Sanat Disiplinlerinde Bir İmge: Kapı Anahtarları

Eski çağlardan günümüze kadar yaşamımız içerisinde varlığını sürdüren anahtar, insanın hem kendisini hem de değerli gördüğü eşyalarını korumak ve saklamak için kullandığı önemli bir araç olmuştur. Anahtarlar; korumak ve saklamak eylemleri dışında kültürden kültüre farklılıklar gösterebilen kendine has formlarının yanı sıra bu formların üzerindeki dekoratif ve sembolik işlemeleriyle de değer taşımaktadır. Anahtarlar sanatçılar için de gerek arkaik gerek etnografik gerekse de günümüz çağdaş sanat anlayışı içerisinde işlevsel, biçimsel ve sembolik özellikleriyle önemli bir ilham nesnesi ve imge olmuşlardır.Araştırmada anahtar formunun sanatta direkt ya da dolaylı bir imge olarak kullanımının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın, plastik sanatlarda çalışmalar yapan sanatçılarda farkındalık duygusu oluşturacağı, anahtar formunun gerek biçimsel gerek işlevsel yönüyle günümüz sanatında da bir imgelem konusu olarak ele alınabileceği ve sanatta kullanılabilecek bir imge olması açısından önemli olabileceği düşünülmektedir.Araştırmada Betimsel Yöntem kullanılmıştır. Alan yazında literatür taraması yapılarak, araştırma kapsamında icat edildiği dönemden beri yaşamımızın önemli bir araç-gereci olan anahtarın insanlık tarihindeki süreci ile biçimsel ve sembolik özellikleri araştırılmıştır. Ayrıca plastik sanatlarda kapı anahtarlarını doğrudan ya da dolaylı biçimde imgelem konusu olarak ele alan sanatçılar ve eserleri araştırılmış olup, yapılmış olan eserler biçimsel ve teknik açıdan incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgular ışığında, anahtar formunun biçimsel yapısı ve anlamsal değerleriyle sanatsal pratikleri ortaya koymada önemli bir nesne olarak işlendiği söylenebilir. Yaşam kültüründe yer alan işlevsel araç gereçler içinde anahtar formları, söz konusu araç gereçlerin işlevselliklerinin de ötesinde sanatta güçlü bir imge veya imgeleme dönüşebileceğine örnek teşkil ettiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sanat, İmge, Seramik, Kapı Anahtarı

An image in art disciplines: The Latch keys

The latch key that has existed in our lives from the old ages to the present has been an important tool that man has used to protect and store both himself and his belongings. Apart from their features to protect and hide, latch keys are worthy of their unique forms that can vary from culture to culture, as well as their decorative and symbolic embroidery on these forms.The latch keys have become an important object of inspiration and image for artists with their functional, formal and symbolic features within both the understanding of archaic, ethnographic, and contemporary art.The aim of the study is to determine the use of latch key form as a direct or indirect image in art. It is thought that the research will create a sense of awareness in the artists who work in plastic arts, beside this the latch key form can also be considered as an imagery subject in today’s art with its both formal and functional aspects and it may be important in terms of being an image that can be used in art.In this research, descriptive method has been used. Moreover, by making a literature review, the process of the latch key which has been an important tool of our lives in the history of mankind, and its formal and symbolic features have been researched since the time it was invented. Furthermore, the artists and their works which handle the latch keys as a subject of imagery directly or indirectly in plastic arts were investigated and the artifacts were examined in terms of form and technique. In the light of the findings of the research, it can be said that the latch key form has been processed as an important object in revealing the formal structure and semantic values and artistic practices. Among the functional tools involved in our lives, the latch key forms can be considered as an example of the fact that these tools can be transformed into a powerful image or imagination in art beyond their functionality.

Keywords:

Art, Image, Ceramic, Latch Key,

PDF

___

Akbulut, U. (2014, 7 Nisan). Kapı kilidi 4000 yıl önce ortaya çıktı. Erişim Adresi: http://www.uralakbulut.com.tr/wp-content/uploads/2014/04/KAPI-KİLİDİ-4000-YIL-ÖNCE-ORTAYA-ÇIKTI-7-NİSAN-2014.pdf
Albayrak, A. (2015). Sanat yapıtlarının nasıl anlamlandırıldığı ve izleyiciyle iletişimine dair bir inceleme. Erciyes Sanat, Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 4, 11-22. Erişim adresi: https://docplayer.biz.tr/19799068-Editorler-ve-kurullar.html
Allef, P. (2013, 1 Aralık). The Phaistos Disk: A New Approach. Popular Archaeology [Blog Yazısı]. Erişim adresi: http://www. phaistosgame.com/PopularArchaeology Article5.htm
Alparslan, D. M. ve Alparslan, M. (2013). Hititler: bir Anadolu imparatorluğu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Anahtar. (t.y.). Türk Dil Kurumu Sözlüğü içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c8932d64c8fc3.68348229
Arnheim, R. (2007). Görsel Düşünme (R. Öğdül, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Art In Stitches. (2011, 23 Nisan). The Wall of Keys [Blog Yazısı]. Erişim adresi: http://artbysusanlenz.blogspot.com/ 2011/04/wall-of-keys.html
Artlistings. (2010, 3 Mart). Saddam Hussein's personal physician to show works at University of Leicester [Haber Yazısı]. Erişim adresi: https://www.artlistings.com/ Magazine/Saddam-Hussein-s-Personal-Physician-to-Show-Works-at-University-of-Leicester-68443
Atalayer, F. (2005). Toprak-seramik: imge, imgelem, imlem ve yaratıcılık. Anadolu Sanat, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 16. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/11421/957
Bayav, D. (2009). Resim sanatında ve sanat eğitiminde imge. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 105-122.
Berger, J. (1995). Görme biçimleri (Y. Salman, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Candemir, T. ve Topcuoğlu, I. (2016). Bir proje, bir sergi; Hitit ritüelleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (44), 632-646.
Christian, M. (2018, 3 Nisan). Locks & keys [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://michalchristian.com/portfolio/key-note/?portfolioID=8
Constantinescu, F. (t.y). Key sculpture by Florin Constantinescu [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.saatchiart.com/art/Sculpture-Key/670208/2490302/view
Fikriyat. (2017, 12 Ağustos). Kilit ustası Yuğuran’dan medeniyetlerin kilidi [Blog yazısı]. Erişim adresi: https:// www.fikriyat.com/geleneksel-sanatlar/2017/08/12/kilit-ustasi-yugurandan-medeniyetlerin-kilidi
Frangipane, M. (2004). Arslantepe. Alle origini del potere Arslantepe la collina dei leoni. İtaly: Electa.
Gagg, S. (t.y). Shaun Gagg key man 4 [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://shaungagg. co.uk/shaun-gagg-lock-and-key-man-2-sold/
Hançerlioğlu, O. (2008). Felsefe sözlüğü (16.Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
İmge. (t.y.). Türk Dil Kurumu Sözlüğü içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c89331adff474.49974537
İşçen, A. (2008, 23 Ağustos). Kapadokya’da kilitler ve anahtarlar [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.cappadociaexplorer.com/detay.php?id=103&cid=47
İşçen, A. (2015, 7 Ağustos). Kilitle anahtarın sonsuza uzanan dostluğu [Blog Yazısı]. Erişim adresi: https:// www.ismek.ist /blog/icerik. aspx?p=1214
Le Guin, U. (t.y). Key note by Michael Christian [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.dusttoashes.com/all-burning-man-photos/key-note-perspective/
Orleans, E. (t.y.). Giant Steps Installation [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.elizabethorleans.com/installations/nggallery/installations/giant-steps
San, İ. (2003). Sanat eğitimi kuramları. Ankara: Ütopya Yayınları.
Saraçoğlu Çelik, S. (2015). Lost treasures: locks. International Journal of Science Culture and Sport, 3 (1), 96-112. doi: 10.14486/IJSCS230
Saraçoğlu, S. ve Karakaş, B. (2007-2008). Anadolu kültüründe kilit (Doğu ve Güneydoğu Anadolu örnekleri). Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 9 (1-2), 137-150. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/13233
Schlage’s History of Locks. (t.y.). An introduction to the history of locks [Blog Yazısı]. Erişim adresi: http://www.accuratesecuritypros.com/articles/ historyoflock.htm
Seramik sergisi Şenay Akkurt. (2016, 3 Şubat). Aç kapıyı sen geldin [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.kitaptansanattan.com/etkinlikler/seramik-sergisi-senay-akkurt-ac-kapiyi-sen-geldin/
St Peter’s Basilica. (t.y.). Statue of St Peter by Giuseppe De Fabris, 1840 [Blog Yazısı]. Erişim adresi: http://stpetersbasilica.info/Exterior/StPeterStatue/StPeterStatue.htm
Şahin, H. (2018, 3 Kasım). Binlerce yıl önce Arslantepe’de kullanıldı. Malatya Haber. Erişim adresi: http://malatyahaber.com/haber/binlerce-yil-once-arslantepede-kullanildi/
Ünal, İ. (1963). Kale anahtarları. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11 (1), 119-152. doi: 10.1501/Ilhfak_0000000351
Velkov, V. (2013, 4 Nisan). You are the key art installation [Portfolio]. Erişim adresi: http://www.raliart.com/portfolio_ page/you-are-the-key-art-installation/
Yüksel, H. (2011, 27 Ağustos). Prof. Bilgehan Uzuner ile söyleşi [Blog Yazısı]. Erişim adresi: http://www. mimdap.org/?p=69068
Zariç, M. (2017). Hat sanatında Besmele III-bağlam, motif, geometrik form. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7 (2/1), 192-224. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/391457