Somut Olmayan Kültürel Miras Araştırmalarında Koruma-Kullanma ve Turizm

Küreselleşme ve teknolojik gelişmelerin de etkisiyle yerel kültürler olumsuz etkilenmiş, kültürel değerler tek tipleşme, bağlamından koparılma, aşırı ticarileştirme tehditleri ile karşı karşıya kalmıştır. Ekonomik kaygılarla gelenekselliğin korunamaması, fabrikasyon üretime geçilmesi, turizmin bir araç değil, amaç olarak görülmesi sonucunda somut olmayan kültürel miras değerlerini korumak gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Dolayısıyla söz konusu değerlerin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması bilimsel araştırmalara da konu olmuştur. Bu çalışmada hem somut olmayan kültürel miras ile ilgili hem de somut olmayan kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliği ile ilgili ulusal yazında yer alan tez ve makaleler ele alınmıştır. Bu doğrultuda DergiPark, Google Akademik, EBSCO ve ULAKBİM veri tabanları ile YÖK Ulusal Tez Merkezi taranmış ve ulaşılan çalışmalar çeşitli ölçütlere göre incelenmiştir. Daha sonra bu çalışmalar içerisinden somut olmayan kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliğine yönelik olan çalışmalar benzer ölçütlere göre değerlendirilmiştir. Tespit edilen çalışmaların incelenmesi sonucu elde edilen bulgular doğrultusunda tartışma ve önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Somut Olmayan Kültürel Miras, Koruma, Sürdürülebilirlik, Turizm, Bibliyometrik Analiz

Protection- Usage and Tourism in Intangible Cultural Heritage Research

With the influence of globalization and technological developments, local cultures have been adversely affected, and cultural values have faced the threats of standardization, decontextualization, and excessive commercialization. It has become increasingly difficult to protect intangible cultural heritage values as a result of not being able to preserve tradition due to economic concerns, switching to fabricated production, and seeing tourism as a goal rather than a tool. Therefore, protecting and ensuring the sustainability of these values has also been the subject of scientific studies. In this study, theses and articles in the national literature regarding both intangible cultural heritage and the preservation and sustainability of intangible cultural heritage have been analyzed. In this context, DergiPark, Google Scholar, EBSCO and ULAKBİM databases and YÖK National Thesis Center have been scanned and the sources obtained have been examined according to various criteria. Afterwards, among these studies, studies on the protection and sustainability of intangible cultural heritage have been evaluated according to similar criteria. Discussions and suggestions have been presented in line with the findings obtained as a result of the examination of the identified studies.

Keywords:

Intangible Cultural Heritage, Preserve, Sustainability, Tourism, Bibliometric Analysis,

PDF

___

Akyıldız, N. A., & Olğun, T. N. (2020). Somut olmayan kültürel mirasın Anadolu’da tarihi yerleşimlerin korunması ve sürdürülebilirliği bağlamında değerlendirilmesi. Millî Folklor, 16(128), 234-243.
Akyol, E (2017). Kültürün korunması ve aktarımı bağlamında Beypazarı’nda telkâri sanatı ile ustaları üzerine bir derleme ve değerlendirme. Journal of Social Sciences & Humanities Researches, 18(40), 90-109.
Al, U., & Soydal, İ. (2012). Dergi kendine atıfının etkisi: Energy Education Science and Technology örneği. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 699-714.
Ar, H. & Çelik Uğuz, S. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Turist Rehberlerinin Rollerine Yönelik Turist Algıları Üzerine Bir Araştırma. Journal of International Social Research, 8(41), 1046-1418.
Ashworth, G. (1994). Building a new heritage tourism, culture and identity in Europe. from history to heritage to identity. Routledge.
Ayvacı, H. & Gülcan, B. (2021). Türkiye’de turizm animasyonlarında somut olmayan kültürel miras ulusal unsurlarından yararlanma ve Türk gecesi gösterileri sorunu. Turizm Akademik Dergisi, 8(2), 111-129.
Baytok, A., Boyraz, M. & Başar, B. (2021). Somut olmayan kültürel miras konulu bilimsel yayınların veri görselleştirme tekniği ile bibliyometrik analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 246-262.
Benckendorff, P. & Zehrer, A. (2013). A network analysis of tourism research. Annals of Tourism Research, 43, 121-149.
Belber, B. G. & Sözbilen, G. (2017). Somut olmayan kültürel miras unsurlarının turistik ürün olarak incelenmesi: Kapadokya örneği. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(9), 85-102.
Boyd, S. (2002). Cultural and heritage tourism in Canada: Opportunities, principles and challenges. Tourism and Hospitality Research, 3(3), 211-233.
Chen, J., Guo, Z., Xu, S., Law, R., Liao, C., He, W., & Zhang, M. A (2023). Bibliometric analysis of research on intangible cultural heritage tourism using CiteSpace: The perspective of China. Land, 11, 1-17.
Cohen, E. & Cohen, S. A. (2012). Current sociological theories and Issues in Tourism. Annals of Tourism Research, 39(4), 2177-2202.
Cohen, E. (1988). Authenticity and commoditization in tourism. Annals of Tourism Research, 15, 371-386. Cominelli, F. & Greffe, X. (2012). Intangible cultural heritage: Safeguarding for creativity. City, Culture and Society, 3, 245-250.
Cortés-Sánchez, J. D. (2017). Mission and vision statements of universities worldwide-a content analysis. Bogotá: Documento de investigación No. 152, Editorial Universidad del Rosario.
Cozzani, G., Pozzi, F., Dagnino, F. M., Katos, A. V. & Katsouli, E. F. (2017). Innovative technologies for intangible cultural heritage education and preservation: The case of i-treasures. Personal and Ubiquitous Computing 21, 253-265.
Çapar, G. & Yenipınar, U. (2016). Somut olmayan kültürel miras kaynağı olarak yöresel yiyeceklerin turizm endüstrisinde kullanılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, (4), 100-115.
Çelebi, B., Çiftsüren, D. & Dilek, S. E. (2020). Türkiye’de “kültürel miras” konusunda yapılan tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Current Debates in Social Sciences, 3(1), 10-19.
Çelepi, M. S. (2016). Somut olmayan kültürel miras ve üniversite gençliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 15-35.
Çiçek, D., & Kozak, N. (2012). Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan hakem denetimli makalelerin bibliyometrik profili. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 734-756.
Çokişler, E. (2018). Uluslararası hukuk açısından somut olmayan kültürel mirasın korunması rejimi. Millî Folklor, 30(120), 5-18.
Dağıstan Ö. & Melike Z. (2005). Türkiye’de kültürel mirasın korunmasına kısa bir bakış. Şehir Plancısı, 31, 20-25.
Ekici, M. & Fedakâr, P. (2013). Ege üniversitesi deneyimleriyle somut olmayan kültürel mirası ‘‘yaşatarak koruma.’’ Millî Folklor, 25(100), 50-60.
Ekici, M. (2004). Bir sempozyumun ardından: somut olmayan kültürel mirasın müzelenmesi. Millî Folklor, 16(61), 5-13.
Emekli, G. (2006). Avrupa Birliği’nde turizm politikaları ve Türkiye’de kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 99-107.
Fedakâr, P. & Demir, G. K. (2018). Yaşayan insan hazineleri programının somut olmayan kültürel mirasın sürdürülebilirliği bağlamında değerlendirilmesi. Millî Folklor, 30(120), 90-101.
Gürçayır Teke, S. (2018). Somut olmayan kültürel mirasın korunması sözleşmesi listelerinde yaşayan miraslar ve sabitlenen gelenekler. Millî Folklor, 30(120), 19-31.
Gürpınar, E. (2001). Kültür ve tabiat varlıklarını koruma üzerine. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 23-24.
ICOM. (2017). http://icom.museum/the-organisation/icom-in-brief/icom-missions, Erişim Tarihi 15.04.2022
ICOMOS. (2017). https://www.icomos.org/en/abouticomos/mission-and-vision/history/, Erişim Tarihi 15.04.2022
Karakelle, A., & Özbağı, T. (2019). Somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında çeyiz geleneği Erzurum örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 23 (3), 668-689.
Kasapoğlu Akyol, P. (2016). Somut olmayan kültürel mirasın örgün eğitime uygulanması: ağ araştırması (WEBQUEST) örneği. Millî Folklor, 28(111), 149-170.
Keitumetse, S. O. (2014). Towards sustainable communities: community-based cultural heritage resources management (cobachrem) model. Sustainability 6, 70-85.
