 3.
“International Law Association, London Statement of Principles Applicable to the Formation of General Customary International Law, with commentary (Londra Kararı).”, Uluslararası Hukuk Derneği’nin 69. Konferansı, Karar Sayısı: 16/2000, Londra, 29.12.2000.
“The American Law Institude, III. Restatement of the Law, Foreign Relations Law of the United States (III. Restatement)”, Amerikan Hukuk Enstitüsü çalışması, 1987.
BM Genel Kurulu’nun 21.11.1947 tarihli ve A/RES/174(II) sayılı Kararı.
BM Genel Kurulu’nun 19.11.2013 tarihli ve A/RES/68/111 sayılı Kararı.
BM Genel Kurulu’nun 30.12.2015 tarihli ve A/RES/70/236 sayılı Kararı.
BM Genel Kurulu’nun 16.11.2016 tarihli ve A/C.6/71/SR.21 sayılı Belgesi.
BM Genel Kurulu’nun 14.11.2016 tarihli ve A/C.6/71/SR.23 sayılı Belgesi.
BM Genel Kurulu’nun 22.11.2016 tarihli ve A/C.6/71/SR.22 sayılı Belgesi.
BM Genel Kurulu’nun 20.12.2018 tarihli ve A/RES/73/203 sayılı Kararı.
BM Genel Kurulu’nun 14.02.2018 tarihli ve A/CN.4/716 sayılı Belgesi (Beyan ve Gözlemler).
BM Genel Kurulu’nun 14.11.2018 tarihli ve A/C.6/73/SR.23 sayılı Belgesi.
BM UHK 3186. oturum tutanağı, 25.12.2013, A/CN.4/3186.
BM UHK 3288. oturum tutanağı, 22.09.2015, A/CN.4/SR.3288.
BM UHK 3250. oturum tutanağı, 08.03.2016, A/CN.4/SR.3250.
BM UHK 3252. oturum tutanağı, 12.04.2016, A/CN.4/SR.3252.
BM UHK Raporu, 68. oturum tutanağı (2 Mayıs-10 Haziran ve 4 Temmuz-12 Ağustos 2016), A/71/10.
BM Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı’nın 189. oturum tutanağı, 08.12.1982 tarihli ve A/CONF.62/SR.189 sayılı Belge.
Amerikalılar Arası İnsan Hakları Komisyonu, http://cidh.org/annualrep/2002eng/USA.12285.htm (erişim tarihi 01.05.2022).
Dünya Ticaret Örgütü, https://docs.wto.org/ (erişim tarihi 29.04.2022).
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, https://hudoc.echr.coe.int/ (erişim tarihi 28.04.2022).
Uluslararası Adalet Divanı, https://www.icj-cij.org/en (erişim tarihi 28.04.2022).
BM Uluslararası Hukuk Komisyonu, https://legal.un.org/ilc/ (erişim tarihi 28.04.2022).
Daimi Tahkim Mahkemesi, https://pca-cpa.org/en/cases/11/ (erişim tarihi 29.04.2022).
Hong Kong Yüksek Mahkemesi’nin 21.07.2011 tarihli Kararı, https://www.refworld.org/cases,HK_CA,4e37ec822.html (erişim tarihi 01.05.2022).
Birleşmiş Milletler’in Andlaşmalara ilişkin internet bağlantısı, https://treaties.un.org/ (erişim tarihi 28.04.2022).