Burcu Gülseren Özcan BÜYÜKTANIR, Dila Okyar KARAOSMANOĞLU

Evlenmeye Zorlamak için Öngörülen Cayma Tazminatı ya da Cezai Şart Dava Edilemez; Ancak Yapılan Ödemeler de Geri İstenemez

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun (TMK) “Nişanlılığın Hükümleri” başlığı altında “Dava Hakkının Bulunmaması” alt başlığı ile TMK m.119/f.2’de yer alan düzenlemeye göre; “evlenmeden kaçınma hali için öngörülen cayma tazminatı veya cezai şartı dava edilemez; ancak yapılan ödemeler de geri istenemez”. Madde metninde yer alan “…ancak yapılan ödemeler de geri istenemez” şeklindeki düzenleme, halk arasında başlık parası olarak ifade edilen uygulamayı akıllara getirmektedir. Başlık parası adı altında yapılan ödemelerin iadesine ilişkin talebin hukuki temeli olarak TMK m.119/f.2 düzenlemesinden başka, akla ilk gelen diğer düzenlemeler; hediyelerin geri verilmesine ilişkin TMK m.122 ile 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.27 ve TBK m.81’dir. Bu çalışma; TMK m.119/2’de yer alan düzenlemenin, tarihsel gelişim süreci içerisinde incelenmesini ve başlık parası adı altında yapılan ödemelerin iadesinin hukuki dayanağına ilişkin olarak doktrinde ve yargı uygulamasında ortaya konulan görüşlerin değerlendirilmesini amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler:

Evlilik hukuku, Nişanlanma, Başlık Parası, Hediye, Ahlaka Aykırılık

Lawsuits for the Payment of Penalties or Penal Clauses that are Set for Refraining from Marriage are Inadmissable; Payments Initiated Cannot Be Reimbursed” An Examination of Art. 119/2 of the Turkish Civil Code

Lawsuits for the Payment of Penalties or Penal clauses that are Set for Refraining from Marriage are Inadmissable; Payments Initiated cannot Be Reimbursed” an Examination of art. 119/2 of the Turkish civil codeU nder the title “Provisions of Engagement”, with subtitle “Absence of Right to Claim”, Article 119/2 of the Turkish Civil Code No. 4721 provides that “lawsuits for the payment of penalties or penal clauses that are set for refraining from marriage are inadmissable; payments initiated cannot be reimbursed”. Especially the last part of this provision, regarding the initiated payments reminds the practice of bridewealth. With respect to the reimbursement of such payments, other legal provisions that can be considered are: Article 122 of the Turkish Civil Code regarding the gifts in engagement, Article 27 and 81 of Turkish Code of Obligations regarding the invalidity and unjust enrichment. This paper aims to examine the meaning and legislation history of Article 119/2 of Turkish Civil Code by considering different opinions put forward both in literature and in court practice as well as the relationship among different legal grounds with respect to reimbursement of bridewealth payments

Keywords:

Marriage Law, Engagement (Betrothal), Bridewealth, Gift, Immorality.,

PDF

___

ABİK, Yıldız, “Nişan ve Nişanlılık”, ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2005, Cilt: 54, Sayı: 52, (s. 65-152).
AKINTÜRK, Turgut, aile Hukuku, 4. Bası, Ankara 1996.
ATEŞ, Derya, “İrade Özerkliği Kapsamında MK m.23/II Hükmü ve Karar Özgürlüğü”, ankara Barosu Dergisi, Yıl. 65, S.2, 2007, (s.135-148).
BİRİNCİ UZUN, Tuba, Götürü Tazminat, Yetkin Yayınları, Ankara 2015.
BRUDERMÜLLER, Gerd, “Buch 4: Familienrecht”, Beck’sche Kurz Kommantare, Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, 69. Auflage, München 2010.
CAN, Cahit, Türk Hukukunun Kökenleri ve Türk Hukuk Devrimi, Kaynak Yayınları, İstanbul 2012.
CİN, Halil, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Konya 1988.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan, Türk Özel Hukuku cilt II Kişiler Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2011.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku cilt III aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2013.
FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin, aile Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1979.
OĞUZMAN, Kemal/ ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt. 1, 10. Bası, İstanbul 2012, s. 87.
Oğuzman/Öz’e göre; başlık parasına ilişkin anlaşma daima ahlaka aykırı ve dolayısıyla TBK m.27 uyarınca kesin hükümsüz olarak değerlendirilmelidir. Bkz. OĞUZMAN/ÖZ, 2013, s. 364.
Y11HD. T.11.02.1980, E.1980/7620, K.1980/620 sayılı karar için bkz. www.kazanci.com.tr.
Küçük ve kısıtlıların evlenebilmeleri için kanuni temsilcilerinin iznini almaları gerekse bile (TMK m.126,127),
kanuni temsilcinin haklı sebep olmaksızın evlenmeye izin vermemesi durumunda bile, küçük veya kısıtlıya mahkemeye başvurma imkânı tanınmıştır (TMK m.128). 2012, s. 86.
GENÇCAN, Ömer Uğur, aile Mahkemesi Davaları, Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
HATEMİ, Hüseyin, Hukuka ve ahlaka aykırılık Kavramı ve Sonuçları (özellikle BK 65 kuralı), İstanbul 1976.
HATEMİ, Hüseyin/ SEROZAN, Rona, aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu, aile Hukuku, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
HEGNAUER, Cyril/BREITSCHMID, Peter, Grundriss des Eherechts, Bern 2000.
HAUSHEER, Heinz/GEISER, Thomas/AEBI-MÜLLER, Regina E., Das Familienrecht des Schweizerischen zivilgesetzbuches, Bern 2007.
KILIÇOĞLU, Ahmet, aile Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
KILIÇOĞLU, Ahmet, Medeni Kanun’umuzun aile-Miras-Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler, Turhan Kitabevi, 3. Bası, Ankara 2014.
OLGAÇ, Sınai, Emsal İçtihatlarla Türk Medeni Kanunu, Ankara 1976.
OĞUZMAN, Kemal/ ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler cilt. 1, 10. Bası, İstanbul 2012.
ÖZ, Turgut, “BK md. 65 Kuralının Sınırlandırılması Sorunu ve BK m.20 Kuralı ile İlişkisi Rüşvet-Başlık Parası”, İstanbul Barosu Dergisi, C.59, 1985, s. 107-130.
ÖZTAN, Bilge “Medeni Kanun’un Kabulünün 70’nci Yılında Aile Hukuku”, ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1995, Cilt: 44, Sayı: 1, s. 79-125.
SEROZAN, Rona, Çocuk Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2000.
TANDOĞAN, Haluk, aile Hukuku Ders notları, Ankara 1965.
TEKİNAY, Selahattin Sulhi, Türk aile Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 1986.
TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard/ SCHMİD, Jörg/ RUMO-JUNGO, Alexandra, Das Schweizerische zivilgesetzbuch, 2002.
IŞIKTAÇ, Yasemin/ KOLOŞ, Umut, Hukuk Sosyolojisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
SCHWARZ, Andreas B., aile Hukuku, (çev. B. Davran), İstanbul 1946.
ZEVKLİLER, Aydın, Medeni Hukuk (Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, aile Hukuku), Savaş Yayınları, 3. Bası, Ankara 1992.