Tip 2 Diyabetli Yaşlı Bireylerde Sağlık Okuryazarlığı ve Diyabet Yükü ile İlişkili Faktörler ve Sağlık Okuryazarlığı ile Diyabet Yükü Arasındaki İlişki

Amaç: Bu araştırmanın amacı, tip 2 diyabetli yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve diyabet yükü ile ilişkili faktörler ve sağlık okuryazarlığı ile diyabet yükü arasındaki ilişkiyi incelemektir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmamız tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırmaya Ocak 2019 ve Haziran 2019 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları polikliniğin başvuran tip2 diyabetli 124 yaşlı hasta dahil edilmiştir. Tüm hastalar çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılamaktadır. Araştırmada katılımcıların sosyodemografik özellikleri ve sağlık bilgileri formu, sağlık okuryazarlığı ölçeği ve yaşlılarda diyabetin yükü ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların %54’ü kadın, %76,6’sı 65-74 yaşları arasında idi. Hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyi ile eğitim düzeyi, sağlık durumu, gelir durumu, kronik komplikasyon varlığı, retinopati ve nefropati varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Yaşlı diyabet yükü ile cinsiyet, eğitim düzeyi, sağlık durumu, başka kronik hastalık varlığı, koroner arter hastalığı, diyabet süresi, diyabet tedavi şekli, kronik komplikasyon varlığı, nefropati, nöropati ve retinopati varlığı arasında da istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Spearman korelasyon katsayısı analizine göre hastaların sağlık okuryazarlığı toplam puanı ile Yaşlı Diyabet Yükü Ölçeği toplam puanı arasında orta düzeyde negatif korelasyon bulunmuştur. Sonuç: Çalışmamızda sağlık okur yazarlığı arttıkça diyabet yükünün azaldığı saptanmıştır. Sağlık profesyonelleri yaşlı diyabetik hastaların daha konforlu bir yaşam sürdürebilmeleri, hastalıkla baş etme ve uyum gösterebilme yeteneklerinin artırılması ve diyabet yükünün azaltılması için sağlık okuryazarlığının artırılmasına odaklanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Sağlık Okuryazarlığı, Diyabet Yükü, Tip 2 Diabetes Mellitus

Factors Associated with Health Literacy and Diabetes Burden, and the Relationship Between Health Literacy and Diabetes Burden in Elderly Individuals with Type 2 Diabetes Mellitus

Aim: Our study aims to investigate factors associated with health literacy and diabetes burden and the relationship between health literacy and diabetes burden in elderly patients with type 2 diabetes mellitus. Materials and Methods: This descriptive study included 124 elderly patients with type 2 diabetes mellitus who applied to the endocrinology and metabolic diseases outpatient clinic of a university hospital between January 2019 and June 2019. All the patients met the inclusion criteria. Sociodemographic characteristics and health information form, Health Literacy Scale, and Elderly Diabetes Burden Scale were used as research tools in the study. Results: 54% of the participants were women, and 76.6% were aged 65-74. A statistically significant difference was found in the total health literacy scores of the patients in terms of educational level, health status, income status, presence of chronic complications, presence of retinopathy, and nephropathy. A statistically significant difference was also found in the total scores of the Elderly Diabetes Burden Scale in terms of gender, educational level, health status, presence of other chronic diseases, duration of diabetes, types of diabetes treatment, presence of chronic complications, presence of retinopathy, nephropathy, neuropathy, and coronary artery disease. According to Spearman’s correlation coefficient analysis, a moderate negative correlation was found between the patients’ Health Literacy total score and Elderly Diabetes Burden Scale total score. Conclusion: In our study, it was determined that the burden of diabetes decreased as health literacy increased. Health professionals should focus on improving health literacy so that elderly diabetic patients can lead a more comfortable life, increase their ability to cope and adapt to the disease, and reduce the burden of diabetes.

