AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE BAŞKANLIK SEÇİMİ VE FEDERAL YÜKSEK MAHKEME’NİN SEÇİME İLİŞKİN EMSAL KARARLARI

Başkanlık sisteminin prototipi olarak kabul edilen Amerika’da başkanın seçilme usulü diğer ülke uygulamalardan farklı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. İki aşamada gerçekleştirilen seçimde halk, başkanı doğrudan seçmek yerine başkanı seçecek olan delegeleri seçmektedir. Demokratik sistemlerde iktidarlar, meşruiyet kaynaklarını özgür ve serbest seçimlerden almaktadır. Bu nedenle seçimlerde uygulanan sistemin, parti yapılarının, oy kullanma şartlarının ve seçimlerin yönetiminin ideal demokrasi ilkelerine uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Dolayısıyla seçime ilişkin demokratik ilkelerin hukuksal kurallar aracılığıyla koruma altına alınması önem arz etmektedir. Amerika’daki başkanlık seçiminin temel bileşenlerini seçim sistemi, siyasi partiler, oy hakkının kullanılması, seçim kampanyalarının yürütülmesi ve seçimlerin yönetimi ve denetimi ile yetkili makamlar oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Amerikan başkanlık seçiminin işleyişi, seçim kuralları, seçimi etkileyen mekanizmalar ve Federal Yüksek Mahkeme’nin seçim dönemlerinde üstlendiği görev ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

AMERİKAN BAŞKANLIK SEÇİMLERİ, SEÇİM SİSTEMİ, AMERİKAN SİYASİ PARTİLERİ, OY HAKKI, FEDERAL YÜKSEK MAHKEME

PDF

___

ABD DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI ULUSLARARASI BİLGİ PROGRAMLARI BÜROSU, ABD’ye Bakış-Seçimler, 2016, https://tr.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/91/2016/10/secimler_kitapcik_2016.pdf (erişim tarihi 25.05.2021)
ACHESON, Patricia C., Amerika Federal Hükümeti ve Çalışma Mekanizması, (Çev. Birol Egeran), Varlık Yayınları, İstanbul, 1961.
ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, “Temsili Demokrasinin “Seçim” Ayağı”, TBB Dergisi, Sayı: 60, 2005, (s.71-96).
ATAR, Yavuz,“Seçim Hukukunun Güncel Sorunları”, Anayasa Yargısı Dergisi, Sayı:23, 2006, (s.211-235).
AYDIN, Nizamettin. Türk Seçim Hukukunda Seçimlerin Denetimi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2015.
AYHAN, Ufuk, “Amerika Birleşik Devletlerinde Yerel Yönetimler”, Sayıştay Dergisi, Sayı:70, (s. 104-120).
BELENKY, Alexander S., Understanding the Fundamentals of the U.S. Presidential Election System, Springer Science & Business Media, 2012.
BINDER, Michael/ Corrigan, Matthew, Florida And The 2016 Election of Donald J. Trump., University Press Of Florida, 2019.
BRAMS, Steven J., The Presidential Election Game, CRC Press, New York, 2017.
BUREAU OF INTERNATIONAL INFORMATION PROGRAMS U.S. DEPARTMENT OF STATE, Kısaca ABD Seçimleri, https://photos.state.gov/libraries/istanbul/22897/ejournals/USA_Elections_InBriefTR.pdf (erişim tarihi 11.05.2021).
DE CHAMBURN, Marquis/DE PINETON,Adolphe, The Executive Power In The United States: A Study Of Constitutional Law. Inquirer Printing And Publishing Company, 1874.
DUVERGER, Maurice, Siyasal Rejimler, (Çev.Teoman Tunçdoğan), İletişim Yayınları, İstanbul, 1966.
ELLINWOOD, Allen, Florence, This Constitution of Ours, New York, 1940.
FENDOĞLU, Hasan Tahsin. Anayasa Hukuku. 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
GÖNENÇ, Levent, Türkiye’de Seçim Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları, Adalet Yayınevi, Ankara,2008.
GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt 1, 2. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2020.
GÜLER, Fatih ,“3 Kasım 2020 Tarihinde Gerçekleşen Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık Seçiminin Ardından Yaşanan Tartışmalar Işığında Mektupla Oy Verme ve Elektronik Oy Verme Usulleri”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Cilt: 4, Sayı, 1, 2021,(s.212-218).
IŞIK, Hüseyin Murat. “Çağdaş Demokratik Rejimlerde Seçimlerin Yönetim ve Denetimi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2010-2011, Cilt: 15-16, Sayı: 22-23-24-25, (s. 75-87).
KABOĞLU, İbrahim Ö., Anayasa Hukuk Dersleri, 12. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2017.
KANAT, Kılıç Buğra/ DUDDEN, Lesley K./HANNON, Jackson, 2016 Başkanlık Seçimlerine Doğru ABD Seçim Süreci ve Ön Seçimler, 2015, http://www.setav.org/tr/amerikan-baskanlik-secimlerine-dogru-1-secim-sureci-ve-on-secimler/analiz/43145 (erişim tarihi 11.05.2021).
MAURO, Tony, Illustrated Great Decisions of the Supreme Court, CQ Press, 2006.
ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 17.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
ÖZBUDUN, Ergun. Anayasalcılık ve Demokrasi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
REDLİCH, Norman/ATTANASİO, John/ GOLDSTEİN, Joel K., Understanding Constitutional Law, New York, 2004.
SARTORİ, Giovanni, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (çev. Ergun Özbudun), Yetkin Yayınları, 1997.
TAYLOR, Robert L., Ana Hatları İle ABD Devlet Yapısı, (Ed. R. Targonski). Amerika Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı, 2002.
TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 10.Baskı, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul, 2005.
TÜRK, Hikmet Sami, “Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih”, Anayasa Yargısı Dergisi, Sayı: 23, 2006, (s. 75-115).
UZUN, Cem Duran, Anayasa Hukuku Açısından Siyasi Partilerin Finansmanı, Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
WİLTSE, Dave L.,” Amerika'da Kampanya Finansmanı: Reformlar, Mitler ve Gerçekler” (çev. Erdem Evren), Birikim Dergisi, Sayı: 189, 2005, https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-189-ocak-2005-sayi-189-ocak-2005/2374/amerika-da-kampanya-finansmani-reformlar-mitler-ve-gercekler/479 (erişim tarihi 30.06.2021).
YANIK, Murat, Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, 3. Baskı, Der Yayınları, İstanbul, 2016.