İnci KARA, Mehmet Selçuk ULUER, Ayhan ULUDAĞ

Beyin Ölümü Tanısı Sonrasında Hasta Yakını Davranışlarının İncelenmesi: Bir Tıp Fakültesi Hastanesi Uygulaması

Amaç: Çalışmamızda; hasta yakınlarının beyin ölümüne bakışları, buna paralel olarak organ bağışı konusu ve hastadan yaşam desteğini kesme konularında verdikleri kararların incelenmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metod: Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde 2017- 2019 yılları arasındaki beyin ölümü tanısı almış vakaların arşiv kayıtları taranarak yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, ikamet yeri gibi sosyo demografik özellikler kaydedildi. Arşiv kayıtlarından organ nakli izni verilen, aile isteği ile yaşam desteği kesilen, kendiliğinden kalp durması beklenen ve beyin ölümü deklerasyonu yapıldığı sırada kalbin durması şeklinde hasta yakını davranışları sınıflandırılarak yıllara göre vaka sayıları kaydedildi. Bulgular : Çalışmamız da arşiv taraması sonucunda toplamda 60 beyin ölümü tanısı konulmuştur. Hastaların yaş ortalaması 31.12 (std;24.7) dir. Erkek cinsiyet 37 (%61.7) kadın cinsiyet 23 (%38,3) olup erkeklerin oranı kadınlara göre daha yüksektir. Hasta yakını davranışlarında ise yaşam desteğinin kesilmesi en yüksek (%40) tercihtir. Bunu kalbin kendiliğinden durmasını bekleme (%38.3) ve organ bağışı (%18.3) takip etmektedir. Asıl dikkat çeken konu ise 2017-2019 yıllarında yaşam desteğinin kesilmesi kararını verenlerin oranı yüzde 20’den yüzde 50’ye çıkar iken, organ bağışı ise yüzde 25’den yüzde 10’a düşmüştür. Hasta yakını davranışları ile değişkenlerin Ki-kare analizinde hiçbir anlamlı ilişki bulunamamıştır.Sonuç : Hasta yakınlarının beyin ölümünü giderek daha fazla gerçek ölüm olarak kabullendikleri görülmüştür. Ancak bu kabullenmenin organ bağışına (nakil iznine) yansımaması hâlâ önemli bir sorun olarak karşımızdadır.

Investigation of Patient Relatives Behaviors After Brain Death Diagnosis: A Medical Faculty Hospital Application

Objective: The aim of this study is to examine the views of patient relatives on brain death, and in parallel with this, their decisions on organ donation and cutting off life support from the patient. Materials and Methods: Socio-demographic characteristics such as age, gender, marital status, education level, and place of residence were recorded by scanning the archive records of the cases diagnosed with brain death between 2017 and 2019 in Selçuk University Medical Faculty Hospital. From the archive records, the behavior of the relatives of the patient, such as organ transplant permission, life support cut at the request of the family, spontaneous cardiac arrest expected, and cardiac arrest at the time of the declaration of brain death, were classified and the number of cases were recorded according to years. Results: A total of 60 brain death diagnoses were made as a result of an archive scan covering. The mean age of the patients was 31.12 (std; 24.7). The male gender is 37 (61.7%) and the female gender is 23 (38.3%), with a higher rate of males than females. Discontinuation of life support is the highest preference (40%) in patient relatives’ behaviors. This is followed by waiting for the heart to stop spontaneously (38.3%) and organ donation (18.3%). The most striking issue is that while the rate of those who decided to discontinue life support in 2017-2019 increased from 20 percent to 50 percent, organ donation decreased from 25 percent to 10 percent. No significant relationship was found in the Chi-square analysis of the variables with the behaviors of the relatives of the patients. Conclusion : The relatives of the patients are increasingly accepting brain death as a real death, but the fact that this situation is not reflected in the organ donation (transplant leave) is still an important problem.

