Sevda EFİL, Şengül ŞİŞE, Hanife ÜZEL, Olcay ESER

Afyon İlinde Halkın ve Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Çalışanlarının Organ Bağışı Konusuna İlgilerinin Değerlendirilmesi

Bu çalışmayla Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde çalışan sağlık personelinin ve Tıp Fakültesi Beyin Cerrahi polikliniğine başvuran hastaların organ ve doku bağışı ile ilgili bilgisini ölçmeyi ve organ bağışı eksikliğinin nedenlerini belirleyerek organ bağışını arttırmanın yollarını bulmayı amaçladık. Çalışmaya 01 Eylül-30 Kasım 2011 tarihleri arasında Tıp Fakültesi Hastanesinde görev yapmakta olan 150 (%49) sağlık personeli ve polikliniğe başvuran 156 (%51) hasta olmak üzere 306 kişi katıldı. Çalışmaya katılanlara içinde kişilerin sosyo-demografik bilgilerini de içeren organ ve doku bağışı ile ilgili bilgi ve tutumlarını içeren anket formu uygulandı. “Organ bağışı nedir?” ve “Beyin ölümü nedir?” sorusuna sırasıyla katılımcılardan 287 (%93,8) ve 286 (%93,5) kişi doğru yanıt verdi. Katılımcılardan 123 (%40,2) kişi organlarını bağışlamayı düşündüğünü, 63(%20,6) kişi düşünmediğini, 120 (%39,2) kişi de kararsız olduğunu söyledi. Organ bağışında bulunmak isteyenlerden 105 (%85,2) kişinin nedeni “hayat kurtarma ve iyileştirme düşüncesi” idi. Polikliniğe başvuranlardan 35 (%22,4) kişi dini inançları, sağlık çalışanlarından 34 (%23) kişi de cesedime müdahale yaptırmak istemiyorum nedenleriyle organ bağışında bulunmak istemiyorlardı. Tüm katılımcılardan 69 (%22,5) kişi “yakınınızın beyin ölümü gerçekleşmesi durumunda organlarını bağışlar mısınız?” sorusuna hayır cevabı verdi. Hayır diyenlerden 41 (%64,6) kişi neden olarak sorumluluk almayı istememelerini söyledi. Bu çalışmada beyin cerrahi poliklinik hastaları ve sağlık çalışanlarının organ bağışı ve beyin ölümü tanımını bilmelerine rağmen organ bağışı konusunda kesin fikir ve yeterli duyarlılığa sahip olmadığı görüldü. Organ bağışı konusunda istenen düzeye ulaşabilmek için toplumun her kesimine uygun bilgilendirmenin yapılması gerekmektedir. İnsanlar bilinçlendikçe organ bağışı sayısı artacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Organ ve Doku Bağışı, Organ Nakli, Sağlık Çalışanları

Evaluation Of Knowledge With Regard To Organ Donation Among The Health Care Professionals At Afyon Kocatepe University School Of Medicine And Outpatients At Neurosurgery Department

In this study, we aimed to evaluate the knowledge of organ and tissue donation and find the ways of increasing donation by specifying the reasons for the lack of donation on the health care professionals at Kocatepe University School of Medicine and outpatients of Neurosurgery.150 (49 %) professionals and 156 (51 %) outpatients attended study between 01 September and 30 November 2011. A questionnaire form, including socio-demographic, evaluating information and attitudes about donation were applied. The questions “What is donation and brain death” were responded correct respectively 287 (93.8 %), 286 (93.5 %). 123 (40.2 %) of all participants were thinking, 63 (20.6 %) were not thinking, 120 (39.2 %) were not sure to donate. The reason for donation 105 (85.2 %) people who thinking were the “idea of life-saving and improvement”. 35 (22.4 %) of outpatients because of the reason ‘religious faith', while 23 % of professionals because of the reason ‘do not want to have body intervention' do not want to donate. 69 (22.5 %) of all participants responded the question ‘do you donate of your relative in the event of brain death' no and 41 (64.6 %) participants who say no emphasized the reason ‘no take responsibility'.This study showed that outpatients and professionals know the definition of brain death and donation even though they do not have idea and sensitivity. In order to achieve the desired level of donation appropriate information should be made society. The number of donation will increase by people informed.

