Sağlık Sektöründe Kamu-Özel İşbirliği Sözleşmeleri: Beklenti ve Gerçekleşme

Dünya genelinde çoğu ülkede olduğu gibi, son yıllarda Türkiye büyük ölçekli kamu hastane inşaatlarının ve hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde Kamu Özel İşbirliklerine (KÖİ) başvurdu. Geleneksel tedarik yönteminde hastaneler özel sektör tarafından inşa edilmekte, yatırım dönemi finansmanını ve işletme yönetimini Sağlık Bakanlığı yapmaktadır. KÖİ modelinde ise özel ortak hastane inşaatının tasarımını, yapımını, finansmanını ve sözleşme süresi boyunca işletimini üstlenmektedir. Bu hizmetlerin karşılığında, İdare/devlet sözleşme dönemi boyunca özel ortağa hizmet bedeli ödemektedir. Türkiye, 2017 yılının ilk yarısı itibariyle, geliştirdiği KÖİ programı çerçevesinde, 41.000 hastane yatağına sahip sağlık tesislerini bu yöntemle yapmayı öngörmektedir. 30.000 yataklı 20 tesisisin ihalesi yapıldı ve sözleşmesi imzalandı. 2017 yılının ilk yarısı itibariyle, bu sözleşmelerin 12’si proje finansmanını sağlayabildi ve 3’ü işletmeye alındı. Bu çalışma, proje geliştirme sürecinde fizibilitelerin kalitesini, ihale sürecinde rekabetin derecesini ve sözleşmelerin finansmana erişim kapasitesini inceleyerek, KÖİ sözleşmelerinin performansını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, sağlık sektöründe KÖİ sözleşmelerinin önerilen etkililiği ve etkinliği sağlamadığı sonucuna ulaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık, kamu-özel işbirliği, etkinlik, finansman, Türkiye

Public-Private Partnership Contracts in Healthcare: Expectation and Realization

RealizationA s in many other countries around the world, Turkey has appealed to Public Private Partnerships (PPPs) to deliver large-scale public hospital investment and services in recent years. Traditional public procurement requires the private sector to build up upfront investment, and the Ministry of Health to finance this investment, and then operate respective facility. Whereas, within PPP framework, the private sector should design, finance, build up and operate the facility in question over the life of long-term contract. Government pays annual service fee to private partner in return of the provision of these services. Within a PPP program developed, Turkey has forecasted to deliver health facilities with 41.000 hospital beds through this method. 20 hospitals with 30.000 beds were tendered out and reached commercial close. As of first half of the year 2017, only 12 out of 20 contracts have succeeded to reach financial close and 3 hospitals were inaugurated. This study attempts to appraise performance of PPP contracts in the healthcare through investigating quality of feasibility studies, degree of competition for market in tenders, and capacity of contracts to access to finance. The study concludes, PPP contracts in the healthcare have failed to bring about proposed effectiveness and efficiency

Keywords:

Healthcare, public-private partnership, efficiency, financing, Turkey,

PDF

___

ABADIE, Richard, Infrastructure finance –surviving the credit crunch, PwC Public Sector Research Centre publication, 2008.
ABADIE, Richard, Capital project and infrastructure spending: Outlook to 2025, PwC Public Sector Research Centre publication, 2014.
AKYEL, Recai, “Yönetimde İç Kontrol, İç Denetim ve Dış Denetim Fonksiyonlarının Birbirleri İle İlişkileri ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulanmalarının Değerlendirilmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2010, Cilt: 19, Sayı: 3, (s. 1-22).
ANINVER INFRAPPP PARTNERS, Global Outlook PPP Projects 2016, http://www.infrapppworld.com/ documents/reports/Global-Outlook-PPP-Projects-2016_file_114.pdf (erişim tarihi 18 Aralık, 2016).
AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI, Avrupa Birliğine Katılım İçin Ulusal Eylem Planı, Ocak 2016 - Aralık 2019, http://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/ulusal_eylem_plani__yeni.pdf (erişim tarihi, 15.03.2017).
BAIN, Robert, Review of Lessons from Completed PPP Projects Financed by the EIB, European Investment Bank, Luxembourg, 2009.
BAKER, Scott /KRAWIEC, Kimberly D., “Incomplete Contracts in A Complete Contract World”, Florida State University Law Review, Yıl: 2006, Cilt. 33, (s. 725-755).
BARLOW, James/ KÖBERLE-GAISE, Martina, “Delivering Innovation in Hospital Construction: Contracts and Collaboration in the UK’s Private Finance initiative Hospitals Program”, California Management Review, Yıl: 2008, Cilt: 51, Sayı: 2, (s. 1-18).
BOYACIOĞLU Hacer, “Türkiye’ye faturası 500 milyon dolar”, Hürriyet Gazetesi, 22.06.2014.
CARLTON, Dennis W./PERLOFF, Jeffrey, M., Modern Industrial Organization, 4. Basım, Pearson Education Limited, England, 2015.
CONNOLLY, Ciaran/WALL, Anthony, “The Impact of the Global Financial Crisis on Public-Private Partnerships: A UK Perspective”, Rethinking Public-Private Partnerships: Strategies for Turbulent Times, (der. C. Greve, vd.), Routledge, New York, 2012, (s. 33-56).
ÇAL, Sedat, Türkiye’de Kamu Hizmeti ve İmtiyazın Dönüşüm Öyküsü, TOBB Yayın Sıra No: 58, Ankara, 2008.
DEMSETZ Harold, “Why Regulate Utilities”, Journal of Law and Economics, Yıl: 1968, Cilt: l l, Sayı: 1, (s. 55-65).
EMEK, Uğur, Kamu İhalelerinde Rekabetin Sağlanması ve Korunması, Devlet Planlama Teşkilatı yayınları, Sayı: 2657, Ankara, 2002, s. 55.
AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI, 2015, s. 28.
178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, md. 10/m.
EMEK, Uğur, Altyapıda Kamu Özel İşbirlikleri, İktisadi Araştırmalar Vakfı, İstanbul, 2010.
EMEK, Uğur, “Public-Private Partnerships in the Turkish Healthcare Sector:Policy”, Procedure and Practice, Public-Private Partnerships in Transitional Nations:Policy, Governance and Praxis (der. N.Mouraviev, vd.), Cambridge Scholars Publishing, United Kingdom, 2017, (s. 86-108).
EMEK, Uğur/ACAR, Muhittin, “Public Procurement in Infrastructure: The case of Turkey”, The Anticorruption Report, Cilt: 3: Controlling Corruption in Europe, İçinde, (der. A. Mungiu-Pippidi), Barbara Budrich Publishers, Berlin, 2015, (s. 84-96).
ENGLISH, Linda M.(2005). “Using public private partnerships to deliver social infrastructure: the Australian experience”, The Challenge of Public Private Partnerships: Learning from International Experience, (der. E. Hodge, vd.), Edward Elgar, Cheltenham, 2005, (s. 290-304).
European Agency for Health and Consumers (EAHC), Health and Economics Analysis for an evaluation of the public Private Partnerships in healthcare delivery across EU, European Commission, EAHC/2011/Health/20, 2013.
European Bank for Reconstruction and Development (EBRD), Financing of Healthcare PPP Projects: EBRD Experience in Hospital PPPs, http://pppac.kz/wp-content/uploads/2015/08/ENG_08_ EBRD_Experience-in-Financing-Healthcare-PPPs.pdf (erişim tarihi 18.12.2016), 2015.
EUROPEAN COMMISSION, Report From the Commission to The European Parliament and the Council on the Effectiveness of Directive 89/665/EEC and Directive 92/13/EEC, as Modified by Directive 2007/66/EC, Concerning Review Procedures in the Area of Public Procurement, Brussels, 24.1.2017COM/2017/028 final.
European PPP Expertise Centre (EPEC), Review of the European PPP Market in 2012, Luxembourg, March, 2013.