PDF

___

1.Sade, Robert M. (2011). Brain Death, Cardiac Death, and the Dead Donor Rule. JSC Med Assoc . 107(4): 146–149.
2.Gamgam H., Altunkaynak B., (2008) Parametrik Olmayan Yöntemler SPSS Uygulamalı, Ankara: Gazi Kitabevi.
3.Erdoğan, S., Nahçivan, N. ve Esin, N. (2014). “Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik”, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
4.Merriam Sharen, B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, S. Turan (Çev.) Ankara: Nobel Yayınevi.
5.Veatch, R.M. (2010). Biyoetiğin Temelleri. Tolga Güven (Çev.), 2. Basım, HAYAD, İstanbul: Mega Basım.
6.Özer, Hatice (2017). “Kalbi Atan Kadavralar”/“Sıcak Ölüler”: Modern Dönemde Ölümün Yeniden Tanımlanma Gereksinimine İlişkin Sosyo-Kültürel Bir İnceleme. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(15): 45-56.
7.Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun, 12 Ocak 2020 tarihinde şu adresten erişilmiştir. https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/ 1.5.2238.pdf
8.Doku ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği, 12 Ocak 2020 tarihinde şu adresten erişilmiştir. https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.15860&MevzuatIliski= 0&sourceXmlSearch=organ%20ve
9.Burkle, Christopher M.; Sharp, Richard R.; Wijdicks Eelco F. (2014). Why brain death is considered death and why there should be no confusion. American Academy of Neurology, 83:1464–1469
10.Siddiqui, M.S. (2018). Trust and Reality of Clinical Death and Life Support until Brain Death. IJHML (2018) 9-11
11.Karasu, Derya; Yılmaz, Canan; Karadumanlı, İsra; Çınar, Yavuz Selim; Pekel, Nilüfer Büyükkoyuncu (2015). Beyin Ölümü Olgularının Retrospektif Analizi. Türk Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Derneği, Yoğun Bakım Derg 2015; 6: 23-624. DOI: 10.5152/dcbybd.2015.59
12.Akbaş, Türkay; Kurtpınar, Zeynep; Şenadım, Songül; Çoban, Eda; Özkubat, Vildan; Bayrak, Sünkar Kaya; Güllü, Hatice Ateş; Mutluay, Belgin; Soysal, Aysun; Baybaş, Sevim; Ataklı, Dilek (2018). Nöroloji Yoğun Bakım Ünitesinde Beyin Ölümü Tanısı Konulan Olguların İncelenmesi. ACU Sağlık Bil Derg. 2018; 9(3): 309-313. https://doi. org/10.31067/0.2018.30
13.Al-Shammri S.; Nelson R.F.; Madavan R.; Subramaniam T.A.; Swaminathan T.R. (2003). Survival of Cardiac Function after Brain Death in Patients in Kuwait. Eur Neurol 2003;49: 90–93. DOI: 10.1159/000068506
14.Ceylan, İlkay; Seven, Seda; Baltalı, Sevim; Tünay, Abdurahman; Erden, Veysel (2019). Evaluation of Non-donor Brain-Dead Patients. İstanbul Med J 2019; 20(2): 144- 7. DOI: 10.4274/imj.galenos.2018.54926
15. Martınez, J. M., Lopez, J. S., Martın, A., Martın, M. J., Scandroglio, B., & Martın, J. M. (2001). Organ donation and family decision-making within the Spanish donation system. Social science & medicine, 53(4), 405-421.doi: 10.1016/s0277-9536(00)00345-2.
16.Özdağ, Nurten (2001). Organ Nakli ve Bağışına Toplumun Bakışı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5(2): 46-35.
17.Can, Fatma (2017). Organ Bağışında Aile Onayı Üzerine Bir Gözden Geçirme. Nesne Psikoloji Dergisi (NPD), 5(9): 131-149. DOI: 10.7816/nesne-05-09-07
18.Çetin, Gülcan; Harman, Özge (2012). Lise Öğrencilerinin Organ Nakli ve Organ Bağışı Konusundaki Bilgi ve Tutumları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2): 172-177.
19.Bulut, Mehmet (2009). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-II. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları:787, Ankara
20.Tepehan, Selma; Elmas, İmdat (2016). Beyin Ölümü Tanısı Almış Hastalarda Tıbbi Desteği Kesme Kararı ve Bu Konudaki Yetki Sorunu. Bakırköy Tıp Dergisi, 12(4): 207- 212. DOI: 10.5350/BTDMJB201612406
21.Andsoy, Işıl Işık; Gül, Asiye (2018). Hemşirelerin Beyin Ölümü ve Bitkisel Hayat Konusundaki Bilgi ve Düşünceleri. Bakırköy Tıp Dergisi 2018;14:1-7 DOI: 10.5350/ BTDMJB.20160412073116
22.Türkiye Beyin Ölümü ve Nakil Sayıları, Sağlık Bakanlığı 12 Ocak 2020 tarihinde şu adresten erişilmiştir. https://organkds.saglik.gov.tr/dss/PUBLIC/Brain_Death.aspx
23.Yazar, Mehmet Akif (2019). Yoğun Bakım Ünitelerinde Beyin Ölümü Olgularının Değerlendirilmesi: 6 Yıllık Retrospektif Bir Çalışma. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. (Med. J. Ankara Tr. Res. Hosp.), 52(2):117-122.