Türkiye’de Sivil-Asker İlişkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de silahlı kuvvetlerin askerî eğitim aracılığıyla yarattığı etkinin askerî müdahaleler ile ilişkisini analiz etmektir. Araştırma verileri; literatür taraması-ikincil kaynaklar, gözlem ve mülakat veri toplama teknikleriyle elde edilmiştir. Çalışmada siyasi kültür, askerî kültür ve askerî eğitimin askerî müdahaleleri tetikleyecek kodlar içerebileceği ve Türk toplumundaki demokrasi talebi ile uyumlu bir demokratik gözetim modelinin, diyalog, iş birliği, değer ve hedef paylaşımına dayalı bir sivil ve asker elitler uzlaşısı çerçevesinde kurulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sivil Toplum, Silahlı Kuvvetler, Sivil-Asker İlişkileri, Silahlı Kuvvetler Toplum İlişkisi, Türk Silahlı Kuvvetleri

Civil-Military Relations in Turkey: A Critical Evaluation

The aim of this study is to analyze the interaction between the influence created by the Turkish Armed Forces through the military education and the military interventions. Research data is collected through the data collection means such as literature review-secondary sources, observations and interviews. Study concludes that the political culture, the military culture, and the military education may comprise the codes triggering the military interventions and there is a need to establish a democratic governance model convenient with the democratization demands of the Turkish society, which is based on dialog, co-operation on shared values and objectives between the civilian and the military elites.

Keywords:

Civil Society, Military, Civil-Military Relations, Military and Civil Society Relations, Turkish Military,

