Nazlı YEYİNLİ, Özlem ÇAĞINDI, Mustafa DEDEOĞLU, Ceren İNCE, Ergün KÖSE

TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA TAKVİYE EDİCİ GIDALARA GENEL BİR BAKIŞ

Son yıllarda ve özellikle de COVID-19 pandemi sürecinde bireylerde bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve eksikliği hissedilen besin öğelerinin karşılanması gerektiği düşüncesinin gelişmesi, takviye edici gıdalara (TEG) yönelimi artırmıştır. Toplumda TEG kullanımının bir trend haline dönüşmesi ve bazı satış kanallarıyla başarılı pazarlama stratejileri sayesinde bu ürünlerin üretimi ve tüketimi tüm dünyada artmaktadır. TEG’ler, günlük beslenmeyle karşılanamayan ve fizyolojik olarak fayda sağlayan besin öğelerine destek amacıyla çeşitli formlarda üretilen, günlük alım dozu belirli ürünlerdir. TEG’ler daha çok bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, günlük yaşamın yoğun ve zorlu çalışma şartlarında fiziksel ve zihinsel olarak zinde kalabilmek amacıyla kullanılmaktadır. Bilinçli bir şekilde tüketildiğinde herhangi bir sağlık sorununa neden olmayan TEG’lerin, en yaygın kullanılan türleri minerallerin veya vitaminlerin tekli preparatları ve/veya bunların kompleks halindeki formlarıdır. Bu çalışmada her geçen gün tanınırlığı, tüketimi ve ürün portföyü artan TEG’ler irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

pazar, takviye edici gıda, tüketici profili, yasal mevzuat

AN OVERVIEW OF THE DIETARY SUPPLEMENTS IN TURKEY AND THE WORLD

In recent years, especially during the COVID-19 pandemic, the idea that individuals should strengthen their immune system and meet the lack of nutrients has increased the orientation to dietary supplements (DS). The production and consumption of these products is increasing all over the world, as the use of DS has become a trend in society and successful marketing strategies through some sales channels. DSs are products with a specific daily intake which supplement nutritional elements that cannot be met with daily nutrition. DSs are mostly used to strengthen the immune system and to stay physically and mentally fit in the challenging working conditions of daily life. The most commonly used types of DSs, which do not cause any health problems when consumed consciously, are single preparations of minerals or vitamins and/or their complex forms. In this study, DSs, whose recognition, consumption and product portfolio increase day by day are examined.

Keywords:

market, dietary supplement, consumer profile,

PDF

___

Alowais, M.A., Selim, M.A. (2019). Knowledge, attitude, and practices regarding dietary supplements in Saudi Arabia. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(2): 365-372, doi: 10.4103/jfmpc.jfmpc_430_18
Anonymus (2013a). Türk gıda kodeksi. Takviye edici gıdalar tebliği (2013/49). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 16 Ağustos 2013. Sayı: 28737. Ankara.
Anonymus (2013b). Takviye edici gıdaların ithalatı, üretimi, işlenmesi ve piyasaya arzına ilişkin yönetmelik. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 2 Mayıs 2013. Sayı: 28635. Ankara.
Anonymus (2015). Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER). T.C. Sağlık Bakanlığı. Yayın No: 1031.2016. Ankara.
Anonymus (2021a). Takviye Edici Gıdalar Kısıtlı Maddeler Listesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 30 Kasım 2021. Ankara.
Anonymus (2021b). Onaylı Takviye Edici Gıdalar Listesi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. 18 Aralık 2021. Ankara.
Anonymus (2021c). Gıda takviyesi pazarı çıtayı yükseltti. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/gida-takviyesi-pazari-citayi-yukseltti-305804.html. Erişim Tarihi: 23 Aralık 2021.
Arslan, D., Aydın, M., Türker, S. (2021). Extraction methods of medicinal and aromatic plants, ıts use in foods and evaluation in food supplement field. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 9(5): 926-936, doi: 10.24925/turjaf.v9i5.926-936.4399
Atalay, D., Erge, H.S. (2018). Gıda takviyeleri ve sağlık üzerine etkileri. Food and Health, 4(2): 98-111, doi: 10.3153/FH18010
Baltacıoğlu, M. S. (2019). Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran 18 Yaş ve Üzeri Hastalarda Gıda Takviyesi Kullanımı ve Hastaların Bu Konudaki Bilinç Düzeyi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, Antalya, Türkiye, 137 s.
Bellikci Koyu, E., Çalık, G., Kaner Tohtak, G., Günsel-Yıldırım, G. (2020). Sağlık çalışanlarının besin desteği kullanma durumları ve ilişkili etmenler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 34(2): 141-151, doi: 10.5505/deutfd.2020.69772
Çıtar Dazıroğlu, M.E., Yıldız, M., Akbulut, G. (2021). Covid-19 pandemisine diyetetik bakış: Besin, besin destekleri ve tıbbi beslenme tedavisi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1): 13-22.
Çoşkun, F., Velioğlu Er, E. (2020). The use of some food supplements in the Thrace region of Turkey. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy, 40(2): 59-73.
Demir, G., Kılıçkalkan, B., Takak, M. K. (2021). COVID-19 Pandemisi Sürecinde Yetişkinlerin Besin Destekleri Kullanımlarının İncelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 31(4): 430-439, doi: 10.54005/geneltip.988805
Demmer, E., Cifelli, C.J., Houchins, J.A., Fulgoni, V.L. (2018). The pattern of complementary foods in American infants and children aged 0-5 years old-a cross-sectional analysis of data from the NHANES 2011-2014. Nutrients, 10(7): 827, doi: 10.3390/nu10070827
Devecioğlu, E. (2020). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hastanesi aile hekimliği polikliniğine başvuran 18 yaş ve üzeri bireylerde gıda takviyesi kullanım durumları ve sağlıklı beslenme davranışları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Tıpta Uzmanlık Tezi, Samsun, Türkiye, 120 s.
Doğan, S., Okumuş, E., Bakkalbaşı, E., Cavidoğlu, İ. (2020a). Tüketicilerin takviye edici gıdaları kullanım amacı, satın alma tercihleri, ürünlere olan güveni ve yasal düzenlemeler hakkındaki düşünceleri: Van ili örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 30(4): 821-831, doi: 10.29133/yyutbd.733454
Doğan, S., Okumuş, E., Bakkalbaşı, E., Cavidoğlu, İ. (2020b). Van ili kentsel alanda takviye edici gıdaların kullanımı ve tüketicilerin bilinç düzeyi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(2): 75-84.
Durna, D. (2020). Türk yargı kararları ışığında takviye edici gıdaların denetimi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 1(41): 243-274.
Dwyer, J. T., Coates, P. M., Smith, M. J. (2018). Dietary supplements: regulatory challenges and research resources. Nutrients, 10(1): 41, doi: 10.3390/nu10010041
El Khoury, D., Hansen, J., Tabakos, M., Spriet, L. L., Brauer, P. (2020). Dietary Supplement Use among Non-athlete Students at a Canadian University: A Pilot-Survey. Nutrients, 12(8): 2284, doi: 10.3390/nu12082284
Ergen, A., Bozkurt Bekoğlu, F. (2016). Türkiye'de besin destek ürünlerine yönelik görüşler ve tüketici profilini tanımlamaya yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(1): 323-341.
FSA (2018). Food Standarts Agency. Food Supplements Consumer Research Final Report. Mayıs 2018. https://www.food.gov.uk/research/research-projects/food-supplements-consumer-research.
Gözler, K., Kaplan, G. (2018). İdare Hukuku Dersleri. Ekin Kitapevi Ltd. Şti., Bursa, Türkiye, s. 1-800.
GTBD (2018). Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği. 1. Gıda ve beslenme konferansı. http://gtbd.org.tr/wp-content/uploads/2018/04/G%C4%B1da-ve-Beslenme-Dergisi say%C4%B1-2.pdf.
GTBD (2020). Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği. Gıda takviyesi kullanımı ve beslenme alışkanlıkları ölçümü anketi-Aralık 2020. https://gtbd.org.tr/gida-takviyesi-kullanimi-ve-beslenme-aliskanliklari-olcumu-anketi-aralik-2020/.
Güzelsoy, N.A. (2013). ICP-MS ile bazı gıda takviyelerinde element analizleri ve analitik problemler. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa, Türkiye, 67 s.
Güzelsoy, N.A., İzgi, B. (2015). Balık yağı gıda takviyelerinde metal bulaşanlarının (As, Hg, Cd, Pb) belirlenmesinde analitik parametrelerin optimizasyonu. Gıda ve Yem Bilimi-Teknolojisi Dergisi, 15: 19-26.
Halsted, C.H. (2003). Dietary supplements and functional foods: 2 sides of a coin?. The American Journal of Clinical Nutrition, 77(4): 1001-1007, doi: 10.1093/ajcn/77.4.1001S
Homer, P.M., Mukherjee, S. (2018). The impact of dietary supplement form and dosage on perceived efficacy. Journal of Consumer Marketing, 35(2): 228-238, doi: 10.1108/JCM-02-2017-2108
Kazaz, A., Gençyürek Erdoğan, M. (2020). Takviye edici gıda reklamlarında aldatıcı unsurlar. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2): 930-960, doi: 10.19145/e-gifder.722025
Kılıç Kanak, E., Öztürk, S.N., Özdemir, Y., Asan, K., Öztürk Yılmaz, S. (2021). Gıda takviyeleri kullanım alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(1): 168-177, doi: 10.28948/ngmuh.783613
Kobayashi, E., Nishijima, C., Sato, Y., Umegaki, K., Chiba, T. (2018). The prevalence of dietary supplement use among elementary, junior high, and high school students: A nationwide survey in Japan. Nutrients, 10(9): 1176, doi: 10.3390/nu10091176
Kutlu, N., Ekin, M. M., Alav, A., Ceylan, Z., Meral, R. (2021). Covıd-19 Pandemi Sürecinde Bireylerin Beslenme Alışkanlığında Meydana Gelen Değişimin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Social, Political and Economic Research, 8(1): 173-187, doi: 10.46291/IJOSPERvol8iss1pp173-187
Marion, S. (2021). Factors influencing dietary supplements use help identifying athletes with risky behaviors. Master’s Thesis. Université de Montréal, Canada, 77 p.
Oruç Güler, Ö.E., Anul, N. (2020). Spor salonunda spor yapan kişilerde gıda takviyesi kullanım durumunun saptanması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2(2): 43-48, doi: 10.33308/2687248X.202022178
Özbekler, T.M. (2019). Değişen beslenme alışkanlıkları perspektifinde takviye edici gıdalar: Tüketiciler ne kadar bilinçli?. International Social Sciences Studies Journal, 5(51): 6866-6882, doi: 10.26449/sssj.1937
Peters, E., Klein, W., Kaufman, A., Meilleur, L., Dixon, A. (2013). More is not always better: Intuitions about effective public policy can lead to unintended consequences. Social İssues and Policy Review, 7(1): 114-148, doi: 10.1111/j.1751-2409.2012.01045.x
Piekara, A., Krzywonos, M., Kopacz, M. (2021). Dietary supplements ıntended for children-proposed classification of products available on the market. Journal of Dietary Supplements, 1-12, doi: 10.1080/19390211.2021.1887425
Raposo, A., Saraiva, A., Ramos, F., Carrascosa, C., Raheem, D., Bárbara, R., Silva, H. (2021). The Role of Food Supplementation in Microcirculation-A Comprehensive Review. Biology, 10(7): 616, doi: 10.3390/biology10070616
Rovira, M.A., Grau, M., Castañer, O., Covas, M.I., Schröder, H. (2013). Dietary supplement use and health-related behaviors in a Mediterranean population. Journal of Nutrition Education and Behavior, 45(5): 386-391, doi: 10.1016/j.jneb.2012.03.007
Samar, E. (2021). Pandemi Sürecinde Spor Salonlarında Egzersiz Yapan Kişilerde Gıda Takviyesi Kullanma Durumunun İncelenmesi. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 5(2): 189-203, doi: 10.46291/ISPECIJSSHvol5iss2pp189-203
Scarmozzino, F., Visioli, F. (2020). Covid-19 and the subsequent lockdown modified dietary habits of almost half the population in an Italian sample. Foods, 9(5): 675, doi: 10.3390/foods9050675
Sezgin, D. (2020). Gıda takviyelerinin Türk ve dünya pazarındaki yeri. Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Mezuniyet Projesi, İstanbul, Türkiye, 62 s.
Singh, A., Misra, M., Mishra, S., Sachan, S. G. (2021). Fungal Production of Food Supplements. Fungi in Sustainable Food Production, 129-142, doi: 10.1007/978-3-030-64406-2_8
Sirico, F., Miressi, S., Castaldo, C., Spera, R., Montagnani, S., Di Meglio, F., Nurzynska, D. (2018). Habits and beliefs related to food supplements: Results of a survey among Italian students of different education fields and levels. PLoS ONE, 13(1): e0191424, doi: 10.1371/journal.pone.0191424
Skeie, G., Braaten, T., Hjartåker, et al. (2009). Use of dietary supplements in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition calibration study. European Journal of Clinical Nutrition, 63(4): 226-238, doi: 10.1038/ejcn.2009.83
Şimşek, S. (2021). Takviye Edici Gıdaların Onay İşlemleri ve Denetimi. Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1): 125-191, doi: 10.47136/asbuhfd.890030
Tan, T. (2021). Fonksiyonel Gıdalar ve Gıda Destek Ürünleri ile İlgili Yasal Düzenlemelerin Analizi. Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Mersin, Türkiye, 64 s.
TEB (2009). Türk Eczacıları Birliği. Reçetesiz İlaçlar ve İlaç Dışı Ürünler: Betimleme ve Müdahale. 01 Aralık 2009. Sayı: 1. Ankara. http://e-kutuphane.teb.org.tr/arsiv.php?anabelge_no=399 (Erişim Tarihi: 21.12.2021).
Toker, R., Gölükcü, M., Tokgöz, H. (2015). Tıbbi ve aromatik bitkilerin gıda sanayisinde kullanım alanları. https://www.turktob.org.tr/dergi/makaleler/dergi15/54-59.pdf (Erişim Tarihi: 06.12.2021).
Türkmen, Z., Türkdoğru, S., Mercan, S., Açıkkol, M. (2014). Bitkisel ürünlerin ve gıda destek ürünlerinin içeriklerinin adli ve hukuki boyutu. Adli Tıp Bülteni, 19(1): 38-48.