İnanç, insanların hayattaki en temel gereksinimlerinden birisidir. Dünyada her dinin kendine göre bir inanç sistemi olsa da hemen hemen hepsinde zamanla o dinin emirlerinin sorgulandığı olmuştur. Bu sorgulama inancımıza göre hak din olarak kabul ettiğimiz semavi dinlerde de olmuştur. Bilhassa Hıristiyanlık, konsillerle zaman içerisinde farklı mezheplere ayrılmış ve bu ayrışımdan sonrasında bile insanların beklentileri tam anlamıyla karşılanamamıştır. İnanç üzerine karşılanamayan bu beklentiler yeni oluşumların ortaya çıkmasına sebebiyet vermiştir. Bu oluşumlar ortaya çıkarken evvelki inanç sistemlerinden kalan ve insanların bir türlü terk edemedikleri ritüelleri ya da inanışları mevcut hak dinlerin içerisine yerleştirilmeye çalışılmışlardır. Her din kelime olarak farklı adlandırsa da bunların ortak noktası sapkın olmalarıdır. Bizim de konu olarak ele alacağımız Bulgaristan topraklarında ortaya çıkan Bogomilizm’dir. Rahip Bogomil’den ismini alan bu inanış tarzı, büyük oranda Maniheizm’den etkilenmiş ve şeytanı, inanış merkezine yerleştirmiştir. Bogomilizm zaman içerisinde Balkan topraklarından çıkarak hem Bizans sınırları içerisinde hem de Doğu ve Batı Avrupa’da yayılma imkânı bulmuştur. Yayılım gösterdikleri bölgelerde bunlara dair sıkı önlemler alınmıştır. Bogolimizm’in yayılışı, alınan tedbirler ve uyulması gereken tavsiyelere dair bilgi veren üç kaynak günümüze ulaşmayı başarmıştır. Bogomilizm bu inançla bölgede nasıl bir yayılım göstermişler? Bölgede yaşayan Hristiyan yerel halkın Bogomillere karşı tutumu ne olmuştur? Dini ve siyasi erkler ne gibi önlemler almıştır? Bu sorulara cevap bulabilmek için İstanbul Patriği Theophylact’ın mektubu, Cosmas adında bir Bulgar rahibin mektubu, Çar Boris yönetiminde Bogomilleri kınayan bir kilise fermanından ve diğer çalışmalardan faydalanacağız.

Faith is one of the most basic needs of people in life. Although every religion in the world has its own belief system, almost all of them have been questioned over time. This questioning occurred in the heavenly religions that we accept as the true religion according to our belief. In particular, Christianity was divided into different sects over time with the councils and even after this separation, people's expectations were not fully met. These expectations, which could not be met on faith, led to the emergence of new formations. While these formations were emerging, they tried to place the rituals or beliefs that remained from the previous belief systems and which people could not abandon, into the existing true religions. Although each religion names them differently as words, their common point is that they are perverted. It is Bogomilism that emerged in the territory of Bulgaria, which we will deal with as a subject. This belief style, named after the priest Bogomil, was greatly influenced by Manichaeism and placed the devil in the center of belief. Bogomism emerged from the Balkan lands in time and had the opportunity to spread both within Byzantine borders and in Eastern and Western Europe. Strict measures have been taken in the regions where they spread. Three sources providing information about the spread of Bogolism, the measures taken and the recommendations to be followed have managed to reach today. How did Bogomism spread in the region with this belief? What was the attitude of the Christian local people living in the region towards the Bogomil? What measures have religious and political powers taken? To find answers to these questions, we will benefit from the letter of the Patriarch of Istanbul, Theophylact, the letter of a Bulgarian priest named Cosmas, a church edict condemning the Bogomils under Tsar Boris, and other studies.