Karantina yapılanmaları: Klazomen tahaffuzhanesi örneği

Bulaşıcı hastalıkların yayılımını önlemek amacı ile şüpheli görülenlerin ve eşyaların belirli bir süre bekletilmesine “karantina” denilmektedir. Karantina süreçlerinin geçirildiği yapılar Avrupa’da “Lazzaretto” Osmanlı Devleti’nde ise “tahaffuzhane” olarak isimlendirilmektedir. İlk olarak 14. yüzyılda uygulanmaya başlayan karantina süreçleri, 20. yüzyıla kadar Avrupa başta olmak üzere dünyanın birçok noktasında uygulanmasına rağmen, bu işlevin yerine getirildiği mimari yapılanmalar çok az çalışmada ele alınmıştır. Bu yazının amacı, büyük bir kısmı ayakta kalmış Klazomen Tahaffuzhanesi’nin özgün mimari yapılanmasını ortaya çıkarmaktadır. Bu amaçla, öncelikle 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar inşa edilmiş karantina yapılanmaları “yer seçimi”, “yerleşim şeması” ve “iç mekân kurgusu” üzerinden ele alınarak karantina işlevine ait yapılanmaların genel mimari özellikleri tanımlanmıştır. Klazomen Tahaffuzhanesi’nin yer aldığı Karantina Ada’sında yapılan incelemelerde elde edilen veriler öncelikle arşiv ve literatür incelemeleri karşılaştırılmış, elde edilen sonuçlar karantina işlevine yönelik mimari yapılanmaların genel özellikleri üzerinden yorumlanarak Klazomen Tahaffuzhanesi’nin 19. yüzyıldaki özgün yapılanması “yer seçimi”, “yerleşim şeması” ve “iç mekân kurgusu” üzerinden tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Karantina, Tahaffuzhane, Sağlık Yapıları, Kültürel Miras, Urla Tahaffuzhanesi, Lazzaretto, Klazomen

Quarantine structures: Examples of klazomen quarantine station

Quarantine is defined as providing isolation in a defined period of time for suspicious people or goods in order to prevent spread of infectious diseases. Buildings, where the quarantine durations are spent, are called “Lazzaretto” in Europe and “tahaffuzhane” in Ottoman Empire. Although quarantine processes were implemented in many parts of the world, especially in Europe, until the 20th century starting from the 14th century, characteristics of the architectural structures in which this function was fulfilled were rarely discussed in academic studies. In light of this, the main aim of this study is to reveal genuine architectural structuring of Klazomen Tahaffuzhane that is mostly survived to date. For this purpose, quarantine structuring built from the 14th to the 20th centuries were handled firstly in terms of “site selection”, “layout scheme” and “interior design”, and then elements that form architectural structures for quarantine function were defined. Data acquired during the inspection in quarantine island housing Klazomen Tahaffuzhane were compared with archive and literature investigations, the results obtained were interpreted through the general features of the architectural structures intended for the quarantine function. Original structure of the Klazomen tahaffuzhane in the 19th century was then defined in terms of “site selection”, “layout scheme” and “indoor design”.

Keywords:

Quarantine, Quarantine Station, Lazzaretto, Healthcare Structures, Cultural Heritage, Klazomen, Urla quarantine station,

PDF

___

Adak, U. (2021). Doğu Akdeniz’de Salgin Hastaliklarla Mücadele: Klazomen (Urla) Tahaffuzhanesi. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 7(2), 131-156.
Ak, M. (2011). 19. Yüzyılda Antalya'da Kolera Salgını. Journal of International Social Research, 4(17).
Aksu, M., Başağaoğlu, İ (2013). “İzmir Urla-Klazomenai Karantina Teşkilatı”, Lokman Hekim, MEÜ Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 2013 Supplement, 8TH Lokman Hekim Days Abstract.
Altan, B. (2019). XIX. Yüzyıl Sonlarında Cizre’de Kolera Salgını ve Yol Açtığı Tahribat. Mukaddime, 10(1), 37-52.
Altun, D. A. (2014). Cumhuriyet Öncesi Dönemde İzmir Hastanelerinin Mekânsal Gelişimi. Tarih İncelemeleri Dergisi, 29(2), 405-443.
Alquimi, M. (2014). New techniques to use dates palm fronds in architectural and product design applications (Doctoral dissertation).
Anoyatis-Pelé, D., Athanasopoulou, I., & Tsiamis, C. (2016). Cartographic Heritage in the Historical Study of Public Health: The Case of Mediterranean Lazzaretos. e-Perimetron, 11(1), 35-46.
Arslan, A., & Polat, H. A. (2017). Travel from Europe to Istanbul in the 19th century and the Quarantine of Çanakkale. Journal of Transport & Health, 4, 10-17.
Atar, Z. (2016). İzmit ve Çevresinde Kolera Salgını 1894. Uluslararası Karamürsel Alp Ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, Ankara, 839-847.
Ayar, M. (2007). Osmanlı Devleti’nde Kolera: İstanbul Örneği (1892-1895). Kitabevi Yayınları.
Aydin, E. (2004). 19. Yüzyilda Osmanli Sağlik Teşkilatlanmasi. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 15(15), 185-207.
Bashford, A. (Ed.). (2016). Quarantine: Local and Global Histories. Macmillan International Higher Education.
Blažina-Tomić, Z., & Blažina, V. (2015). Expelling the Plague: The Health Office and the Implementation of Quarantine in Dubrovnik, 1377-1533 (Vol. 43). McGill-Queen's Press-MQUP
Beyru, R. (2005). 19. Yüzyılda İzmir'de Sağlık Sorunları ve Yaşam (Vol. 49). İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkish Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4368), 1389-1392.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4367), 1317-1320.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4371), 1607-1610.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4373), 1741-1743.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4370), 1518-1522.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 169(4371), 1607-1610.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 170 (4377), 190-192.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 170 (4376), 114-118.
Board, British Delegate On The Constantin. (1907). Some Turkısh Lazarets: And Other Sanitary Institutions in the Near East. The Lancet, 170 (4376), 114-118.
Bonastra Tolós, J. (2006). Ciencia, sociedad y planificación territorial en la institución del lazareto. (Phd dissertation, Universitat de Barcelona).
Bonastra, Q. (2010). Recintos sanitarios y espacios de control: Un estudio morfológico de la arquitectura cuarentenaria. Dynamis, 30, 17-40.
Böke, P. (2009). İzmir Karantina Teşkilatının Kuruluşu ve Faaliyetleri (1840-1900). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 8(18), 137-159.
Cebe, M. (2021). Urla Karantina Adası Tesisleri Mekansal Analizi. Electronic Turkish Studies, 16(4).
Chase-Levenson, A. (2020). The Yellow Flag: Quarantine and the British Mediterranean World, 1780–1860. Cambridge University Press.
Clemow, F.G., CMG., MD. Board, B. D. O. T. C. (1923). The Constantinople Board Of Health. The Lancet, 201 (5205), 1126-1127.
Cliff, A. D., Smallman-Raynor, M. R., & Stevens, P. M. (2009). Controlling the geogrpahical spread of infectious disease: Plague in Italy, 1347-1851. Acta medico-historica Adriatica: AMHA, 7(2), 197-236.
Çavdar, N., & Karci, E. (2014). XIX. Yüzyil Osmanlı Sağlık Teşkilatlanmasi’na Dair Bibliyografik Bir Deneme. Electronic Turkish Studies, 9(4), 255-286.
Demirkol, K. (2018). Adana ve kolera (1890-1895). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (56), 141-156.
Devaux, C. A. (2013). Small oversights that led to the Great Plague of Marseille (1720–1723): lessons from the past. Infection, Genetics and Evolution, 14, 169-185.
Durand, J. N. L. (1833). Raccolta e parallelo delle fabbriche classiche di tutti i tempi d'ogni popolo e di ciascun stile:(Recueil et parallèle des édifices de tout genre anciens et modernes remarquables par leur beauté, par leur grandeur ou par leur singularité. G. Antonelli.
Eldek, M.H.A., Elghwaby, M.M., Zekry, N.N. (2021). A New Framework for Achieving Sustainable Sinai House Through Building Materials and advanced Techniques. International Journal of Scientific and Research Publications (IJSRP) 11(5), 360-367.
Gensini, G. F., Yacoub, M. H., & Conti, A. A. (2004). The Concept of Quarantine in History: From Plague to SARS. Journal of Infection, 49(4), 257-261.
Hantash, T.A. (2016). Building A Zero Energy House For Uae: Traditional Architecture. Revisited, ZEMCH 2016 International Conferance Proceedings ,318-322.
Howard, J. (1789). An Account of the Principal Lazarettos in Europe. Eyres.
Ini, M. (2016). Lazzaretti in Venice and in its Territories, Trade, architecture, and social control (MSc dissertation, The University of Edinburgh).
İşler, D. (2019). Dünyanın En Eski Karantina Adası: “Lazzaretto Vecchio”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 97-107.
İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, 2019.
Jlang, X. (2018). Verona: landscape and architectural interventions in the Lazzaretto area. Politecnico di Milano, Master thesis.
Karayaman, M. (2008). 20. Yüzyılın İlk Yarısında İzmir'de Sağlık (Vol. 53). İzmir Büyükşehir Belediyesi.
Kehoe, M. Golden Age of Priacy Maritime Quarantine For Plague. Elde edilme tarihi: 20 Mayıs 2020, https://www.piratesurgeon.com/pages/surgeon_pages/quarantine7.html.
Longhurst, P. (2018). Materialising Contagion: An Archaeology of Sydney's North Head Quarantine Station . The University of Sydney, Phd thesis.
Maglen, K. (2003). Politics of Quarantine in the 19th Century. Jama, 290(21), 2873.
McNeill, W. H. (1998). Plagues and Peoples.
Menekşe, M. (2020) İzmir’de Kolera Salgini ve Etkileri (1893). Tarih Araştırmaları Dergisi, 39(67), 385-433.
Nepean Historical Society. Quarantina Statiton in 1875. Elde Etme Tarihi; 5 Mayıs 2020, https://nepeanhistoricalsociety.asn.au/history/quarantine-station/quarantine-station-in-1875/.
Piesik, S. (2012). Arish: Palm-leaf Architecture. London: Thames & Hudson.
Risse, G. B. (1999). Mending Bodies, Saving Souls: a History of Hospitals. Oxford University Press.
Sariyildiz, G (1989). Hicaz Karantina Teşkilatı. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Sehdev, P. S. (2002). The origin of quarantine. Clinical infectious diseases, 35(9), 1071-1072.
Slatter, E. M. (1984). Illustrations from the Wellcome Institute Library: The New Lazaretto at Siros (Syra), Greece, in 1840. Medical history, 28(1), 73-80.
Stuard, S. M. (1992). A state of deference: Ragusa/Dubrovnik in the medieval centuries. University of Pennsylvania Press.
Tognotti, E. (2013). Lessons from the history of quarantine, from plague to influenza A. Emerging infectious diseases, 19(2), 254.
Tuncbilek, Gonca Z. (2020). Quarantine (d) Space: Urla-Izmir (Smyrna) Island, Space and Culture, Vol. 23 (3), 246-252.
Yıldırım, N. (2003). Tersane-i Amire Fabrikalarında Tebhir Makinesi/Etüv Üretimi ve kullanımı. The Production and Use of Autoclaves at Ottoman Shipbuilding Plants, 421-431.
Yıldırım, N. (2006). Osmanlı Coğrafyasında Karantina Uygulamalarına İsyanlar Karantina İstemezük. Toplumsal Tarih, 150, 18-27.
Yıldırım, N. (2016). İstanbul Boğazı’nda Karantina Uygulamaları. Yeni Deniz Mecmuası, no. 1, 44-61.
Yılmaz, E. (2020). A Discussion on the Spatial Representation of the Ottoman Modernization: Urla Quarantine Building. Online Journal of Art and Design, 8(4).
Yıldırım, C. (2021) Ada-Yı Tahaffuzun Memurları: Kamaran Adası Örneğinde Tahaffuzhane Çalışanları (1882-1916). Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 589-612.
Yuksel, N. (2006). Esrefpasa’dan Karantina’ya. Planlama Dergisi, 3, 149-151.