Demirtaş-Sarımazı-Yumurtalık (Adana) arasının tektono-stratigrafisi

Adana ili, Ceyhan ilçesinin güneyinde ve Misis-Andırın yapısal yükselim alanının doğu-güneydoğusunda yer alan inceleme alanı; kuzeybatıda Aslantaş doğrultu atımlı fay zonu, doğu-güneydoğusunda Amanoslar, güneyde Akdeniz-İskenderun körfezi, güneydoğuda Yumurtalık fayıyla sınırlandırılmaktadır. Bu alan aynı zamanda Anadolu levhacığı ile Afrika-Arap levhalarının birleştiği kenet kuşağının yakın kuzey kısmında yer almaktadır. Bu çalışma ile bölgede yer alan farklı tektonostratigrafik birliklerin tanınması, birbirleriyle olan ilşkilerinin ortaya çıkarılması ve buna bağlı olarak bölgenin geçirdiği jeolojik evriminin öğrenilmesi amaçlanmıştır. Özellikle tektonik açıdan oldukça aktif ve önemli konumda bulunan bu bölgede, mevcut litostratigrafik birimler genel olarak terslenmiş konumdadır. Buna göre; en genç istif, tektonostratigrafik konumu itibarı ile en altta, en yaşlı istif ise en üstte gözlenmektedir. Çalışma alanında yüzeyleyen en yaşlı birim Üst Knetase-Alt Eosen yaşlı Andırın Formasyonu' nun Dokuztekne üyesidir. Andırın Formasyonu'ndaki volkano-sedimanter fasiyesteki birimin yaşı da Üst Kretase-Alt Eosen'dir. Tektonik dokanakla üzeıienen Alt-Orta Miyosen yaşlı Karataş Formasyonu; türbiditik karakterli kumtaşı, kumlu kireçtaşı, marn, kireçtaşı ve konglomera ardalanması ile birlikte yer yer değişik boyutlarda olistolitlere ait blokları içermektedir. Karataş Formasyonu tektonik dokanakla Tortoniyen yaşlı sığ denizel-deltaik karakterli Kızıldere Formasyonu üzerinde bindirmeli bir dokanağa sahiptir. Pliyo-Kuvaterner yaşlı Delihalil Bazaltı, bölgenin son tektonizma ürünü olup, levha içi gelişen volkanizma karakterini taşımaktadır. Bu volkanik aktivite, Doğu Anadolu Fay sisteminin uzantısı boyunca gelişen fay uzanımlarına yaklaşık paralel yüzlekler sunmakla beraber, gelişen doğrultu atımlı faylanma dönemi sırası ve sonrasında oluşmuşlardır. Bölgedeki en genç çökeller Kuvaterner yaşlı alüvyonlar olup, diğer bütün birimleri açısal uyumsuzlukla üzerlemektedir.

Tectono-stratigraphical investigation of Demirtaş-Sarimazi-Yumurtalık (Adana)

The investigated area, which takes place to the east and southeast of Misis Structural High in the south of Ceyhan town (Adana), is limited by Aslantaş strike-slip fault zone to the northwest, the Amanos mountains to the east and southeast, Mediterranean-iskenderun bay to the south and Yumurtalık Fault to the southeast. This area is also located to the north of suture zone between the Anatolide platelet and Afro-Arabian plates. Definition of geological evolution of the different tectonostratigraphic units which crop out in the area and their structural relations with one another were aimed in this study. Present litho strati graphic units are generally seen as overturned in such a very tectonically active setting area in particular. Therefore, tectonostratigraphically the youngest unit at the base and the oldest unit is seen on the top. The oldest unit of the investigated area is represented by Upper Cretaceous-Lower Eocene age Dokuztekne member of Andırın Formation. The age of the volcano-sedimentary fades (melange unit) included within the Andrin Formation Fades (Melange) is also Upper Cretaceous- Lower Eocene. The Karatas Formation is of early to mid Miocene in age, which is tectonically overlain in the area, is mainly made up of turbiditic sandstone, sandy limestone, marl, limestone and irregular different size olistolithes as well as conglomerate sequences. Karatas Formation tectonically overlies the younger shallow marine-deltaic sediments of Tortonian age Kızıldere Formation. Delihalil Basalts are of Plio-Quaternary in age is the last tectonic activity and has the characteristics of within plate type within this suture zone. This volcanic activity formed approximately parallel to the faults, which are the extend of the East Anatolian Fault System^ during and soon after the formation of this strike-slip faulting. The youngest units of the area are alluviums that rest on the all older units with angular unconformity.