Kim, S., Im, D. Lee, J. & Choi, H. (2019). Utility of Digital Technologies for the Sustainability of Intangible Cultural Heritage (ICH) in Korea. Sustainability, 11(21), 2-19.
Kim, S., Whitford, M. & Charles, A. (2019a). Development of intangible cultural heritage as a sustainable tourism resource: The intangible cultural heritage practitioners’ perspectives. Journal of Heritage Tourism, 14(5-6), 422-435.
Kutlu, M. (2009). Somut olmayan kültürel mirasın korunmasında eğitime yönelik ilk adım: halk kültürü dersi. Millî Folklor, 21 (82), 13-18.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022). https://teftis.ktb.gov.tr/TR-263666/silahli-bir-catisma-halinde-kultur-mallarinin-korunmasi-.html, Erişim Tarihi 25.04.2022
Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2013). Gelenekten geleceğe: türkiye’de somut olmayan kültürel miraslar. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Kwon, H. (2017). Villagers’ agency in the intangible cultural heritage designation of a korean village ritual. International Journal of Heritage Studies, 23(3), 200-214.
MacCannell, D. (1973). Staged authenticity: arrangements of social space in tourist settings. American Journal of Sociology, 79(3), 589-603.
Mckercher, B. & Du Cros H. (2002). Cultural tourism, the partnership between tourism and cultural heritage management. The Hawort Press.
Medina, L. K. (2003). Commoditizing culture: tourism and Maya identity. Annals of Tourism Research, 30(2), 353-368.
Metin Basat, E. (2013). Somut ve somut olmayan kültürel mirası birlikte koruyabilmek. Millî Folklor, 25(100), 61-71.
Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Millî Folklor, 82, 6-12.
Ott, M., Dagnino, F. Maria & Pozzi, F. (2015). Intangible cultural heritage: towards collaborative planning of educational interventions. Computers in Human Behavior, 51, 1314-1319.
Öksüz Kuşçuoğlu, G. & Taş, M. (2017). Sürdürülebilir kültürel miras yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
Ölçer Özünel, E. (2011). Kültür turizminde “yöresel” ve “otantik” olanı sorgulamak ve tüketilmiş mekânları yeniden üretmek üzerine. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish or Turkic, 6(4), 255-262.
Ölçer Özünel, E. (2017). Somut olmayan kültürel mirasın karanlık yüzleri: turistifikasyon, bağlamından koparma, millîleştirme, müzefikasyon, otantifikasyon ve aşırı ticarileşme. Kültürel Mirasın Korunması Uluslararası Bursa Sempozyumu, 349-364.
Pelit, E. & Türkoğlu, T. (2019). Somut olmayan kültürel miras değerlerinin turizme yansımaları: ebru sanatı üzerine bir inceleme. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 101-118.
Piccialli, F. & Angelo, C. (2017). Cultural heritage and new technologies: trends and challenges. Personal and Ubiquitous Computing, 21, 187-189.
Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal of Documentation, 25, 348-349.
Qiu, Q., Zheng, T., Zheng X., & Mu, Zhang. (2020). Visiting intangible cultural heritage tourism sites: From value cognition to attitude and intention. Sustainability, 12(132), 2-20.
Saral, E. & Turhan Tuna, S. (2020). Türkiye’de somut olmayan kültürel miras sözleşmesi bağlamında hazırlanan envanter çalışmalarına genel bir bakış. Electronic Turkish Studies, 15(7), 3088-3106.
Su, X., Li, X., & Kang, Y. (2019). A bibliometric analysis of research on intangible cultural heritage using CiteSpace. Sage Open, 9(2), 1-18.
Sürücü, O. & Başar, M. E. (2016). Kültürel mirası korumada bir farkındalık aracı olarak sanal gerçeklik. Artium, 4(1), 13-26.
Şahin, B., Avcıkurt, C., Soylu, B. Ç., Duman, H. & Şalk, S. (2021). Dünya Mirası ve Turizm (UNESCO, Programlar ve Uygulamalar). Detay Yayıncılık.
Timothy, D. J. (2011). Cultural heritage and tourism: An introduction. Cahnnel View Publications.
Turhan Tuna, S.T. & Saral, E. (2018). Somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında Türkiye’de eğitim alanında yapılan bilimsel çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi. Muğla Sıtkı Koçman Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 68- 78.
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, (2022). Somut Olmayan Kültürel Miras İhtisas Komitesi. https://www.unesco.org.tr/Pages/168/19
Varol, Ç. (2007). Küresel süreçler, yerel kültürler ve turizm. Kent ve bölge üzerine çalışmalar (s. 153-167) içinde. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Ankara.
Wang, C-Y. (2019). Building a network for preserving intangible cultural heritage through education: A study of Indonesian batik. International Journal of Art & Design Education, 38(2), 398-415.
Yan, W-J. & Chiou, S-C. (2021). The safeguarding of intangible cultural heritage from the perspective of civic participation: the informal education of chinese embroidery handicrafts. Sustainability 13, 4958, 1-21.
Yılmaz, G. (2017). Restoranlarda bahşiş ile ilgili yayınlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(2), 65-79.
Zeren A., & Görkem, M. (2021). Somut olmayan kültürel mirasın öğretim uygulamalarıyla aktarımı kapsamında korunması: geleneksel Türk okçuluğu örneği. Millî Folklor, 33(131), 176-189.
Zeren, D., & Kaya, N. (2020). Dijital pazarlama: Ulusal yazının bibliyometrik analizi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 35-52.
Zhou, Q. B., Zhang, J., Zhang, H. & Ma, J. (2015). A structural model of host authenticity. Annals of Tourism Research, 55, 28-45.