Atike NAZİK, Mustafa ERYILMAZ, Yücesoy Fulya ERYILMAZ, Engin MERİÇ, Niyazi AVŞAR

Saros Körfezi' nin (Kuzey Ege Denizi) güncel bentik ve planktik foraminifer toplulukları ile çökel dağılımı

Bu çalışma, Çanakkale Boğazı'nın kuzeyindeki Saros Körfezi'nde gerçekleştirilmiştir. Morfolojik yapısına bakıldığında, Saros Körfezi büyük ölçüde faylanmanın egemen olduğu bir deniz niteliğini taşımakta ve Ege Denizi'nin derin olan alanlarından birini oluşturmaktadır. Çalışmada; Saros Körfezi'nin sığ sularından alınan 80 çökel örneğinin bentik ve planktik foraminiferlerinin taksonomik dağılımları ile ekolojik koşulları incelenmiştir. Bölgede toplam 53 familya, 46 altfamilya ve 94 cinse ait 163 foraminifer türü tayin edilmiştir. Daha sonra, bölgedeki baskın ve resesif bentik ile planktik foraminifer türleri tanımlanmış ve bunların istasyonlara göre dağılımları belirtilmiştir. Bölgenin en önemli özelliği; belirli noktalarda denizaltında var olan fay/faylarla bağlantılı termal mineralli suların neden olduğu, oldukça iri denilebilecek boyuttaki bentik ve planktik foraminiferlerin varlığıdır. Bir diğer önemli belirleme ise, gerek bazı bentik ve gerekse bazı planktik foraminifer kavkılarının bir bölümünün doğal olarak koyu kırmızı renkli olmasıdır.

Recent benthic-planktic foraminiferal assemblages and sediment distribution of the Gulf of Saros (Northern Aegean Sea)

This study was carried out in the Gulf of Saros, located to the north of Çanakkale Srait "Dardanelles". The Gulf of Saros, morphologically in a great scale dominated faulting system, has a deep marine character and is one of the deepest part of the Aegean Sea. In this study, taxonomic distribution and ecologic conditions of the benthic and planktic foraminifera of 80 samples collected from shallow parts of the Gulf of Saros were investigated. A total of 163 foraminiferal species from 53 families, 46 subfamilies, and. 95 genera were identified. Then, dominant and recessive benthic and planktic foraminiferal species of the region were described and their distribution according to stations was submitted. The most important feature of the field in some distinct localities, which is considered to be related with faulted contact on the subsurface, is the presence of different size benthic and planktic foraminifera. The natural reddish colour of the benthic and planktic foraminiferal tests presents the second important aspect.

___

Avşar, N., 1997. Doğu Akdeniz kıyı bölgesi bentik for aminiferleri. Yerbilimleri, 31,67-81.
Avşar, N., 2002. Gökçeada, Bozcaada ve Çanakkale üçgeni kıta sahanlığı (KD Ege Denizi) bentik foraminifer dağılımı ve taksonomisi. Yerbilimleri, 26, 53-75, Ankara.
Avşar, N. ve Meriç, E., 1996. İskenderun Körfezi'nde bentik foraminifer dağılımı. Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı (SBT) Bildiriler Kitabı, 220-224.
Avşar, N., and Ergin, M., 2001. Spatial distribution of Holocene benthic foraminifera, Northern Aegean Seanternational Geology Review, 43, 754-770.
Avşar, N. ve Meriç, E., 2001a. Çeşme-Ilıca Koyu (İzmir) termal bölgesi güncel bentik foraminiferlerinin sistematik dağılımı. Yerbilimleri, 24,13-22.
Avşar, N. ve Meriç, E., 2001b. Türkiye'nin güncel bentik foraminiferleri-I (Kuzeydoğu Akdeniz-Kuzey Ege Denizi-Çanakkale Boğazı-Kuzey ve Doğu Marmara Denizi-Haliç-İstanbul Boğazı-Batı Karadeniz). Yerbilimleri, 38, 109-126.
Avşar, N., Meriç, E. ve Ergin, M., 2001. İskenderun Körfezi bentojenik sedimentlerinin foraminifer içeriği. Yerbilimleri, 24, 97-112.
Başkan, E. ve Canik, B., 1983. Türkiye sıcak ve mineralli sular haritası Ege Bölgesi. MTA Enstitüsü Yayınları, 189, 80 s.
Be, A.W.H., and Tolderlund, D.S., 1971. Distribution,and ecology of living planktonic foraminifera in- surface waters of the Atlantic and Indian Oceans. Micropaleontology of Oceans. B. M. Funnel and W. R. Riedel (eds.), Cambridge University Press, London, 105-149.
Bolli, H. M., Saunders, J. B., and Perch-Nielsen, K., 1985. Plankton Stratigraphy. Cambridge University Press, Cambridge, 328 p.
Cimerman, F., and Langer, M. R., 1991. Mediterranean foraminifera. Slovenska Akademija Znanosti in Umetnosti, Academia Scientiarum et Artium Slovenica, 118 p (93 pls.).
Çağatay, M. N., Görür, N., Alpar, B., Saatçılar, R., Akkök, R., Sakınç, M., Yüce, H., Yaltırak, C. and Kuşçu, İ., 1998. Geological evolution of the Gulf of Saws, NE Aegean Sea.Geo-Marine Letters, 18, 1-9.
Eryılmaz, M., 1994. Ege Denizi, Marmaris-Fethiye-Çeşme-Çanakkale Boğazı-Marmara Denizi-Karadeniz fiber optik kablo güzergahı raporu. Project the fiber optic cable routh survey Aegean Sea, Marmara and Black Sea and Istanbul, Çanakkale and the Black Sea Exit Region Final Report, SHOD.
Eryılmaz, M., 1995. Marmara Denizi, İstanbul ve Çanakkale boğazları fiber optik kablo güzergahı çalışmaları. Gemi inşaat ve Deniz Teknolojileri Teknik Kongresi, 95 (2), 445-456.
Eryılmaz, M. ve Yücesoy-Eryılmaz, F., 1997. Kıyıya yakın deniz alanlarındaki kum ve çakıl ocakları, etkileri ve ruhsat alım koşulları. Türkiye'nin Kıyı ve Deniz Alanları I. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 97 Konferans Bildiriler Kitabı, E. Özhan(ed.), 591-601.
Eryılmaz, M. ve Aydın Ş., 2000. Ege Denizi, Saros Körfezi, 1:50.000 ölçekli çökel dağılım haritası, SHOD.
Folk, L., 1974. Petrology of Sedimentary Rocks. Hephill Public Co., 182 p.
Hakyemez, A. ve Toker, V., 1997. Marmara Denizi güney şelfinde güncel planktonik foraminifera dağılımı. Yerbilimleri, 30,191-203.
Hottinger, L., Halicz, E., and Reiss, Z., 1993.Recent foraminiferida from the Gulf of Aqaba, Red Sea. Slovenska Akademija Znanosti in Umetnosti, Academia Scientiarum et Artium Slovenica. 179 p. (230 pls.).
Ketin, İ., 1983. Türkiye Jeolojisine Genel Bir Bakış. İTÜ Yayınları, 32, 595 s.
Loeblich, Jr. A. R. and Tappan, H., 1988. Foraminleral genera and their classification. Van Nostrand Reinhold Company, New York, 970 p (842 pls.).
Loeblich, Jr. A. R., and Tappan, H.,1994.Foraminifera of the Sahul Shelf and Timor Sea. Cushman Foundation for Foraminiferal Research, Special Publication No: 31, 663 p (630 pls.).
Meriç, E. ve Sakınç, M., 1990. Foraminifera. İstanbul Boğazı Güneyi ve Halic'in Geç Kuvaterner (Holosen) Dip Tortulları, İstanbul. E. Meriç (ed.), 13-41.
Meriç, E., Yanko, V. ve Avşar, N., 1995. İzmit Körfezi (Hersek Burnu-Kaba Burun) Kuvaterner istifinin Foraminifer Faunası. İzmit Körfezi Kuvaterner İstifi, İstanbul. E. Meriç (ed.), 105-151.