ERBAŞ, Özgür/ YAVUZ, Cavit, I.,/ İLHAN, Beyazıt, Soru ve Yanıtlarla Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı, Türk Tabipleri Birliği yayınları, Ankara, 2012.
FLYVBJERG, Bent, “What You Should Know about Megaprojects and Why: An Overview”, Project Management Journal, Yıl: 2014, Cilt: 45, Sayı: 2, (s. 6-19).
GUASH, J.Luis, Granting and Renegotiating Infrastructure Concessions: Doing it Right, World Bank Yayınları, Washington, D.C., 2004.
HARRIS, Clive, Private Participation in Infrastructure in Developing Countries Trends, Impacts, and Policy Lessons, World Bank Working Paper, Sayı: 5, 2003.
HART, Oliver, “Incomplete contracts and public ownership: remarks and an application to public-private partnerships”, The Economic Journal, Yıl: 2003, Cilt: 113, Sayı: 486, (s. 69-76).
HELLOWELL, Mark/VECCHI, Veronica, “The credit crunch in infrastructure finance: assessing the economic advantage of recent policy actions”, PPP International Conference 2013 Body of Knowledge (18-20 March), University of Central Lancashire, Preston, UK, 2013, (s. 249-260).
HM TREASURY, PFI: meeting the investment challenge, HMSO, Norwich, 2003.
HODGE, Graeme A./GREVE, Carsten, “Public-Private Partnerships: an international performance review”, Public Administration Review, Yıl: 2007, Cilt: 67, Sayı: 3, (s. 545–558).
IOSSA, Elisabetta/MARTIMORT, David, “The Simple Micro-Economics of Public-Private Partnerships”, The Centre for Market and Public Organisation Working Paper No. 08/199, 2008), s. 4-5.
KALKINMA BAKANLIĞI, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Kalkınma Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2013.
KALKINMA BAKANLIĞI, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Kamu Özel İşbirlikleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Kalkınma Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2014.
KARAHANOĞULLARI, Onur, Kamu Hizmetleri Piyasa İlişkisinde Dördüncü Tip: Eksik İmtiyaz (kamu-Özel Ortaklığı), Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Yıl: 2011, Sayı: 3, (s. 177-2015), s. 183.
KARAHANOĞULLARI, Onur, 2015, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), 3. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara.
KARASU, Koray, “Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesinde Kamu-Özel Ortaklığı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Yıl: 2011, Cilt: 66, Sayı: 3, (s. 217-262).
KERMAN, Uysal/ALTAN, Yakup/AKTEL, Mehmet/EKE, Erdal, “Sağlık Hizmetlerinde Kamu Özel Ortaklığı Uygulaması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2012, Cilt: 17, Sayı: 3, (s. 1-23).
KEŞLİ, Ahmet, PPP Projelerinin Hukuki Rejimi, Group Law yayıncılık, İstanbul, 2012.
KWAK, Young, Hoon/CHIH, Yingyi/ IBBS, William, “Towards a Comprehensive Understanding of Public Private Partnerships for Infrastructure Development”, California Management Review, Yıl: 2009, Cilt: 51, Sayı: 2, (s. 51-78).
LAFFONT, Jean-Jacques/ TIROLE, Jean, A Theory of Incentives in Procurement and Regulation, MIT Press, Massachusetts, 1998.
LLUMPO, A./MONTAGU, D./BRASHERS, E./FOONG, S./ABUZAINEH, N./FEACHEM, R., Lessons from Latin America: The early landscape of healthcare public-private partnerships, Healthcare public-private partnership series, No: 2. San Francisco: The Global Health Group, Global Health Sciences, University of California, San Francisco and PwC. Produced in the United States of America, Birinci Baskı, 2015.
MCAFEE, R. Preston/MCMİLLAN, John, “Auctions and Bidding”, Journal of Economic Literature, Yıl: 1987, Cilt: 25, Sayı: 2, (s. 699-738).
MCKINSEY & COMPANY, Infrastructure productivity: How to save $1 trillion a year, McKinsey Global Institute, London, 2013.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), Public–Private Partnerships: In Pursuit of Risk Sharing and Value For Money, OECD yayınları, Paris, 2008.
ÖGE, Hakan/BAŞ, Türker, “Public-Private Partnership Healthcare Projects in Turkey”, The Journal of Business Science, Yıl: 2016, Cilt: 4, Sayı: 2, (s. 105-119).
ÖZCAN, Buket, Analysing Public Private Partnership Model in Turkish Healthcare Sector: Things to consider during the implementation process and lessons from the UK experience, Yüksek Lisans Tezi, The University of Edinburgh, International Business and Emerging Markets, 2015.