___

Biju-Duval, B., Courrıer, P., and Letouzey, J., 1974, Inter-Pretation De La Structure Des Monts De Misis, Turquie (Chevauchement Pliocene Et Masses Allochtones Mises En Place Au Miocene) Et Son Extension En Mediterranee Orientale: Deuxieme Reunion Ann. Sci. Tere. Nancy, P.4.
Bilgin, A.Z., Elibol, E., Bilgin, Z.R., Beğenilmiş, S., 1981, Ceyhan-Karataş-Yumurtalık-Osmaniye-Haruniye-Kadirli dolayının jeoloji raporu. M.T.A. Genel Müd. Rapor no:7215.
Bilgin, A.Z. ve Ercan, T., 1981, Ceyhan-0smaniye yöresindeki Kuvaterner bazaltların petrolojisi. T.J.K. Bült.24: 25-30.
Eroskay, O., Yılmaz, Y., Gürpınar, O., Yalçın, N., Gözübol, A.M., 1978, Ceyhan-Berke Rezervuarının Jeolojisi ve Mühendislik Jeolojisi: TJK. Bült., 21,1, 51-66.
Gökçen, S.L., Kelling, G.,Gökçen, N. and Floyd, P.A., 1988, Sedimentology of a Late Cenozoic collisional sequence: The Misis Complex, Adana, southern Turkey. Sedimentary Geology, 59, 205-235.
Karig, DE. and Kozlu, H., 1990, Late Paleocene evolution of the triple junction region near Maraş south-centra! Turkey, Journal of the Geological Society, London, 147,1023-1034.
Kelling, G., Gökçen, S.L., Floyd, PA and. Gökçen N., 1987 Neogene tectonics and plate convergence in the Eastern Mediterranean: new data from southern Turkey, Geology 15, 425-429.
Kozlu, H., 1982, İskenderun Baseni Jeolojisi ve Petrol Olanakları, TPAO Rapor No: 1921, Ankara.
Kozlu, H., 1987, Misis-Andırın dolaylarının stratigrafisi ve yapısal evrimi. Türkiye 7. Petrol Kongresi Dergisi. 104-116, Ankara.
Kozlu, H., 1997. Doğu Akdeniz Bölgesinde yer alan Neojen basenlerinin (İskenderun-Misis-Andırın) tektono-stratigrafi birimleri ve bunların tektonik gelişimi. Ç.Ü. Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, 189 s., Adana.
Parlak, O., Kozlu, H., Demirkol, C. and Delaloye, M., 1997, Intracontinental Plio-Quaternary volcanism along the African-Anatolian plate boundary, southern Turkey. Ofioliti, 22 (1), 111-117.
Robertson, A., Ünlügenç, U.C., İnan, N., Task, K**2004, The Misis-Andırın Complex: a Mid-Tertiary melange related to late-stage subduction of the Southern Neotethys in S Turkey, Journal of Asian Earth Sciences, 22, 413-453.
Schittecatte, J.P., 1971, Geology of the Misis Mountain. The Petroleum Exploration Society of Libya, Tripoli-Libya, 305-312.
Schmidt, G.,C, 1961, Stratigraphic nomenclature of the Adana region, Petroleum District VII: Petr. Ada. Publ. Bull, Ankara, 6 ,49-62.
Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1983, Türkiye'de T etisin Evrimi: Levha tektoniği açısından bir yaklaşım, Türkiye Jeo. Kur. Yer Bil. Özel Dizisi No:1, 75s, Ankara.
Ünlügenç, U.C., 1993, Controls on Cenozoic sedimentation in the Adana Basin, Southern Turkey, Unpublished Ph.D. Thesis, Keele University, UK. Two Vol.,229 p., UK.