Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, yurt içi ve yurt dışında ıslah programlarını yürüten farklı kuruluşlardan gelen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerin verim ve kalite yönünden Diyarbakır ekolojik koşullarındaki performansları incelenmek üzere 2004-2005 ve 2005-2006 üretim sezonlarında yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Denemede bitki boyu (cm), başaklanma süresi (gün), dekara tane verimi (kg), bin tane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg) ve protein oranı (%) karakterler incelenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgularda dekara tane verimi 580.9-782.7 kg/da arasında değişmiş olup, en yüksek tane verimi 3, 7, 11 ve 12 nolu genotiplerden, en düşük tane verimi ise 22 nolu genotipten (580.9 kg/da) elde edilmiştir. Kalite faktörü olan hektolitre ağırlığı bakımından en yüksek ortalama değer 82.4 kg ile 14 nolu genotip, protein oranın da ise % 11.9 ile 17 nolu genotipinden elde edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre yurt dışından temin edilen genotiplerin tane verimi ve kalite kriterleri bakımından ümitvar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik Buğday, Genotip, Ümitvar, Verim, Kalite

Determination of Grain Yield and Some Quality Traits of Bread Wheat (Triticum aestivum l.) Genotypes

This study, was conducted to examine yield and quality performance of some break wheat varieties and lines Which obtained from domestic and abroad breeding organizations programs in Diyarbakır ecological conditions in 2004-2005 and 2005-2006 production seasons. Experiments were carried out in randomized complete block design with three replications. In the experiment; plant height (cm), heading time, grain yield (kg/da), thousand kernel weight (g), hectoliter weight (kg) and protein content (%) were examined. It was found out that, grain yield ranged between 5809-7820 kg / ha, the highest grain yield was obtained from 3, 7, 11 and 12 numbered genotypes, while the lowest grain yield was obtained 22 numbered genotype (5809 kg / ha). Test weight is a quality factor, and in terms of test weight the highest value was obtained from 14 numbered genotype (82.4 kg), while the highest protein content was obtained with 11.9 % in 17 numbered genotype. According to the results of this study, it was seen that some genotypes which were obtained from abraod were found to be promising in term of yield and quality characters.

Keywords:

Bread Wheat, Genotype, Promising, Yield, Quality,

PDF

___

Anıl, H., 2000. “Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma”. Yüksek Lisans Tezi. O.M.Ü. Fen Bil. Enst. Samsun.
Anonim, 2008. Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi. 2008 Yılı Araştırma Projeleri Raporu. Diyarbakır.
Anonim, 2010. Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
Anonim, 2012. Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/(Erişim;03/04/2012)
Aydın, N., E. Tugay., M.A. Sakin, ve S. Gökmen, 1999. Tokat Kazova Koşullarında Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, s. 621-625. Konya.
Aydın, N., H.O., Bayramoğlu, Z. Mut, ve H. Özcan, 2005. Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Karadeniz Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. AÜZF Tarım Bilimleri Dergisi, 11(3): 257–262.
Aydoğan, S., M. Şahin, M., A. Göçmen Akçacık, ve S. Taner, 2008. Konya Şartlarına Uygun Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi (2008) 1: 1–6.
Atlı, A., (1985). Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Yolları Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, 498-506.
Başer. N., İ. Öztürk, R. Avcı, ve T. Kahraman, (2001). Trakya Bölgesi’nde Yetiştirilen Buğday Çeşitlerinin Verim, Kalite ve Diğer Bazı Özellikleri ile Buğday Tarımının Önemli Sorunları. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, 1: 63-68.
Bohac, J. ve L. Cermin., 1969., A Study of the Correlation Between Factors Determining the Productivity of Wheat Ears. Plant Breed. Abs., 39(1), 58.
Çakmak, Ü. ve S. Türker, 1987. Türkiye’de Adaptasyon ve Islah Yürütülen Bazı Tritikale Çeşitlerinin Kimi Değirmencilik ve Kimyasal Özellikleri. Türkiye Tahıl Sempozyumu, Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, 571-579.
Çölkesen, M., A. Öktem, N. Eren, T. Yağbasanlar, ve H. Özkan, 1994. Çukurova ve Harran Ovası Koşullarına Uygun Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi 25–29 Nisan 1994, İzmir, Cilt I, s. 18–21.
Diepenbrock, W., F. Ellmer, and J. Léon, 2005. Ackerbau, Pflanzenbau und Pflanzenzüchtung, UTB 2629, Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart.
Doğan, R. ve N. Yürür, 1992. Bursa Yöresinde Yetiştirilen Buğday Çeşitlerinin Verim Komponentleri Yönünden Değerlendirilmesi. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Dergisi, 9:37-46
Dokuyucu, T., L. Cesurer, ve A. Akaya, (1999). Bazı Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Kahramanmaraş Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi, Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi, Adana, 127-132.
Düzgüneş, O., T. Kesici, O. Kavuncu, ve F. Gürbüz, 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-H). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021, Ders Kitabı: 295. Ankara, 381.
Edwards, L.H., Ketata, H. ve E.L. Smith. 1976., Gene Action of Heading-Date, Plant Height and Other Characters in Two Winter Wheat Crosses. Crop.Sci., 16. 275- 277.
Feil, B., 1992. Breeding Progress in Small Grain Cereals. A Comparison of Old and Modern Cultivars. Plant Breeding, 108:1-11.
Genç, I., A.C. Ülger, T. Yağbasanlar, Y. Kırtok, ve M. Topal. 1988. Çukurova Koşullarında tritikale, Buğday ve Arpanın Verim ve Verim Öğeleri Üzerinde Kıyaslamalı Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi 3(2): 1-14.
Genç, İ., T. Yağbasanlar, H. Özkan, ve M. Kılınç, 1993. Seçilmiş Bazı Makarnalık Buğday Hatlarının Güneydoğu Anadolu Bölgesi Sulu Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Araştırmalar. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. s: 261–272, Ankara.
Gençtan, T. ve N. Sağlam, 1987. Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığının Üç Ekmeklik Buğday Çeşidinde Verim Ve Verim Unsurlarına Etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 171-183, 6-9 Ekim, Bursa.
Işık, A., 2011. Trakya Bölgesi’ne Uygun Verimli Ve Kaliteli Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Kahraman, T., R. Avcı, ve İ. Öztürk, 2008. “Islah Çalışmaları Sonucu Geliştirilen Bazı Ekmeklik Buğday Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi”. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, KONYA.
Kaydan, D. ve M. Yağmur, 2008. Van Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Bir Araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi 2008, 14 (4) 350-358 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi.
Kettlewell, P.S., Griffiths, M.W., Hocking, T.J. ve Wallington, D.J. 1998. Dependence of Wheat Dough Extensibility on Flour Sulphur and Nitrogen Concentrations and the İnfluence of Foliar Appliedsulphur and Nitrogen Fertilizers. Journal Cereal Science, 28: 15-23.
Kırtok, Y., İ. Genç, T. Yağbasanlar, M. Çölkesen, ve M. Kılınç, 1988. Tescilli Bazı Ekmeklik (T.aestivum L. em Thell) ve Makarnalık (T. durum Desf.) Buğday Çeşitlerinin Çukurova Koşullarında Başlıca Tarımsal Karakterleri Üzerinde Çalışmalar. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3): 96–105.
Kün, E., 1996. Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:1451, Ankara.
Knott, D.R. and B. Talukdar., 1971., Increasing Seed Weight Wheat Yield and It’s Effects on Yield Components and Quality. Crop Sci., 11(2), 280-283.
Malek, M.A. ve S. Borojevic., 1981., Genetic Analysis of Yield Components in Wheat. Genetica., Vol: 13-1. 33-39.
Mut, Z., N. Aydın, H. Özcan, H. O. Bayramoğlu, (2005). Orta Karadeniz Bölgesi’nde Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. GOP Üniversitesi Zir. Fak. Dergisi, 22 (2): 85-93.
Olgun, M., T. Yıldırım, ve F. Partigöç, 1999 . Doğu Anadolu Bölgesi'nde Bazı Buğday Çeşitlerine Ait Çeşitli Özelliklerin Belirlenmesi. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu: 612-615. 8- 11 Haziran 1999, Konya.
Özberk, İ. ve F. Özberk, 1993. Makarnalık Buğdayda Verim Komponentleri ve Verim Arasındaki İlişkiler. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu, s:275–285.
Özkaya, H. ve B. Kahveci, (1990). Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 14, Ankara.
Öztürk, A. ve A. Akkaya, 1996. Kışlık Buğday Genotiplerinde Tane Verim Unsurları ve Fonolojik Dönemler Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(2): 187–202.
Rizwan, A. ve A.S. Khan. 2000., Estimation of General and Spesific Combining ability in a 5 x5 Diallel Cross of Wheat (T aestivum L.). Pakistan Journal of Biological Sciences., Vol: 3/5. 896-897.
Sharma, R.C., 1992. Analysis of phytomass yield and wheat , Agronomy Journal, 84:926-929.
Smith, G.P. and M.J. Googing, 1999. Models of Wheat Grain Quality Considering Climate, Cultivar and Nitrogen Effects. Agricultural and Forest Meteorology, 94 (1): 86-93.
Thorne, G.N., 1966. Physiological Aspects of Grain Yield in Cereals. Growth of Cereals and Grasses. Batter Worths., 88-106.
FTosun, M., Demir, İ., Yüce, S. ve C. Sever., 1997., Buğdayda Proteinin Kalıtımı. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. Samsun., 22-25 Eylül, 61-65.
Ünal, S., 2002., Buğdayda Kalitenin Önemi ve Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi., Gaziantep. 3-4 Ekim 2002. 25-37.
Whitman, C.E.J.L., R. Haffield, and J. Reginato 1985. Effect of Slope Position on the Micro Climate Growth and Yield of Barley. Agronomy Journal, 77:663–669.
Yağdı, K. ve H.R. Ekingen,1995. Beş Ekmeklik Buğday Çeşidinin Diallel Melez Döllerinde Bazı Agronomik Özelliklerin Kalıtımı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi., 11: 81-93.
Yürür, N., O.Tosun, D. Eser, H.H. Geçit, (1981). Buğdayda Anasap Verimi İle Bazı Karakterler Arasındaki İlişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 755:443.

Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2910
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 1985
Yayıncı: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Yayın Ofisi