ÖZTÜRK, İlhami/KARYAĞDI, Müjgan, Hak Arama Özgürlüğü Bağlamında Kamu İhale İşlemlerine Karşı Teminat Ödenmesi Şartı ile Tanınan İtirazen Şikâyet Hakkı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: 87, (s. 442-463).
PALA, Kayıhan, “Şehir Hastanelerinin Yüksek Maliyeti Gizleniyor”, Bianet Haber Merkezi, 14.06.02017.
PARTNERSHIPS BULLETIN, The Global PPP Market 2012, https://www2.deloitte.com/content/ dam/Deloitte/uk/Documents/infrastructure-and-capital-projects/deloitte-uk-the-global-ppp- market-2012.pdf (erişim tarihi 18.12.2016).
POLLOCK, Allyson/ SHAOUL, Jean/ VICKERS, Neil, “Private finance and ‘value for money’ in NHS hospitals: a policy in search of a rationale?”, British Medical Journal, Yıl: 2002, Sayı: 324, (s. 1205-1209).
POSNETT, John, “Are bigger hospitals better”, Hospitals in a changing Europe, (der. M.McKee, vd.), Open University Press, Buckingham, Philadelphia, 1999, (s. 100-118).
PwC TÜRKİYE, Türkiye Sağlık Sektörü Trend ve Öngörüler Yuvarlak masa toplantısı, İstanbul, 2014.
ROEHRICH, Jens/BARLOW, James/WRIGHT, Stephen, “Delivering European healthcare infrastructure through public-private partnerships: The theory and practice of contracting and bundling”, Managing Public-Private Strategic Alliances, (der. T.K. Das), Information Age Publishing, Inc, Charlotte, NC, 2013, (s. 1-26).
ROEHRICH, Jens/ LEWIS, Michael.A./ GEORGE, Gerard, “Are public–private partnerships a healthy option? A systematic literature review”, Social Science & Medicine, Yıl: 2014, Cilt: 113, (s. 110-119).
SAĞLIK BAKANLIĞI, Sağlıkta Dönüşüm Programı, Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2010.
SEYREK, Adnan, “Şehir hastanesi yetersiz kalacak”, Elazığ Hakimiyet Gazetesi, 9.11.2016.
SOUDRY, Ohad, “A Principal-Agent Analysis of Accountability in Public Procurement”, Advancing Public Procurement: Practices, Innovation and Knowledge Sharing, (der. W.L. Hassett, vd.), PrAcademics Press, Boca Raton, 2007, (s. 432-451).
SÖZER, Ali Nazım, “Sağlıkta Yeni Yapılanmanın (Özelleştirmenin) Devamı Olarak Şehir Hastaneleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 15, (s. 215-253).
TOKER, Çiğdem, “G20 faturasında büyük şüphe”, Cumhuriyet Gazetesi, 29.11.2016.
TOSUN, Nihat, “Eski hastaneler, modern şehir hastanelerinde birleştirilecek”, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, Yıl: 2014, Sayı: 30, (s. 18-23).
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) Bakan Arslan`dan 2016`nın değerlendirmesi, 2017`nin hedefleri, http://www.udhb.gov.tr/haber-432-bakan-arslan%60dan-2016%60nin- degerlendirmesi—2017%60nin-hedefleri.html# (erişim tarihi 18.3.2016).
United Nations Economic Commission for Europe (UNECE), “A preliminary reflection on the best practice in healthcare sector: a review of different PPP case studies and experiences”, The conference ‘PPPs in Health Manila 2012: Developing Models, Ensuring Sustainability: Perspectives from Asia and Europe, 2012.
UNITED NATIONS, Guidebook on Promoting Good Governance in Public-Private Partnerships, United Nations Economic Commission for Europe, New York and Geneva, 2008.
WACHSMUTH, Isabelle, Healthcare Global & European PPPs Pipeline What we need to address? 2013 Data, Donor’s Conference for the UNECE PPP ICoE, October 8, 2013.
WAGENVOORT, Rien/ DE NICOLA, Carlo/ KAPPELER, Andreas, “Infrastructure finance in Europe:Composition, evolution and crisis impact”, EIB Papers, Public and private financing of infrastructure:Evolution and economics of private infrastructure finance, Yıl: 2010, Cilt: 15, Sayı: 1, (s. 16-39).
WORLD BANK, Reference Guide Public-Private Partnerships, Version 2.0, World Bank Publications, Washington, 2014.
YALÇIN, Fatma Ceren, Geleneksel Kamu Hukuku Sistematiğinde Kamu Özel İşbirliğine Eleştirel Bir Bakış: 6428 Sayılı Kanun ve Yasal Yapılanma ve Uygulama İçin Öneriler, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2016, Güz Sayı: 30, (s. 163-190).
YALÇIN, Seyit, Türkiye’deki Üçüncü Basamak Kamu Hastanelerinin Etkinliklerinin Ölçümü ve Sağlık Tesislerinin Birlikte Kullanımının Değerlendirilmesi, Kalkınma Bakanlığı Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014.
YDA, Healthcare PPP Projects Turkey, http://finance.flemingeurope.com/webdata/5879/ Huseyinpercent20Arslan.pdf. (erişim tarihi 18.3.2016).
YESCOMBE, E.R., Public-Private Partnerships: Principle of Policy and Finance, 1. Basım, Elsevier, London, 2007.