Türkiye Türkçesinde Sadece Sayılarla Kurulan Söz Dizimsel Yapılar

Türkiye Türkçesinde sayıların söz dizimsel kullanımı Eski Türkçeden bugüne zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Sadece sayılardan kurulmuş söz dizimsel yapıların bir kısmı tanımlanıp adlandırılmışsa da bir kısmı henüz yeterince incelenmemiştir. Türkiye Türkçesinde unsurları sayılardan oluşan isim tamlaması, sıfat tamlaması, sayı grubu, tekrar grubu, saat grubu, bağlama grubu, kısaltma grubu gibi söz dizimsel yapılar kullanılmaktadır. Bunların birçoğu sayılara özgü kaynaşıp kalıplaşmış yapılardır. Bir kısmı da belli bir anlamı karşılayarak sözlüksel birim niteliği kazanmıştır. Matematikteki ‘toplama’, ‘çarpma’, ‘çıkarma’, ‘ortalama’, ‘yaklaşık değer’ gibi işlem ve terimler, Türkiye Türkçesinin söz dizimine birçok açıdan yansımıştır. Bu çalışmada Türkçenin matematik diliyle kullanımını ortaya koyan sayılara dayalı çoğu kalıplaşmış yapılar ele alındı. Ayrıca Güncel Türkçe Sözlük’teki sayılardan oluşmuş söz dizimsel madde başlarının yapısına değinildi.

Syntactic Structures Constructed only with Numbers in Turkey Turkish

Syntactical use of numbers in Turkey Turkish has had a wide range since Old Turkish period. Although some of the syntactic structures formed only with numbers have been defined and entitled some others have not been analysed adequately yet. Syntactic structures such as noun compound, adjective compound, number phrase, reduplication, time group, conjuction group, abbreviation group of which components have been composed of numbers are used in Turkey Turkish. Most of them are combinational and conventional structures pertaining to numbers. The other ones have gained lexical unit character by corresponding to a certain meaning. Mathematical operations and terms like “addition”, “multiplication”, “subtraction”, “average” and “approximate value” has been reflected in syntax of Turkey Turkish in a lot of ways. In this study, structures mostly conventional ones based upon numbers which reveal the use of Turkish with mathematic language have been discussed. Besides, structure of syntactic entries consisted of numbers in Contemporary Turkish Dictionary has been mentioned.

PDF

___

Balyemez, S. ( 2008, Bahar). Türkiye Türkçesinde dakikalı saat ifadeleri ve saat grubu. Dil Araştırmaları, 2, 87-92.
Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin grameri. Ankara: TDK.
Clauson, G. (1959, April). “The Turkish numerals”, Journal of The Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1(2),19-31.
Delice, H. İ. (2007). Türkçe sözdizimi. İstanbul: Kitabevi. Ergin, M. (2009). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
Gencan, T. N. (2007). Dilbilgisi. Ankara: Tek Ağaç.
Göksel, A. ve Kerslake C. (2005). Turkish: A comprehensive grammar. London and New York: Routledge.
Karaağaç, G. (2012). Türkçenin söz dizimi. İstanbul: Kesit Yayınları.
Kaymaz, Z. (1991). “Eski Anadolu Türkçesinde sayı adları ve kullanılışları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten [1994], 9-17.
Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri. Ankara: TDK.
Koşaner, Ö. (2016). “Numerals in Turkish”. Open Journal of Modern Linguistics, S. 6, s. 131- 147.
Lewis, G. L. (1967). Turkish grammar. Oxford: Oxford University Press.
Özkan, A. ve Toker M. (2016). Türkiye Türkçesi söz dizimi. Konya: Palet Yayınları.
Özkan, M. ve Sevinçli, V. (2017). Türkiye Türkçesi söz dizimi. İstanbul: Akademik Kitaplar. Özezen, Y. M. (2000, Mart). “Türkiye Türkçesinde saat anlatımlarının sözdizimsel yapısı”. Dil Dergisi, 89, 76-80.
TDK, Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: 19 Şubat 2018, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts.