2000’ler Türkiye’sinde “Mekân - Mesken” Kavramlarının ‘Değer’ Kavramı Üzerinden Sorgulanması: Kuramsal Bir İnceleme
Sürdürülebilirliğin önemli bir parçası olan kültürel sürdürülebilirlik, mekân tasarımının en önemli konularından biri olarak düşünülür. Kültürün değişken yapısı, farklı dönemler için farklı çevresel değerler sağlar. Bu nedenle, yapılı çevrenin değerlerinin kültürel sürdürülebilirliği sorgulamak için önemli bir veri sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, 2000 sonrası Türkiye’de üretilmiş olan konut seçenekleri ve etkileri hakkında farklı disiplinlerde yapılmış olan tespitleri bir araya getirerek, mekân tasarımının ‘değer’ parametresi üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Madea tarafından, toplumsal hedefler ve niteliksel özelliklerle açıklanan tasarımın değeri (2006), bu çalışmada mekân ve mesken kavramlarını değerlendirmek üzere ölçüt olarak seçilmiştir. Toplumsal değer alt ölçütü ‘kültür – toplum’ olarak, niteliksel değer alt ölçütü ise göstergebilim üzerinden ‘kimlik – birey’ olarak belirlenmiştir. Kuramsal altyapısı literatür taraması yöntemi ile yapılmış olan çalışma, Anadolu ve Türkiye konut gelişim sürecinin ışığında, 2000 sonrası sunulan konut örneklerini mekân ve mesken kavramları bağlamında okumaktadır. Çalışmada yapılan değerlendirilme sonucunda, mekân tasarımı için olası öneriler verilmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Mekân tasarımı, tasarım değeri, kültür-toplum, kimlik-birey
The Discussion of Turkey's "Space - Dwelling" Notions in the Context of 'Value': A Theoretical Analysis
Cultural sustainability, as an important part of sustainability, is considered one of the key remarks of spatial design. The variable structure of culture provides a different environmental values for different periods. For this reason, It is thought that the values of the built environment will provide a significant data to question cultural sustainability. The aim of this study is to investigate the effects of the dwelling options produced in Turkey after 2000s’ on the 'value' parameter in spatial design discipline, by compiling indications made in different disciplines. The value of design, which are described by Madea as social goals and qualitative characteristics (2006), was chosen as a criteria for evaluating space and dwelling notions. The sub criteria of social value is defined as 'culture - society' and the sub criteria of qualitative value is defined as 'identity - individual' by means of semiotics. The study, in which theoretical structure is based on literature survey, evaluate the dwelling samples presented after 2000, in the light of the dwelling development process of Anatolia and Turkey, in the context of space and dwelling notions. As a result of this evaluation, possible suggestions are given for the spatial design.
Keywords:
Spatial design, design value, culture-society, identity-individual,
___
- Adorno, T. W. (2007). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. (N. Ülner, M. Tüzel, & E. Gen, Trans.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Alkan, L. (2015). Türkiye'de Yıllar İçerisinde Değişen Konut Kavramı ve Konut Sorunu. Ankara: Kent Araştırmaları Enstitüsü.
- Atakan, G. (2016). Adaptive Reuse and Semiotics. In Z. Onur, E. Tarasti, İ. Sığırcı, & P. N. Dökmeci Yörükoğlu, Is it Real? Structuring Reality by Means of Signs (p. 279-290). Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
- Atakan, G. (2014). Yaratıcı Tasarım Sürecinde Bilişsel Yaklaşım ve Üstbilişsel Farkındalık. Ankara: Hacettepe Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Aydın, D., & Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Bina Performansının Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi. METU Journal of The Faculty of Architecture , 1-27.
- Aydın, S. (1999). Kimlik Sorunu, Ulusallık ve Türk Kimliği. Ankara: Öteki Yayınları.
- Aydınlı, S. (2004). Günümüz Mimarlık Ortamında Eleştri. Mimar-ist , 29-36.
- Aydınlı, S. (1993). Mimarlıkta Estetik Değerler. İstanbul: İstanbul Teknik Ünversitesi, Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
- Bachelard, G. (2008). Mekanın Poetikası. İstanbul: İthaki.
- Balaban, O. (2011). İnşaat Sektörü Neyin Lokomotifi. Birikim, p.19-26.
- Baudrillard, J. (2004). Tüketim Toplumu. (H. Deliçaylı, & F. Keskin, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Benjamin, W. (2004). Pasajlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Berger, P. L. (1967). The Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Doubleday & Co Inc.
