Moğolların yayılmasından sonra Cuci Ulusu Karadeniz’in kuzeyinde hâkimiyetini tesis ederek Altın Orda Devleti’ni vücuda getirmişti. Devlet, buradaki mevcudiyetinin ardından siyasi, kültürel, ekonomik her alanda aktif ve önemli bir otorite haline gelmiştir. Sürekli devam eden fetihlerle Avrasya’daki hâkimiyetini genişleten Altın Orda hanları, Rus ve Litvan prensliklerini kâmilen boyunduruk altına almışlar, İlhanlılar ile geniş ölçekli siyasi mücadeleler yaşamışlardır. Diğer yandan da Memlûk Devleti ile dostluk zemininde ilişkiler yürütmüşlerdir. Özbek Han’dan sonra giderek otorite kayıpları yaşayan Altın Orda Devleti’nin bu vaziyetine paralel olarak güçlü rakipler ortaya çıkmaya başlamıştır. Aynı zamanda hanlar arasındaki taht mücadeleleri ve bazı Nogay beylerinin kendi başlarına buyruk davranmaları bu vaziyeti daha da hızlandırmıştır. Toktamış Han iktidarı zamanında ise Altın Orda Devleti yeniden toparlanmaya başlamış, Rus knezliklerinin Tatar hanlarına olan bağlılıkları yeniden güçlendirilmeye çalışılmıştı. Bir yandan Cuci Ulusu bu gayretler içerisine girerken, diğer yandan da Hülegü ve Çağatay uluslarının küllerinde yeni bir devlet inşa eden Emir Timur’un büyüyen askerî kuvveti ve bölgesel çıkarlarıyla karşı karşıya kalmıştı. Nihayetinde ise Toktamış Han ve Emir Timur arasında büyük bir savaş yaşanmıştı. Yaşanan savaşın ardından Altın Orda Devleti, Emir Timur’a bağlı bir devlet haline gelmiş ve sonrasında da aynı iç karışıklıklar devam ederek nihayetinde 1502 yılında tarihin sükût âlemine doğru çekilmiştir. İşbu çalışmada ise Altın Orda Devleti tarihinde büyük bir öneme sahip olan Toktamış Han ve Emir Timur’un arasındaki mücadelelere değinilerek, Toktamış Han’ın aldığı yenilginin sebepleri üzerinde durulmuştur. Birçok araştırmacı tarafından bu konu ele alınmış ve beraberinde ihtilaflı görüşler ortaya çıkmıştır. Günümüzde modern yöntemlerin gelişmesi ve disiplinler arası çalışmaların artmasıyla beraber yeni bulgulara ulaşılarak farklı görüşler öne sürülmüştür. Bu türden farklı görüşlerden biri bu çalışmada beyan edilmiştir. Çalışma temel dayanak noktası olarak Orta Çağdaki yaygın salgın hastalıkları ele almaktadır. Bunu yaparken farklı disiplinler arası çalışmalar ile iklimsel değişimler ve bölgedeki insanlar üzerinde vebanın izlerinin toplandığı veriler elde edilmiştir. Ancak bu yöntemin herhangi bir faraziyeye dönüşmemesi için de elde edilen verilerle yazılı kaynaklarda bulunan veriler mukayeseli olarak kullanılmış, daha açık bir cümle ile bir dönem içerisinde bulunan verilerin izleri, en erken anlatısal kaynaklarda aranarak bir mukayeseli araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, Altın Orda Devleti’ni kapsayan bugünkü Rusya ve Doğu Avrupa’daki mezar alanlarında salgının izleri aranmıştır. Tıbbî bilimlerden de yararlanılan bu çalışmada Toktamış Han ve Emir Timur arasındaki mücadeleyi etkileyen ana etmenlerden biri olarak salgın hastalıkların olabileceği fikri beyan edilmiş ve Orta çağın en büyük salgınlarından birinin Cuci Ulusunun mülkünde gerçekleştiği görüşü belirtilmiştir. Makalede kullanılan bu yöntem ve izlenen yol haritasıyla beraber Altın Orda Devleti araştırmalarına yeni bir yaklaşım kazandırıldığı söylenebilir.

After the spread of the Mongols, the Cuci Nation established its dominance in the north of the Black Sea, creating the state of the Golden Horde. Here the presence of the state in the aftermath of political, cultural, and economic authority in all areas has become active and important. The Khans of the Golden Horde, which extends the ongoing conquest domination in Eurasia, the Russian principalities under the yoke of their territories, and they got it Latvian extract of the khanate, with large-scale political struggles to have experienced. On the other hand, on the ground of friendship with the Mamluk state relations. After the Uzbek Khan the loss of authority of the Empire Golden Horde increasingly parallel to the situation of living, strong competitors have begun to emerge. At the same time, some struggles for the throne among the Khans Nogai acting in their own right, this situation has accelerated even more. Tokhtamysh Khan’s rule in the time of the state of the Golden Horde began to recover, the Russian of Tatar Khan was an attempt to reinforce their commitment to principalities. On the one hand, the Cuci Nation was engaged in these efforts, and on the other hand, the ashes of the Hulegu and Chagatai nations were faced with the growing military force and regional interests of Emir Timur, who had built a new state. In the end, there was a great battle between Tokhtamysh Khan and Timur. After the war, the state of the Golden Horde became a state associated with Emir Timur, and then the same internal turmoil continued, eventually retreating to the world of tranquility of history in 1502. In this study, the struggles between Tokhtamysh Khan and Emir Timur, which were of great importance in the history of the Golden Horde State, were discussed and the reasons for the defeat of Tokhtamysh Khan were emphasized. This issue has been addressed by many researchers, and with it conflicting opinions have emerged. Today, with the development of modern methods and the increase of Interdisciplinary Studies, new findings have been reached and different opinions have been put forward. In this study, it has been stated opinion one of this kind of different. The study is based on common epidemics in the Middle Ages as a mainstay. While doing this, and the plague on the people of the region through interdisciplinary studies in different climatic changes, the traces of the collected data have been obtained. However, this method for interpreting the data in any assumption based on comparative data obtained with the written sources used, the narrative traces the earliest sources of data in a period with a lighter sentence by searching in a comparative research method was used. Besides traces of the outbreak were searched in burial sites in present-day Russia and Eastern Europe, including the Golden Horde State. In this study, which also used medical sciences, the idea that epidemics could be one of the main factors affecting the struggle between Tokhtamysh Khan and Emir Timur was declared and the opinion that one of the biggest epidemics of the Middle Ages took place on the property of the Cuci Nation was stated. Along with this method used in the article and the road map followed, it can be said that a new approach was given to research the state of the Golden Horde.