Göçlerin Mekânın Dönüşümüne Etkisi: Güney Marmara Bölümü Örneği

Göç; İnsanın coğrafi ortamını değiştirmesidir, ancak mekânın değişmesi insanın önceki yaşam tarzını bırakması olarak görülmemelidir. Göç bir kopuş değildir. İnsan göç ederken dili, kimliği, kültürü de beraber göç eder. Yeni ortamda, yeni yaşam tarzı, mutlaka göç eden kültür ve dilden izler taşır. Zorla yerinden edilmişliklerde (siyasi baskılar, savaşlar, afetler vs.) insan her şeyini geride bıraktığını düşünür, fakat “kültür bavulu” daima yanındadır. Kültür bavulu, Anadolu ve Trakya’da “Allokton Balkan yerleşim birimleri” meydana getirmiştir. Balkanlar ve Kafkasya bölgelerinden, savaşlar ve siyasi baskılar sonucunda binlerce insan topraklarını terk ederek Anadolu’ya yerleşmişlerdir. Anadolu’ya gelen göçmenler için iskân yeri olarak tercih edilen yerlerin başında Güney Marmara Bölümü gelmektedir. Bu zorunlu göç, nüfusun mekâna yeniden dağılımı ve mekânın şekillenmesinde belirleyici rol oynamaktadır. Zorunlu göçler ile birlikte oluşan kitlesel nüfus hareketleri sonucunda göçün sadece nüfusu, sosyo-ekonomik, kültürel ve siyasi yapıları değil aynı zamanda mekânları da dönüştürmesinde de rol oynamaktadır. Kentlerde oluşan göçmen mahalleri göçün mekân üzerindeki etkisine ve mekânı dönüştürmesine örnek teşkil etmektedir. Bu araştırmada göçmen yerleşmelerinin, kırsal kesimde geleneksel Anadolu köy dokusundan, kentlerde ise mahalle dokusundan kolaylıkla ayırt edilebilmesi, mekânsal olarak arazinin, meskenlerin ve kültürel yapının dönüşümü ele alınmıştır. Bu amaçla Güney Marmara bölümünde, Balkanlar ve Kafkasya’dan gelen göç akınlarının mekânın dönüşümüne etkisini analiz edebilmek için göçmenlerin yoğun olarak yaşadıkları kentsel ve kırsal mekânlarda yarı yapılandırılmış görüşme teknikleri kullanılarak saha araştırması yapılmıştır. Saha araştırmasından elde edilen bulgular ise nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya, Balkanlar, Mekân, göç, zorunlu göç, göçmen, Güney Marmara.

The Impact of Spatial Transformation: The Case Study of Southern Marmara Region

Migration; It is the change of geographical environment of man, but changing the place should not be seen as the abandonment of the previous way of life. Migration is not a rupture. When one migrates, language, identity and culture migrate together. In the new environment, the new lifestyle necessarily bears traces of migrating culture and language. In forced displacement (political repression, wars, disasters, etc.), one thinks that he has left everything behind, but the "suitcase of culture" is always with him. The cultural suitcase created "Allokton Balkan settlements" in Anatolia and Thrace. Thousands of people from the Balkans and Caucasus regions left their lands and settled in Anatolia as a result of wars and political repression. South Marmara Section is one of the preferred places for migrants coming to Anatolia. This forced migration plays a decisive role in the redistribution of the population to the place and the shaping of the place. As a result of the mass population movements formed with forced migrations, migration plays a role in transforming not only population, socio-economic, cultural and political structures, but also places. The migrant sites formed in the cities are examples of the impact of migration on the place and its transformation of the place. In this research, the transformation of land, dwellings and cultural structure was discussed in order to easily distinguish migrant settlements from traditional Anatolian village texture in rural areas and neighborhood texture in cities. For this purpose, field research was carried out in the South Marmara section using semi-structured interview techniques in urban and rural areas where migrants live intensively in order to analyze the impact of migration influxes from the Balkans and Caucasus on the transformation of the place. The findings from the field research were evaluated using qualitative and quantitative research methods.

Keywords:

Geography, Balkans, Space, Migration, Forced migration, Immigrant, South Marmara.,

PDF

___

Ağanoğlu, H. Y., (2013). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Balkanlar'ın Makûs Talihi Göç, İz Yayıncılık bs.8 İstanbul.
Akdemir, İ., O., (2018). Göç ve Göçlerle İlgili Sorunlar, İçinde: Akengin, H., Dölek, İ., (Editör), Günümüz Dünya Sorunları, Pegem Akademi.
Akyıldız, E., İ, (2016). Göç Teorilerinin Karşılaştırmalı Analizi, Uludağ Journal of Economy and Society / B.U.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
Arslan, A., (2018). Mevsimlik Tarım İşçisi Kadınların Kentsel Mekânda Ve Tarladaki Gündelik Yaşam Deneyimleri Şanlıurfa Örneğinde Bir İnceleme, Yüksek Lisans Bitirme Tezi.
Arı, K. (1991). “Cumhuriyet Döneminin İlk Yıllarında Türkiye'de Mübadele, İmar, İskân İşleri, Mustafa Necati Sempozyumu” Mustafa Necati Sempozyumu, 9-11 Mayıs Kastamonu.
Arınç, K., (2011), Türkiye’nin Kıyı Bölgeleri, Erzurum Bağlam Yayıncılık Ankara.
Barut, I. (2018). Osmanlı Dönemi’nde Gerçekleşen Göçlerin Kurumsallaşma Ve Göç Politikaları Üzerindeki Etkileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi.
Cengizkan, A., (2004). ”Mübadele Konut ve Yerleşimleri”, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
Çaçan, B., (2017). Osmanlı Gazeteleri ve Dergileri Işığında Balkan Göçleri, İçinde: (Köse, Ö., Geçmişten Günümüze Göç I.
Çetinaslan, Mustafa (2013), “İnegöl Kavaklaraltı Mezarlığı’ndaki Muhacirlere Ait Mezar Taşları”, Cilt 2,, Sayı 6/Volume 2, s.158-197.
Durak, R., (2011), Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Atatürk Üniversitesi, Pasinler Meslek Yüksekokulu
Ergin, A., (2010). Kafkasya: Bir Etno-Kültürel Tarih Çözümlemesi. Odü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi Issn: 1309-9302 Cilt: 1 Sayı: 2.
Göker, G. (2015). Göç kimlik aidiyet: Kültürlerarası iletişim açısından İsveçli Türkler. Literatürk Academia.
H. Yıldırım, Ağanoğlu, Y. H., (2001). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi Göç, Kum Saati Yayınları.
Hatipler, M., (2018). Cumhuriyet Dönemi Balkan Göçlerinin Sosyal Politikalar İle İlişkileri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2018 Cilt 20 Sayı 2 (423-445).
Hazan, C., J., (2015), Geçmişten Geleceğe Zorunlu Göç: Mülteciler ve Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler, İçinde: Öner-Ihlamur, G., S., Şirin Öner, A., N., (Der.) Küreselleşme Çağında Göç: Kavramlar, Tartışmalar. İletişim Yayınları, 2015.
Işık, A., (2014). Kafkas Göçleri: Savaş ve Sürgün (Alıntı), (kişisel bloğu, Posted: 07.07.2014).
İlhan, M. M., Albayrak, O., Çelik, K., & Çakmakoğlu, S. (2019). Göç ve Kültürel Etkileşim.
İpek, N., (1996), “ Göçmen Köylerine Dair” , Tarih ve Toplum, S.156, s.15-21, Ankara.
J. McCarthy., (1998). Ölüm ve Sürgün, (Çev: Bilge Umar), İnkılap Yayınevi, İstanbul.
Kale, B., (2015). Zorunlu Göçün 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu Üzerindeki Etkileri, Türkiye’nin Göç Tarihi, 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler, (Derleyenler: M. Murat Erdoğan, Ayhan Kaya) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Karakoç, F., D., (2009) Mudanya’nın Akdenizli Konukları: Giritliler, Mudanya, Mudanya Belediyesi.
Kaya, M., (2013), Balkan Savaşları Sırasında Anadolu’ya Göçler ve Karşılaşılan Sorunlar, History Studies, Niğde.
Kocacık, F., (1980),”Balkanlar’dan Anadolu’ya Yönelik Göçler”, Osmanlı Araştırmaları, s.139-190, İstanbul.