Meriç, E., Şamlı, A. C. ve Avşar, N., 1996a. Haliç Geç Kuvaterner (Holosen) istifi foraminifer topluluğu ve ortamsal özelliklerde gözlenen değişimler. Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı (SBT) Bildiriler Kitabı, 187-192.
Meriç, E., Avşar, N. ve Çetin, O., 1996b. Kuşdili (Kadıköy-İstanbul) Kuvaterneri stratigrafisi hakkında yeni görüşler. Ç. Ü. Yerbilimleri/Geosound, 29, 151-159.
Meriç, E. ve Avşar, N., 1997. İstanbul ve yakın çevresi Geç Kuvaterner (Holosen) bentik foraminifer faunası. Ç.Ü. Yerbilimleri/Geosound, 31, 41-65.
Meriç, E., Kerey, İ. E., Avşar, N. ve Nazik, A., 1998a. Dilovası (Gebze-Kocaeli) Kuvaterner İstifi. Ç. Ü. Yerbilimleri/Geosound, 32,199-218.
Meriç, E., Kerey, E., Avşar, N., Tunoğlu, C., Taner, G., Kapan-Yeşilyurt, S,, Ünsal, İ. ve Rosso, A., 1998b. İstanbul Boğazı yolu ile Marmara Denizi-Kara Deniz bağlantısı hakkında yeni bulgular. Sualtı Bilim ve Teknolojisi Toplantısı Bildiriler Kitabı (SBT), 82-97.
Meriç, E., Avşar, N. ve Nazik, A., 1999. Armutlu Yarımadası kuzey alanı (Yalova-Karamürsel) Kuvaterneri Hakkında. İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi, 12 (1), 1-7.
Meriç, E. ve Avşar, N., 2000. Deniz diplerindeki aktif fayların belirlenmesinde bentik foraminiferlerin önemi. Batı Anadolu'nun Depremselliği Sempozyumu (BADSEM-2000), İzmir, 198-205.
Meriç, E., Kerey, İ. E., Tunoğlu, C., Avşar,N. ve Önal, B. Ç., 2000a. Yeşilçay (Ağva-KD İstanbul) yöresi Geç Kuvaterner istifi'nin mikrofaunası ve sedimantolojisi. Türkiye Joloji Bülteni, 43 (2), 83-98.
Meriç, E., Kerey, İ. E., Avşar, N., Tunoğlu, C., Taner, G., Kapan-Yeşilyurt, S., Ünsal,İ. Ve Rosso, A., 2000b. Geç Kuvaterner (Holosen)'de İstanbul Boğazı yolu ile Marmara Denizi-Karadeniz bağlantısı hakkında yeni bulgular. Türkiye Jeoloji Bülteni, 43 (1), 73-118.
Meriç, E., Kerey, İ. E., Avşar, N., Taner, G., Akgün, F., Ünsal, İ., Rosso, A. ve Koral, H., 2000c. Anadolu Hisarı (Doğu Boğaziçi-İstanbul) Kuvaterneri. Ç.Ü. Yerbilimleri/Geosound, 36,135-184.
Meriç, E., Avşar, N. ve Kılınçaslan, Y., 2001a. Gökçeada (Kuzey Ege Denizi) bentik foraminifer faunası ve bu toplulukta gözlenen yerel değişimler. Türkiye Jeoloji Bülteni, 44(1), 39-63.
Meriç, E., Avşar, N., Eryılmaz, M. ve Eryılmaz-Yücesoy, F., 2001b. İstanbul Boğazı'nın güncel bentik foraminifer topluluğu ve çökel dağılımı. Ç.Ü. Yerbilimleri/Geosound, 38, 93-108.
Meriç, E., Avşar, N. ve Nazik, A., 2002. Bozcaada (Kuzey Ege Denizi) bentik foraminifer ve ostrakod faunası ile bu toplulukta gözlenen yerel değişimler. Ç.Ü. Yerbilimleri/Geosound, 40-41, 97-119.
Nazik, A., Meriç, E., and Avşar, N., 1999. Environmental interpretation of Quaternary sediments: Küçüksu Palace (Asian side of Bosphorus, Anadolu Hisarı-Turkey). H.Ü. Yerbilimleri, 21,105-113.
Rapor 1, 1995. ITUR (Project the strait istanbul, Çanakkale and the Black Sea exit region), final report, SHOD, 115 s.
Rapor 2, 1995. KAFOS Project cable route survey report (Sea of Marmara the strait Istanbul and the Black Sea exit region), 120 s.
Sgarrella, F., and Moncharmont-Zei, M., 1993. Benthic foraminifera of the Gulf of Naples (Italy), systematic and autoecology. Bulletino della Societa Paleontologica Italiana, 32 (2), 145-264.
Thiermann, F., Akoumianaki, I., Hughes, J.A. and Giere, O., 1997. Benthic fauna of a shallow water gasehydrothermal vent area in the Aegean Sea (Milos, Greece). Marine Biology, 128 (1), 149-159.
Tunoğlu, C., 2000. Kişisel görüşme. Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Beytepe, Ankara.
TR-2911, 1994,. 1:50.000 ölçekli Türkiye, Ege Denizi, Saros Körfezi, seyir haritası, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı, Çubuklu-İstanbul.
Wang, L., 2000. Isotopic signals in two morphotypes of Globigerinoides ruber (White) from the south Chine Sea: implications for mansoon climate change during the last glacial cycle. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 161,381-394.
Yaltırak, C., 1995. Gelibolu Yarımadası' nda Pliyo-Kuvaterner sedimantasyonunu denetleyen tektonik mekanizma. Nezihi Canıtez Sempozyumu Özel Sayısı, İstanbul, Jeofizik, 10, 103-106.
Yanko, V., and Troitskaja, T., 1987, Late Quaternary foraminifera of the Black Sea. Moscow, Nauka, 111 p.