PDF

___

AKYAZ, Doğan, Askerî Müdahalelerin Orduya Etkisi: Hiyerarşi Dışı Örgütlenmeden Emir Komuta Zincirine, İletişim Yay, İstanbul, 2002.
AUGERO, Felipe, Militares, Civiles y Democracia. La Espana Postfranquista en Perspectina Comprada, Alianza Editorial, Madrid, 1995.
ALTINAY, Ayşe G., the Myth of the Military-Nation: Militarism, Gender and Education in Turkey, Palgrave MacMillan, New York, 2004.
BAYRAMOĞLU, Ali ve Ahmet İnsel, Bir Zümre, Bir Parti Türkiye'de Ordu, ed. Abdullah Onay, Birikim Yayınları, İstanbul, 2004.
DAWSON, Richard E ve Kenneth Prewitt, Political Socialization, Brown and Company, Boston, 1969.
DUVERGER, Maurice, Siyaset Sosyolojisi, Çeviren: Şirin Tekeli, Varlık Yayınları, İstanbul, 2004.
FEAVER, Peter D., Armed Servants: Agency, Cambridge, Harvard University Press, 2003.
FİDAN, Nurettin ve Münire Erden, Eğitime Giriş, Alkım Yayınevi, İstanbul, 1997.
GOODPASTER, Andrew J. ve Samuel P. Huntington, Civil-Military Relations, American Enterprise Institute for Public Policy Research, Nebraska Press, Washington D.C: 1977.
GOLTZ, Colmar von der, Millet-i Müselleha (Ordu Millet), Yay. Haz. İsmet Sarıbal, Çankırı Avrasya Stratejik Uygulama ve Araştırma Merkezi, Kaynak Eserler Serisi: 1, Çankırı, 2013.
HUNTINGTON, Samuel P., Asker ve Devlet, Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, Ankara, 1993.
HUNTINGTON, Samuel P. ve Jorge I. Dominguez, Siyasal Gelişme, Çeviren: Ergun Özbudun, Siyasî İlimler Derneği Yayınları, Ankara, 1995.
İLİN, Mikhail ve Martin E. Segal, İnsan Nasıl İnsan Oldu? Çeviren: Ahmet Zekeriya, Say Yayınları, İstanbul, 2001.
JANOWITZ, Morris, The Professional Soldier: A Social and Political Portrait, Free Press, New York, 1971.
KAMRAVA, Mehran, Modern Middle East: A Political History since the First World War, University of California Press, Ltd, London, England, 2005.
KARPAT Kemal, Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset, Timaş yayınları, İstanbul, 2010.
KUNT, Metin ve Sina Akşin, Türkiye Tarihi, C. III, Cem Yayınevi, İstanbul, 2000.
LINZ, Juan, The Breakdown Of Democratic Regimes: Crisis, Breakdown, And Reequilibration, Johns Hopkins University Press, Baltimore, 1978.
NORDLINGER, Eric A., Soldiers in Politics: Military Coups and Governments, Prentice Hall Inc. Englewood Cliffs, New Jersey, 1971.
ÖRS, Birsen, Türkiye’de Askerî Müdahaleler: Bir Açıklama Modeli, Der Yayınları, İstanbul, 1996.
RUSSELL, Bertrand, Sorgulayan Denemeler, Çeviren: Nermin Arık, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu Yayını, 7. Basım, Ankara, 1997.
SERRA, Narcis, Demokratikleşme Sürecinde Ordu: Silahlı Kuvvetlerin Demokratik Reformu Üzerine Düşünceler, Çeviren: Şahika Tokel, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
THOMPSON, William, Explanation of the Military Coup, University of Washington, Washington DC, 1972.
TURAN, İlter, Siyasal Sistem ve Siyasal Davranış, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1977.
AKŞİT, Bahattin vd., “A Comparison of Civil-Military Attitudes: The Case of Turkey”, Giuseppe Caforio (ed.) Cultural Differences between the Military and Parent Society in Democratic Countries, Elsevier, Amsterdam; 2007, ss. 325–331.
ALTHUSSER, Louis, “Ideology and Ideological State Apparatuses”, Louis Althusser, (ed.), Lenin and Philosophy and other Essays. Monthly Review Press, New York, 1971.
CİZRE-SAKALLIOĞLU, Ümit “Egemen İdeoloji ve TSK: Kavramsal ve İlişkisel Bir Analiz”, Bir Zümre, Bir Parti Türkiye’de Ordu, İstanbul: Birikim Yayınları, 2004, ss. 135–163.
DEMİREL, Tanel, “2000’li Yıllarda Asker ve Siyaset: Kontrollü Değişim ile Statüko Arasında Türk Ordusu”, SETA Analiz, Sayı 18, 2010.
FEAVER, Peter D., “The Civil-Military Problematique: Huntington, Janowitz and the Question of Civilian Control”, Armed Forces & Society, 23, No. 2, 1996, ss. 149-178.
İNALCIK, Halil, “Osmanlı Devrinde Türk Ordusu”, Türk Kültürü, Sayı 22, 1964.
PION-BERLIN, David, “Military Autonomy and Emerging Democracies in South America”, Comparative Politics, 1992, Vol. 25, No. 1, ss. 83-102.
WELCH, Claude E. “Military Disengagements from Politics, Paradigms, Processes, Random Events”, Armed Forces and Society, 2000, 18, 3, ss. 323-342.
AKÇA, İsmet, Militarizm, Kapitalizm ve Devlet: Türkiye’de Orduyu Yerli Yerine Koymak, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Boğaziçi Üniversitesi, 2006.
GÜZELOĞLU, Efe, İmparatorluk Zabitinden Cumhuriyet Subayına: Erken Cumhuriyet Subaylarının Anılarında Askerî, Toplumsal ve Siyasî Düşünce, Yüksek Lisans Tezi, Harp Akademileri Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, 2016.
SAFİ, İsmail, Türkiye’de Muhafazakârlığın Düşünsel-Siyasal Temelleri ve Muhafazakâr Demokrat Kimlik Arayışları, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, 2005.
WICK, Gregory J., Professionalism in the Turkish Military: Help or Hindrance to Civilian Control, MA Thesis, Naval Post Graduate School, Monterey, U.S.A, 2000.
ULUÇAKAR, Mustafa, Türkiye’de Sivil-Asker İlişkileri ve Ordunun Demokratik Kontrolü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi ABD, Ankara, 2013.
SABAH Gazetesi, Genelkurmay: Darbe Eğitimi Vermiyoruz, 14.11.2012.
TSK Basın ve Halkla İlişkiler, “23 Temmuz 2012 tarihli ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin Eğitim ve Öğretim Kurumlarında Verilen Eğitimler” başlıklı basın açıklaması; “Genelkurmay: Darbe Eğitimi Vermiyoruz” Sabah, 14.11.2012.
BAŞBUĞ İlker, 14 Nisan 2009 Tarihinde Harp Akademileri Komutanlığında Yaptığı Yıllık Değerlendirme konuşması, 2009, https://bianet.org/bianet/siyaset/113812-ilker-basbug-un-konusmasinin -tam-metni, (23.11.2017).
JOO Rudolf, The Democratic Control of Armed Forces, 1995, http://ftp.infoeuropa.eurocid.pt/database/000000001-000005000/ 000002128.pdf, (14.07.2018).

ISSN: 1305-4740
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2005
Yayıncı: Millî Savunma Üniversitesi Atatürk Stratejik Araştırmalar ve Lisansüstü Eğitim Enstitüsü