Keywords:

Organ And Tissue Donation, Organ Transplantation, Health Care Professionals,

PDF

___

Yücetin L, Keçecioğlu N, Ersoy F. Türkiye‟de Organ Bağışı Ve Nakline Bir Bakış. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık Dergisi 2003;14(2): 115-118. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği, 25748 Sayılı Resmi Gazete, 002005 Demirhan EA. Organ Aktarmaları. Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi. Bursa, Güneş ve Nobel Yayınları, 1996. ss:109-20.
Barbara JD. End Of Life Decision Making. Organ Donation And Critial Care Nurses 2006; 126 (2): 78-86. Özmen D, Çetinkaya A, Sarızeybek B, Zeybek A. Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksek Okulu Öğrencilerinin Organ Bağısına İlişkin Bilgi ve Görüşleri. Tıp Bilimleri Dergisi 2008; 28: 311-8. Özdağ N. Organ Nakli Ve Bağışına Toplumun Bakışı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2001; 5: 46-54. Akış M, Katırcı E, Uludağ HY ve ark. Süleyman Demirel Üniversitesi Personelinin Organ Doku Bağışı ve Nakli Hakkındaki Bilgi ve Tutumları. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2008; 15(4): 28-33. Okka B, Demireli O. Konya İlinde Halkın Organ Bağışı Konusuna Bakış Açılarının Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2008; 16: 148-158. Şıpkın S, Şen B, Akan S, Tuna Malak A. Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi, İlahiyat Fakültesi ve Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Elemanlarının Organ Bağışına Bakış Açılarının İncelenmesi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2010; 11(1): 19-25. Özer N, Sarıtaş S, Karaman Özlü Z. Hemşirelik Öğrencilerinin Organ Nakli ve Bağışı Konusundaki Bilgi ve Düşüncelerinin İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2010;13: 2-5. Göz F, Şalk Gürelli Ş. Yoğun Bakım Hemşirelerinin Organ Bağışı İle İlgili Düşünceleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007; 2(5): 77-88. Collins TJ. Organ And Tissue Donation: A Survey Of Nurses‟ Knowledge And Educational Needs In An Adult ITU. Intensive and Critical Care Nursing 2005; 21(4): 2262 Yaşar M, Oğur R, Uçar M ve ark. Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Organ Bağışı Konusundaki Tutumları ve Tutumlarına Etki Eden Faktörler. Genel Tıp Dergisi 2008; 18(1): 33-37. Hajar R. History of medicine. Hearth Views 2001; 2: 3-8. Cooper DK. Christian Barnard And His Contributions To Heart Transplantation. J Hearth Lung Transplant 2001; 20: 599-610. Shumway N. Forty Years Of Thoracic Transplantation At Stanford. Transplant Proc 1999; 31: 46-50.
Haberal M, Moray G, Karakayalı H, Bilgin N. Transplantation Legislation And Practice In Turkey: A Brief History. Transplant Proc 1998; 30: 36-44. Genç R. Türkiye‟de ve Dünyada Organ Transplantasyon Cerrahisi: Transplantasyon Lojistiğinin Yönetimi. Ulusal Cerrahi Dergisi 2009; 25(1): 40-44. Murray JE, Tilney NL, Wilson VE. Renal transplantation: a twenty-five year experience. Ann Surg Ann Surg 1976; 184: 565-573. Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun. Resmi Gazete Tarih: 3.6.1979, Sayı:16655. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri. Resmi Gazete Tarih: 01.6.2000, Sayı:24066. Parlak Ş. Organ Bağışı ve Organ Naklinde Ortaya Çıkan Sorunlar. TBB Dergisi 2009; 83: 189-222. Akgün HS, Bilgin N, Tokalak I ve ark. Organ Donation: A Cross-Sectional Survey Of The Knowledge And Personla Views Of Turkish Health Care Professionals. Transplantation Proceedings 2003; 35(4): 1273-1275. Ağartan E, Önder SM, Balkaya NA. Hemşireler Organ ve Doku Bağışı Konusunda Yeterince Duyarlı mı? 5.Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi 20-21 Nisan 2006 Şanlıurfa. Hannah S. Increasing Awareness Of Tissue Donation: In The Non-Heart Beating Donor. Intensive and Critical Care Nursing 2004; 20(5): 292-298. Aytaş Ö, Kartalcı Ş, Ünal S. Bir Grup Hemşirenin Sosyodemografik Verileri ve Tükenmişlik Düzeyleri Bağlamında Organ Bağışına Bakış Açıları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2011; 18(1): 26-32. Binlerce Hasta Organ Bekliyor. http://hastane.akdeniz.edu.tr (Son Erişim Tarihi 2011) Kılıç S, Koçak N, Türker T, Gürpınar H, Gülerik D. Kız Üniversite Öğrencilerinin Organ Bağışı Konusundaki Tutumları ve Bu Tutumlarına Etki Eden Faktörler. Gülhane Tıp Dergisi 2010; 52: 36-40. Organ Nakli ve Organ Bağışı. http://www.akdeniz.edu.tr.( Son Erişim tarihi:15.07.2009) Kent B. Protection Behaviour: A Phenomenon Affecting Organ Donation And Tissue Donation In The 21st Century? Int J Nurs Stud 2004; 41: 273-84.
Kıraklı C, Zeren Uçar Z, Berna Anıl A, Özbek Ö. Yoğun Bakım‟da Beyin Ölümü Kesin Tanı Süresinin Kısalmasının Organ Bağışı Oranlarına Etkisi. Yoğun Bakım Dergisi 2011; 1: 8-11. Naçar M, Çetinkaya F, Kanyılmaz D, Tokgöz B, Utaş C. Hekim Adaylarının Organ Nakline Bakış Açıları. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2001; 10: 123-8. Yılmaz E. Sağlık Çalışanlarının Organ Nakli ve Bağışına İlişkin Düşünceleri. Eskişehir-2006. Koşar N. Yüksek Lisans Tezi; “Organ Nakli Organizasyonları ve Organ Nakli, Organ Bağışı Hakkında Bilgi Davranış Araştırması” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı İstanbul-1994. Bal C, Çolak E. Eskişehir İlinde Organ Bağışı Hakkındaki Tutum ve Davranışlar. Biyoistatistik Sempozyumu. Adana, 1998. Yumak AK. Yüksek Lisans Tezi; Organ Nakli ve Bağışı Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kazaların Demografisi ve Epidemiyolojisi Anabilim Dalı, Ankara-1994. Aktekin M. Organ Donation: Dilemma Of Health Personel. Dial Transplant Burn 1994; 7(3): 56-62. Ingram JE, Buckner EB, Rayburn AB. Critical Care Nurses Attitudes And Knowledge Related To Organ Donation. Dimens Crit Care Nursing 2002; 21(6): 249-55. Akgün HS, Bilgin N, Tokalak I, Kut A, Haberal M. Organ Donation: A CrossSectional Survey Of The Knowledge And Personal Views Of Turkish Health Care Professionals. Transplantation Proceedings 2003; 35: 1273-6. Pugliese MR, Degli Esposti D, Venturoli N, Mazzetti Gaito P, Dormi A, Ghirardini A, Costa AN, Ridolfi L. Hospital Attitude Survey On Organ Donation In The Emilia Romagna Region, Italy. Transpl Int 2001; 14(6): 411-9. Kim JR, Fisher MJ, Elliott D. Undergraduate Nursing Students Knowledge And Attitudes Towards Organ Donation İn Korea: Implications For Education. Nurs Educ Today 2006; 26(6): 465-74. Lazenby MA. Family‟s Perspective On Organ Donation. Australian Nursing Journal 2006; 3(9): 40-41. Riley LP, Coolican BM. Needs Of Families Of Organ Donors: Facing Death And Life, Crit Care Nurse 1999; 19: 53-59.
Smith J. Organ Donation: What Can We Learn From North America? Nurs Crit Care 2003; 8(4): 172-8. Tamburi LM. The Role Of Critical Care Curses In The Organ Donation Breakthrough Collaborative. Critical Care Nurse 2006; 26(2): 20-2. Williams MA, Lipsett P, Rushton C.H. ve ark. The Physician‟s Role In Discussing Organ Donation With Families. Critical Care Medicine 2003; 31(5): 1568-73. Canbaz S, Sünter TA, Dabak S, Öz H, Pesken Y. Hemşirelerde Tükenmişlik Sendromu, İş Doyumu ve İşe Bağlı Gerginlik. Hemşirelik Forumu, İstanbul, 2005. Demerouti E, Bakker AB, Nachreiner F, Schaufeli WB. A Model Of Burnout And Life Satisfaction Amongst Nurses. J Adv Nursing 2000; 32(2): 454-64. Edirne T. Türkiye‟de Organ Ve Doku Nakli Uygulamaları Sonuç Ve Strateji Önerileri. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2004; 24: 261-6. Elloy DF, Terpening W, Kohls J. A Causal Model Of Burnout Among Selfmanaged Work Team Members. J Psychology 2001; 135(3): 321-4. Schroeter K, Taylor JG. Ethical Considerations In Organ Donation For Critical Care Nurses. Crit Care Nurse 1999; 19: 60-9. Cantarovich F. Public Opinion And Organ Donation Suggestions For Overcoming Barriers. Ann Transplant 2005; 10: 22-5. Haustein SV, Sellers MT. Factors Associated With (Un) Willingness To Be An Organ Donor: Importance Of Public Exposure And Knowledge. Clin Transplant 2004; 18: 193-200. Özer Gök F, Yavuz A, Beydağı KD, Fidancıoğlu H, Akın E, Sanlı I, Tembela H, Bozkurt L, Urak S. Pamukkale Üniversitesi Denizli Yüksek Okulu'nda Öğrenim Gören Bir Grup Öğrencinin Organ Nakli Ve Bakışına Yönelik Görüşleri Ve Bilgi Düzeylerine Eğitimin Etkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2008; 7(1): 39-46. Morgan SE, Harrison TR, Long SD, et al. Family Discussions About Organ Donation: How The Media Influences Opinions About Donation Decisions. Clin Transplant 2005; 19: 674-82. Sato H, Akabayashi A, Kai I. Public Appraisal Of Government Efforts And Participation İntend İn Medico-Ethical Policymaking İn Japan: A Large Scale National Survey Concerning Brain Death And Organ Transplant. BMC Medical Ethics 2005; 6: 1-12.
Alam AA. Public opinion on organ donation in Saudi Arabia. Saudi J Kidney Dis Transplant 2007; 18: 54-9. Sarıtaş S. Yüksek Lisans Tezi; Sağlık Yüksek Okulu Öğrencilerinin Organ Nakli ve Bağışı Konusundaki Algıları Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı. Eskişehir-2005. Çan G, Torun P, Gürpınar SS. Trabzon İl Merkezinde Halkın Organ Nakli ve Bağışı Konusundaki Bilgi ve Davranışları. Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Bülteni. Ankara 1997. Hai T, Eastlund T, Chien LA, Duc PT, Giang TH, Hoa NT, Viet PH, Trung DQ. Willingness To Donate Organs And Tissues In Vietnam. J Transpl Coord 1999; 9(1): 57-63. Erdemir AD (ed.), Öncel Ö (ed.) , Aksoy Ş (ed.), Elçioğlu ÖŞ. Organ Aktarımı ve Etik, Çağdaş Tıp Etiği, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul-2003. Güden EA. Yüksek Lisans Tezi; Din Görevlilerinin Organ Nakli ve Bağışına Bakış Açıları. Halk Sağlığı AD, Kayseri-2007. Ryckman RM, Thornton B,Van Den Borne B, Gold JA. Intrinsic-Extrinsic Religiosity And University Students' Willingness To Donate Organs Posthumously. J Appl Soc Psychol 2004; 34(1): 196-205. Singh P, Kumar A, Pandey CM, Chandra H. Evel Of Awareness About Transplantation, Brain Death And Cadaveric Organ Donation In Hospital Staff In India. Prog Transplant 2002; 12(4): 289-92. Abaan S. Ötenazi: Hastalarımıza Borcumuz Mu? Türkiye Klinikleri Tıbbi Etik Dergisi 1997; 5(2): 92-6. Dubois JM, Anderson EE. Attitudes Toward Death Criteria And Organ Donation Among Healthcare Personnel And The General Public. Prog Transplant 2006; 16(1): 65-73. Siminoff LA, Arnold RM, Caplan AL. Healthcare Professional Attitudes Toward Donation: Effect On Practice And Procurement. J Trauma 1995; 39(3): 553-9. Kennedy HB, Farrand L. Attitudes Of Emergency Nurses Toward Organ And Tissue Donation. J Emerg Nurs 1996; 22(5): 393-7. Unal S, Elyas Z, Kaya Y, Ozcan C. Sağlık Personelinin Beyin Ölümü Ve Organ Bağışıyla İlgili İnanç Ve Tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2010; 20(1): 389-400.