- Best, S., & Kellner, D. (1998). Postmodern Teori:Eleştirel Soruşturmalar. (M. Küçük, Trans.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bilgin, İ. (1999). Modernleşme. In Y. Şen, & Ş. Önal, Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut ve Yerleşme (pp. 247-361). İstanbul: Tepe Mimarlık Kültür Merkezi - Ofset Yapımevi.
- Brocchi, D. (2008). The Cultural Dimension of Sustainability. In S. Kagan, & V. Kirchberg, Sustainability: a new frontier for the arts and cultures (pp. 26-58). Frankfurt: VAS.
- Bullen, P. A. (2007). Adaptive Reuse and Sustainability of Commercial Buildings. Facilities , 25, 20-31.
- Cınık, U. (2005). Ankara'nın İlk Endüstri Bölgesi - Kaybolan Tarih. Planlama , 84-93.
- Eco, U. (1997). Function and Sign: The Semiotics in Architecture. In N. Leach, Rethinking Architecture (pp. 173-195). London: Routledge.
- Eldem, S. H. (1954). Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.
- Firidin Özgür, E. (2007). Sosyal ve Mekansal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul Çekmeköy Örneği. Planlama , 79-96.
- Fischer, G. (1997). La Psychologie Sociale. Paris: Seuil.
- Göregenli, M. (2010). Çevre Psikolojisi: İnsan Mekan İlişkileri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Güleç Solak, S. (2017). Mekan-Kimlik Etkileşimi: Kavramsal ve Kuramsal Bir Bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi , 13-37.
- Günay, R. (1998). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
- Gür, M. (2017, Kasım 10). Kimlik Sorunu: TOKİ Konutları. Bursa.
- Gieryn, T. F. (2000). A Space For Place In Sociology. Annual Review of Sociology , 26, 463-496.
- Gustafson, P. (2001). Meanings of Place: Everyday Experience and Theoretical Conceptualizations. Journal Of Environmental Psychology , 21 (1), 5-16.
- Hall, E. T., L., B. R., Bock, B., Diebold, A. R., & Durbin, M. e. (1968). Proxemics (and comments and replies). Current Anthropology , 83-108.
- Hançerlioğlu, O. (1976). Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
- Heidegger, M. (1971). Poetry, Language, Thought. New York: Harper Colophon Books.
- Hoadley, C., & Cox, C. (2009). What Is Design Knowledge and How Do We Teach It? In C. DiGiano, S. Goldman, & M. Chorost, Educating Learning Technology Designers (pp. 19-35). New York: Taylor & Francis.
- Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Küçükerman, Ö. (1985). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi. İstanbul: Apa Ofset Basımevi Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Kayserili, A., & Kocaman, S. (2014). Türkiye'de Modern Konut Kültürü. In A. Keçeli, & Ş. Çelikoğlu, KENT ÇALIŞMALARI I Kentsel Mekan, Sosyal Dışlanma, Marka Kentler, Yoksulluk, Peyzaj, Kentsel Gelişim ve Kentleşme Sorunları Editörler (pp. 253-274). Ankara: Detay Yayınları.
- Koca, D. (2015). Türkiye'de Çağdaş Konut Üretiminin Yeniden Okunması. Tasarım ve Kuram , 19-36.
- Kuban, D. (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu Kuram ve Uygulama. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları. Langston, C., & Shen, L.-Y. (2007). Application of the adaptive reuse potential modem in Hong Kong: A Case Study of Lui Seng Chin. International Journal of Strategic Property Management , 193-207.
- LeCorbusier. (2001). Yeni Bir Mimarlığa Doğru. İstanbul: Yapı Kredi Yayıncılık.
- Lefebre, H. (2014). Mekanı Üretmek. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Loos, A. (2014). Mimarlık Üzerine. (A. Tümertekin, & N. Ülner, Trans.) İstanbul: Janus Yayıncılık.
- Lynch, K. (2010). Kent İmgesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Madea, J. (2006). The Laws of Simplicity. Cambridge: MIT Press.
- Manzo, L. C. (2003). Beyond House and Haven: Towars Reviisioning of Emotional Relationships with Places. Journal of Environmental Psychology , 23 (1), 47-61.
- Marmasan, D. (2014). Bir Mekansal Ayrışma Modeli Olarak Modern Gettolaşma: Televizyon Reklamları Üzerinden Bir İnceleme. Global Media Journal: TR Edition , 219-241.