Keywords:

Elderly, Health Literacy, The Burden Of Diabetes, Type 2 Diabetes Mellitus,

PDF

___

Beauchamp A, Buchbinder R, Dodson S, et al. Distribution of health literacy strengths and weaknesses across socio-demographic groups: a cross-sectional survey using the Health Literacy Questionnaire (HLQ). BMC Public Health. 2015;15(1):678.
Yılmaz M, Tiraki Z. Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2016;9(4):142–7
Bansal N, Dhaliwal R, Weinstock RS. Management of diabetes in the elderly. Medical Clinics of North America. 2015;99(2):351–77.
Neşe A, Bakır E, Samancıoğlu Bağlama S, et al. The effect of health literacy level on diabetes self-care ıntype 2 diabetes patients: A clinical based study. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences. 2021;6(1):112–9.
Lee EH, Lee YW, Moon SH. A Structural Equation Model Linking Health Literacy to Self-efficacy, Selfcare Activities, and Health-related Quality of Life n Patients with Type 2 Diabetes. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2016;10(1):82–7.
Buzlu S. Diyabetin psikososyal yönü. In: Erdoğan S, editor. Diyabet Hemşireliği Temel Bilgiler. Istanbul: Yüce Yayın; 2002. p. 195–205.
Naeem Z. Burden of diabetes mellitus in Saudi Arabia. Int J Health Sci (Qassim). 2015;9(3):V–VI.
Charvat H, Goto A, Goto M, et al. Impact of population aging on trends in diabetes prevalence: A meta‐regression analysis of 160,000 Japanese adults. J Diabetes Investig. 2015;6(5):533–42.
Tang YH, Pang SMC, Chan MF, et al. Health literacy, complication awareness, and diabetic control in patients with type 2 diabetes mellitus. J Adv Nurs. 2008;62(1):74–83.
Saeed H, Saleem Z, Naeem R, et al. Impact of health literacy on diabetes outcomes: a cross-sectional study from Lahore, Pakistan. Public Health. 2018;156:8–14.
Chen PY, Elmer S, Callisaya M, et al. Associations of health literacy with diabetic foot outcomes: a systematic review and meta-analysis. Diabetic Medicine. 2018;35(11):1470–9.
Shin KS, Lee E. Relationships of health literacy to self‐care behaviors in people with diabetes aged 60 and above: Empowerment as a mediator. J Adv Nurs. 2018;74(10):2363–72.
RobatSarpooshi D, Mahdizadeh M, Alizadeh Siuki H, et al The relationship between health literacy level and self-care behaviors in patients with diabetes. Patient Relat Outcome Meas. 2020;11:129–35.
Akyar I, Agralı H. Diyabetli erişkin hastalarda sağlık okuryazarlığı: Ölçek geçerlik ve güvenirlik çalışması. Acibadem Universitesi Saglik Bilimleri Dergisi. 2018; 9(3):314-21
Akyol Güner T, Kuzu A, Bayraktaroğlu T. Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Turkish Journal of Diabetes and Obesity. 2020;4(3):214–23.
Sørensen K, Van den Broucke S, Pelikan JM, et al. Measuring health literacy in populations: illuminating the design and development process of the European Health Literacy Survey Questionnaire (HLS-EU-Q). BMC Public Health. 2013;13(1):948.
Toçi E. Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in Transitional Kosovo. Br J Med Med Res. 2013;3(4):1646–58.
Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik Ve Güvenirliğinin Değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017;25:85.
Araki A, Ito H. Development of elderly diabetes burden scale for elderly patients with diabetes mellitus. Geriatr Gerontol Int. 2003;3(4):212–24.
Usta YY, Esen A. A study of the validity and reliability of the “Elderly Diabetes Burden Scale” for the Turkish society. Turkish Journal of Geriatrics. 2012;15.
Mark L. Health literacy and the elderly. Osteopathic Family Physician. 2009;1(3):64–9.
Ovayolu Ö, Ovayolu N, Doğru A, et al. The Challenge of Diabetes in the Elderly and Affecting Factors. Holist Nurs Pract. 2015;29(5):272–9.
Çıtıl R, Günay O, Elmalı F, Öztürk Y. Diyabetik hastalarda tıbbi ve sosyal faktörlerin yaşam kalitesine etkisi. Erciyes Tıp Dergisi. 2010;32(4):253–64.
Kumcağız H, Ersanlı K. Diyabet Hastalarının Umutsuzluk Düzeylerinin Cinsiyet ve Eğitim Düzeylerine Göre İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi [Internet]. 2008;23:123-8.
Hobfoll SE, Dunahoo CL, Ben-Porath Y, et al. Gender and coping: The dual-axis model of coping. Am J Community Psychol. 1994;22(1):49–82.
Enzlin P, Mathieu C, Demyttenaere K. Gender differences in the psychological adjustment to type 1 diabetes mellitus: an explorative study. Patient Educ Couns. 2002;48(2):139–45.
Gåfvels C, Wändell PE. Coping strategies in men and women with type 2 diabetes in Swedish primary care. Diabetes Res Clin Pract. 2006;71(3):280–9.
Üstündağ Ş, Dayapoğlu N. Tip 2 diyabetli bireylerin hastalık yönetiminde karşılaştıkları engellerin değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2021;5(3):514–33.
Sudore RL, Mehta KM, Simonsick EM, et al. Limited Literacy in Older People and Disparitie in Health and Healthcare Access. J Am Geriatr Soc. 2006;54(5):770–6.
Emre N, Arslan M, Edirne T, ve ark. Bir üniversite hastanesindeki aile hekimliği poliklinik hastalarının sağlık okuryazarlık düzeyleri ve ilişkili etkenler. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi. 2021;11(3):588–95.
Bayık Temel A, Çimen Z. Kronik hastalığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı, sağlık algısı ve ilişkili faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017;33(3):105-25.
Özonuk E, Yılmaz M. Tip 2 diabetes mellitus tanılı hastaların sağlık okuryazarlığı ve tedavi uyumu arasındaki ilişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2019;16(2):96–103.
Bohanny W, Wu SFV, Liu CY, et al. Health literacy, self-efficacy, and self-care behaviors in patients with type 2 diabetes mellitus. J Am Assoc Nurse Pract. 2013;25(9):495–502.
Schillinger D. Association of health literacy with diabetes outcomes. JAMA. 2002;288(4):475.
Souza JG, Apolinario D, Magaldi RM, et al. Functional health literacy and glycaemic control in older adults with type 2 diabetes: a cross-sectional study. BMJ Open. 2014;4(2):e004180.
Akyol Güner T, Bayraktaroğlu T, Seval M. Yaşlı tip 2 diyabetli bireylerde diyabet yükünün incelenmesi: Zonguldak ili örneği. Turkish Journal of Diabetes and Obesity. 2020;4(2):108–18.
Özcan G, Ozkaraman A. Diyabetes mellitus hastalarında sağlık okuryazarlığı düzeyi ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2020;14(1):3–16.
Powell CK, Hill EG, Clancy DE. The relationship between health literacy and diabetes knowledge and readiness to take health actions. Diabetes Educ. 2007;33(1):144–51.
Heijmans M, Waverijn G, Rademakers J, et al. Functional, communicative and critical health literacy of chronic disease patients and their importance for self-management. Patient Educ Couns. 2015;98(1):41–8.
Aslantekin F, Uluşen M, Kaplan B, et al. An Evaluation of Health Literacy Situations of Patients With Type 2 Diabetes. Medical Journal of Islamic World Academy of Sciences. 2013;21:105–14.
Funnell MM, Brown TL, Childs BP, et al. National Standards for Diabetes Self-Management Education. Diabetes Care. 2011 Jan 1;34(1):S89–96.
Chahardah-Cherik S, Gheibizadeh M, Jahani S, et al. The relationship between health literacy and health promoting behaviors in patients with type 2 diabetes. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2018;6(1):65–75.
Bailey SC, Brega AG, Crutchfield TM, et al. Update on health literacy and diabetes. Diabetes Educ. 2014;40(5):581–604.