Koçak, Y., Terzi, E. (2012). Türkiye’de Göç Olgusu, Göç Edenlerin Kentlere Olan Etkileri Ve Çözüm Önerileri. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
Kodaman, B., İpek, N., (2000). Balkanlar. Girit ve Kafkaslarda Anadolu’ya Yönelik Göçler ve Göçmen İsken Birimlerinin Kuruluşu (1878-1912).
Korkmaz, N., & Öztürk, A. (2017). Bulgaristan Türklerinin Göç Süreci Ve Göçmenlerin Türkiye’deki İskân Ve İş Gücüne Dayalı Entegrasyonu. Bölgesel Araştırmalar Dergisi.
Lee, E, S., (1966). A Theory of Migration, Demography, Vol. 3, No. 1. (1966).
Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi, (Çev. I. Ergüden), Sel Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul. İpek, N., (1994). Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Oruç, Z. (2009). Dünden Bugüne Balkan Türklüğü: Bir Analiz Denemesi. Journal of Azerbaijani Studies.
Özbay, F., Balpınar, H. , (1982), Türkiye’ye Yapılan Göçler ve Göçmen Olayı Üzerine Araştırma, Öğrenci Çalışması, ODTÜ, Mimarlık Fakültesi, Ankara.
Pentzopolus, D., (1962), The Balkan Exchange of Minorities and its Impact Upon Grecee, Paris.
Ravenstein, E. G. (1885). The laws of migration. Journal of the statistical society of London.
Şahin, N. (2006). XIX. Yüzyıl Sonrasında Anadolu’ya Yapılan Göç Hareketleri ve Anadolu Coğrafyasındaki Sosyo-Kültürel Etkileri.
Taş, H., (2017). Balkan Göçmenlerinin Bursa’daki Mezar Taşları, Türk Dünyası, Dil ve Edebiyat Dergisi/TURKISH WORLD, Journal of Language and Literature Issue.
Tepekaya, M., (2006). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırım Ve Kafkasya’dan Göç Hareketleri Ve Saruhan (Manisa) Sancağı’na Göçler, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 2, İzmir.
Tolun- Denker, B. (1977). Yerleşme Coğrafyası-Kır Yerleşmeleri. İstanbul: İstanbul Üniv. Yay. No: 2275, Coğrafya Enst. Yay. No: 93.
Toros, A. (2008). Sorunlu Bölgelerde Göç, Global Strateji Enstitüsü, Ankara.
Tunçdilek N., (1967), “Türkiye İskân Coğrafyası Kır İskânı” İst. Ünv. Coğ. Enst. Yay. S.49, İstanbul.
Tunçdilek, N., (1986), Türkiye’de Yerleşmenin Evrimi, İstanbul Ünv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No:4, İstanbul.
Tümtaş, M. S., Ergun, C. (2016). Göçün Toplumsal Ve Mekânsal Yapı Üzerindeki Etkileri. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 21(4).
Yapıcı, H., (2012). 93 Harbi Sonrasında Yaşanan Göçler ve Neticeleri, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi.
Yazıcı, H., Reisoğlu, S., Altun, F. (2012). Etnografik Araştırmacının Değerleri İle Araştırma Yöntem Ve Sonuçları Arasındaki İlişki. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi.
Yıldırım, S., (2012). Balkan Savaşları ve Sonrasındaki Göçlerin Türkiye Nüfusuna Etkileri, CTAD, Yıl 8, Sayı 16.
Zapata-Barrero, R., Yalaz, E. (2019). Avrupa Göç Çalışmalarında Nitel Araştırmalar, GAR kitaplık GAR (Göç Araştırmaları Derneği) Kitap Serisi.
Zelengora, G. (2014). Balkan Savaşı-Kitlesel Ölüm ve Etnik Temizlik. Belleten, 78(281), 315-342. BCA, FON KODU: 272.00.14.
İnternet Kaynakları 1-https://www.altayli.net/balkanlardan-anadoluya-yonelik-gocler.html 2-http://www.balgoc.org.tr/gocmenyerlesim.html. 3- http://www.tdk.gov.tr/ 4- http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim Tarihleri 10.02.2021) 5- Perruchoud, R., Redpath-Cross, J. (Eds.). (2011). Glossary on migration. International Organization for Migration. Erişim Tarihi: Eylül 05, 2021.