- Maslow, A. (1954). Motivation and Personality. New York: Harper and Brothers.
- Moles, A., & Rohmer, E. (1976). Psychologie de L'espace. Paris: Casterman.
- Norbert-Schulz, C. (1971). Existance, Space & Architecture. New York: Praeger Publishers.
- Norbert-Schulz, C. (1984). Genius-Loci: Towards a Phenomonology of Architecture. Edinburgh: Rizolli.
- Ojalvo, R., & Altınyıldız Artun, N. (2012). Arzu Mimarlığı: Mimarlığı Düşünmek ve Düşlemek. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
- Özdemir, İ., Kars, F., & Şahin, Ş. (2005). İşlevsel ve Fiziksel Eskimeye Alternatif Bir Tasarım: KTÜ Hangar Binasının Kafeteryaya Dönüşümü. Tasarım , 153, 100-103.
- Öztürk, N., & Fitöz, E. (2009). Türkiye'de Konut Piyasasının Belirleyicileri: Ampirik Bir Uygulama. ZKÜ Sosyan Bilimler Dergisi , 21-46.
- Pearce, A., DuBose, J., & Vanegas, J. (n.d.). Rehabilitation as a Strategy to Increase the Sustainability of the Built Environment.
- Pierce, C. S. (1965, 2003). Basic Concepts of Pierciean Sign Theory. In M. Gottdiener, K. Boklund-Lagopoulou, & A. Lagopoulos, Semiotics Vol 1. London: Sage Publications.
- Salama, A. M. (2015). Spatial Design Education. Farnham: Ashgate Publishing Limited.
- Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, Öğrenme, Öğretim. Ankara: Gönül Yayıncılık.
- Solso, R., Maclin, K., & Maclin, O. (2011). Bilişsel psikoloji. İstanbul: Kitabevi.
- Speller, G., & Twigger-Ross, C. (2009). Cultural and Social Disconnection ın the Context of a Changed Physical environment. Geografiska Annaler: Series B, Human Geography , 91 (4), 355-369.
- Stevenson, D. (2003). Cities and Urban Cultures. Philadelphia: Open University Press.
- Tanyeli, U. (1999). Başlangıcından Modernleşmeye Osmanlı Çağı 1300 - 1800. In Y. Sey, & Ş. Önarl, Tarihten Günümüze Anadolu'da konut ve Yerleşme (pp. 135-245). İstanbul: Tepe Mimarlık Kültür Merkezi - Ofset Yapımevi.
- Tekeli, İ. (2010). Konut Sorununu Konut Sunum Biçimleriye Dşünmek. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- TOKİ, (n.d.). Retrieved from https://www.toki.gov.tr/ornek-konut-tipleri-ve-planlari
- Ungan, F. (1962). Şehirlerde Mesken Problemleri. Ankara: İmar ve İskan Bakanlığı Yayınları.
- Vanegas, J., DuBose, J., & Pearce, A. (1996). Sustainable Technologies for the Building Construction Industry. Symposium on Design for the Global Environment (pp. 1-16). Atlanta: Symposium on Design for the Global Environment.
- Werner, C., Altman, I., & Oxley, D. (1985). Temporal Aspects of Homes. In I. Altman, Human Behaviour and Environments: Home Environments (pp. 1-28). Nwe York: Plenum Press.
- Wright, F. L. (1975). In the Cause of Architecture. New York: Architectural Record Books.
- Yıldırım Erniş, İ. I. (2012). “Fiziksel Elemanların Yüzer Yapılarda Mekân Algısına Olan Etkileri: Çevre Ve İnsan Davranışı İlişkisi Bağlamında İrdelenmesi. İzmir: DEU Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Yayınoğlu, P., & Sunar, A. (2008). Kent Görsel Kimlik ve İletişim. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: Çankaya Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Beşiktaş ve Yeşilköy'de Nuri Demirağ’ın Havacılık Tesisleri
Art Deco Hakkı Yenmiş Bir Üslup ve Türkiye - Ankara’dan Yansımaları
Arkeolojik Alanların ve İnsanların Birleştirilmesi: Yorumlama ve Sunum Yaklaşımları Üzerine Örnekler
LED Aydınlatmanın Farklı Korelasyonlu Renk Sıcaklığındaki Renk Algısının Değerlendirilmesi