Yiyecek İçecek İşletmelerinde Yerli Turistlerin Gösterişçi Tüketim Pratikleri Üzerine Bir Araştırma: Muğla İli Örneği

Gösterişçi tüketim, genellikle üst gelir grubunda yer alan bireylerin davranış şekilleri arasında yer almakta olup, kimi zaman orta ve alt gelir grubundaki kişilerin de üst gelir grubundaki kişileri taklit ederek bu davranışları sergileyebildiği görülmektedir. Özellikle yiyecek-içecek işletmeleri, son dönemlerde gösterişçi tüketim, gösterişçi paylaşım ve itkisel satın alma eğilimlerinin yaygın olarak gerçekleştiği mecralardır. Buna göre araştırmanın amacı, Muğla’daki yiyecek-içecek işletmelerini ziyaret eden yerli turistlerin gösterişçi tüketim, gösterişçi paylaşım ve itkisel satın alma eğilimlerinin katılımcıların demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Ayrıca, araştırmada gösterişçi tüketimin ve itkisel satın almanın gösterişçi paylaşım üzerindeki etkisi de incelenmiştir. Araştırmaya ilişkin veriler, anket ile toplanmıştır. Toplanan veriler, geçerlik ve güvenirliklerinin test edilmesinin ardından; T-Testi, ANOVA Testi, korelasyon ve regresyon analiziyle incelenmiştir. Araştırmada ortaya çıkan sonuçlara göre, katılımcıların gösterişçi tüketim ve gösterişçi paylaşım eğilimlerinin düşük olduğu, gösterişçi tüketimin ve itkisel satın almanın gösterişçi paylaşımı anlamlı ve pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Araştırmada, gösterişçi tüketimin toplumsal zararlarının azaltılması yönünde gerekli tedbirlerin alınması önerilmektedir. Ayrıca özellikle pazar araştırmalarında, bu araştırmanın sonuçlarından destinasyonların ve yiyecek-içecek işletmelerinin yararlanabileceği belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Gösterişçi Tüketim, Gösterişçi Paylaşım, Veblen Etkisi, Muğla

A Study on Conspicuous Consumption Practices of Domestic Tourists in Food and Beverage Businesses: The Case of Muğla Province

Conspicuous consumption is generally among the behavior patterns of individuals in the upper income group, and it is seen that sometimes people in the middle and lower income groups can exhibit these behaviors by imitating those in the upper income group. Especially food and beverage businesses are places where conspicuous consumption, conspicuous sharing and impulsive buying tendencies are common. Accordingly, the aim of the study is to determine whether the conspicuous consumption, conspicuous sharing and impulsive buying tendencies of domestic tourists visiting the food and beverage establishments in Muğla differ according to the demographic characteristics of the participants. In addition, the effect of conspicuous consumption and impulsive buying on conspicuous sharing was also examined in the study. The data related to the study were collected with a questionnaire. After testing the collected data, validity and reliability; T-Test, ANOVA Test, correlation and regression analysis were used. According to the results of the study, it was determined that the conspicuous consumption and conspicuous sharing tendencies of the participants were low, and that conspicuous consumption and impulsive buying had a significant and positive effect on conspicuous sharing. While it is suggested in the study to take necessary measures to reduce the social harms of conspicuous consumption. In addition, it is stated that destinations and food and beverage businesses can benefit from the results of this study, especially in market research.

Keywords:

Conspicuous Consumption, Conspicuous Sharing, Veblen Effect, Muğla,

PDF

___

Altuğ, O. (2022). Online alışverişte kıtlık pazarlaması ile dürtüsel satın alma arasındaki ilişki ve alışverişten keyif almanın aracılık rolü. Erciyes Akademi, 36(2), 723-738.
Arslan, B. (2018). Demografik faktörler bağlamında anlık satın alma davranışındaki farklılıklar. Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 57–75.
Aslan, M. (2021). Gösterişçi tüketim eğilimi ölçeği’nı̇n (GTE) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), 271-281.
Bahçecioğlu, E.H. (2022). Gösterişçi tüketim bağlamında aylak sınıfın dönüşen formunun sosyal medyadaki temsili: Instagram’da ev kadınlarının sunum pratikleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 305-339.
Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu (Çev. Hazal Deliceçaylı-Ferda Keskin). Ayrıntı Yayınları.
Bayhan, M. (2022). Tüketim toplumunda kimlik inşası. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 47-57.
Boz, H. & Koç, E. (2018). İtkisel (dürtüsel) satın alma davranışının nedenleri ve sonuçları: turizm ve konaklama sektöründe bir çalışma. International Journal of Social Inquiry, 11(2), 17-45.
Brillat-Savarin, J.A. (2015). Lezzetin fizyolojisi ya da yüce mutfak üzerine düşünceler. (H. Bucak, Çev.), İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Chaudhuri, H.R., Mazumdar, S. & Ghoshal, A. (2011). Conspicuous consumption orientation: conceptualisation, scale development and validation. Journal of Consumer Behaviour, 10, 216-224.
Cullen, P. (1994). Time, tastes and technology: the evolution of eating out. British Food Journal, 96(10), 4-9.
Çakıcı, S. & Sünnetçioğlu, A. (2022). Dışarıda yemek yeme amaçlarında sosyal görünürlüğün etkisi: Çanakkale örneği. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(2), 754-768.
Çetin, M. & Yaylı, A. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi. Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 227-238.
Çiçek, Z. (2022). Gösterişçi Tüketim davranışı ekseninde yeni orta sınıfların tüketim pratikleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1339-1364.
De Garine, I. (2001). Views about food prejudice and stereotypes. Social Science Information, 40(3), 487–507.
Girişken, Y. (2015). Kadın ve erkeklerin alışveriş deneyimi sırasındaki tutum ve davranışlarına ilişkin keşfedici bir araştırma. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53, 123–136.
Goody, J. (2013). Yemek, mutfak, sınıf karşılaştırılmalı sosyoloji çalışması. (Çev. M.G. Güran). Pinhan.
Gül, F. N. A. (2020). Yiyecek ve içecek sektöründe gösterişçi paylaşım davranışında etkili olan faktörler üzerine bir inceleme. Güncel Pazarlama Yaklaşımları ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 52-68.
Güner Koçak, P. (2017). Gösterişçi tüketim üzerine teorik ve uygulamalı bir çalışma: Pamukkale Üniversitesi örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(43), 79-112.
Gürbüz, C. & Çetinkaya Bozkurt, Ö.Ç. (2022). Gösterişçi, deneyimsel ve sembolik tüketim ölçeklerinin Türkçeye uyarlanması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15(1), 193-218.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J. & Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis: a global perspective. Pearson Prentice Hall.
Hallumoğlu, Ç.E. (2018). Tüketim değerlerinin gösterişçi tüketim eğilimi üzerindeki etkileri: Hatay örneği [Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=hcgrYffRbz0Z44UJEuLtwUBJykWLNdLLsv0JV2g9zTjrHwMGu2ooCSd49wYOrDzo
İflazoğlu, N. & Ünlüönen, K. (2020). Examining food-based sharing on social media in the context of conspicuous consumption: the case of Mardin Artuklu University. Journal of Turkish Tourism Research, 4(3), 2606-2621.
İlhan, T.T. & Uğurhan, Y. Z. C. (2019). Sosyal medyada gösteriş tüketimi eğilimi ölçeği geliştirme çalışması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 28-60.
Kayış, A. (2017). Güvenilirlik analizi. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (s. 403-419) içinde. Dinamik Akademi.
Koç, E. (2012). Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri global ve yerel yaklaşım. Seçkin Yayıncılık.
Koçak, P.G. & Uğurhan, Y.Z.C. (2022). Üniversite öğrencilerinin gösterişçi tüketim profillerinin incelenmesi: Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi örneği. İNİF E-Dergi, 7(1), 151-170.
Köksal, O. (1984). Psiko sosyal yönden beslenme, ağız tadı ve tatlıların sağlık yönünden durumları. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Geleneksel Türk Tatlıları Sempozyumu Bildirileri. Başbakanlık Yayınevi.
Literat, I. (2014). Measuring new media literacies: towards the development of a comprehensive assessment tool. Journal of Media Literacy Education, 6(1), 15-27.
MacCallum, R.C., Widaman, K.F., Zhang, S. & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84-99.
Olsen, W.K., Warde, A., & Martens, L. (2000). Social differentiation and the market for eating out in the UK. International Journal of Hospitality Management, 19(2), 173-190.
Öz, A. (2018). Sosyal medya ortamında gösterişçi tüketim: bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=MzP7PYssFqdb3WIjlroAkeREAc-_jD9cWRHc1X9lIIx5GrtH-P5mdReceZnmEZJF
Özbek, S.P. & Güçer, E. (2022). Gösterişçi tüketimin kültürel bağlamda deneyimsel satın almaya etkisi: sosyal medyada statü ve kimlik ispatı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3351-3385.
Özkan, Y. (2002). Tüketicilerin demografik özellikleri ve bireysel tutumlarının sorumlu tüketim davranışları üzerindeki etkisi [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Xau5rw3KuCgEuy-FuJQtsBk_IqUe-kWwiQAYF4ytTkqb04q9d0yZg9KCLYt27CLW
Rook, D.W. & Fisher, R.J. (1995). Normative influences on impulsive buying behavior. Journal of Consumer Research, 22(3), 305-313.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23-74.
Sharma, S. (1996). Applied multivariate techniques. John Wiley & Sons. Inc
Şahin, B. & Boz, B. (2018). Gastronomide gösterişçi tüketim ve etik tüketim ilişkisi üzerine kavramsal bir inceleme. International Gastronomy Tourism Studies Congress-Kocaeli University (20-22 Eylül).
Şeşen, E. & Şıker, P. (2019). Kahvehaneden Starbucks’a: gösterişçi tüketimden gösterişçi sıradanlığa. International Social Sciences Studies Journal, 5(38), 3345-3356.
Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistic. (Sixth ed.). Pearson.
Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Tor Kadıoğlu, C. & Yağcı, M.İ. (2021). Gösterişçi tüketimin ve motivasyonlarının yaş kuşakları ekseninde incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İBF Dergisi, 8(1), 479-507.
Veblen, T. (2005). Aylak sınıfının teorisi (Çev. Z. Gültekin ve C. Atay). Babil Yayınları.
Veblen, T. (1899). The theory of the leisure class: an economic study of institutions. Penguin Books.
Villi, B. & Kayabaşı, A. (2013). Kozmetik ürünlerde kadınların dürtüsel satın alam davranışlarını etkileyen faktörlerin analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 143-165.
Widagdow, B. & Roz, K. (2021). Hedonic shopping motivation and ımpulse buying: the effect of website quality on customer satisfaction. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8(1), 395-405.
Yayar, R. & Oruç, S. (2020). Tokat ili kentsel alanda tüketicilerin gösterişçi tüketime yönelik eğilimleri. Çukurova Üniversitesi İBF Dergisi, 24(1), 35-55.
Yılmaz, E. (2018). Sosyal medyanın gösterişçi tüketim mecrası olarak kullanımı: Sakarya üniversitesi iletişim fakültesi örneği [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=hcgrYffRbz0Z44UJEuLtwYV5Y5_E8_znqEYnaEUi_UVwCo1occ6u1-N6xJGaiNCa
Yükselen, C. (2003). Pazarlama araştırmaları. Detay Yayıncılık.
Zhu, J., Jiang, L., Dou, W. & Liang, L. (2019). Post, eat, change: the effects of posting food photos on consumers’ dining experiences and brand evaluation. Journal of Interactive Marketing, 46(1), 101-112.