İSLAM HUKUKU AÇISINDAN ADİL YARGILAMAYI ENGELLEYEN FAKTÖRLER

Kanunla kurulmuş bir mahkeme huzurunda; bağımsız, tarafsız, şeffaf ve hakkaniyete uygun bir şekilde gerçekleştirilen yargılama adil yargılamadır. Bütün insanlar adil bir şekilde yargılanma hak ve özgürlüğüne sahiptir. Ne var ki, birtakım faktörlerin etkisiyle adalet hakiki anlamda tahakkuk etmemektedir. Adil yargılamayı olumsuz yönde etkilediği gözlemlenen temel faktörler; psikolojik ve sosyolojik kökenli olabildiği gibi, hukuki, iktisadi veya siyasi kaynaklı da olabilmektedir. İslam hukuku, yargıda hakkaniyeti sağlayıcı kurallar getirerek, haksızlığa yol açacak türden her türlü uygulamayı yasaklamıştır.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Yargı, Hâkim, Adalet., Hüküm

FACTORS PREVENTING FAIR JUDICIARY FROM THE ANGLE OF ISLAMIC LAW

Before a court established by law; an independent, impartial, transparent and equitable trial is a fair trial. All people have the right and freedom to be judged fairly. However, due to a number of factors, justice does not accrue in the true sense. Key factors observed to adversely affect fair trial; it can be of psychological and sociological origin, as well as legal, economic or political origin. Islamic law has banned all forms of practice that would lead to injustice by introducing rules that ensure equity in the judiciary.

Keywords:

Islamic Law, Judicial Power, Justice., Judgement, Judge,

PDF

___

Akıntürk, T. (2008). Medeni Hukuk, (13. bs.), İstanbul: Beta Yayıncılık.
Amravi, Ö.G. (2004). İslam’da Yargı ve Yargıçlar, (Rıfkı Durgun, Çev.). Ankara: Şelale Yayınları.
Arkan, A. (2018). İslam Düşünce Geleneğinde Adalet ve Güncel Anlamı, Ankara: T.C. Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
Arslaner, H., & Şekerci, D. (2014). Türkiye’de Adalet Hizmetlerinin Niteliği ve Bu Hizmetlerin Bütçe Üzerindeki Yükü. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 31-48.
Atar, F. (2002). “Kaza”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXV, 113-117, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Aykanat, M. (2018). Klasik Dönemde Osmanlı Devleti’nde Hâkim Adaylığı: Mülâzemet. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (34), 165-188.
Başgil, A.F. (2017). Konferanslar, (3. bs) İstanbul: Yağmur Yayınları.
Belgesay, M. Davalar Nasıl Yürüyor? -Daha Çabuk, Daha Garanti ile Yürümesinin Çareleri-Muhakeme Usulü Kanun Projesi. Journal Of Istanbul University Law Faculty, 15(1), 198-229.
Berki, A.H. (1962). İslam’da Kaza, Ankara: Yargıçoğlu Matbaası.
Bilmen, Ö. N. (1970). Hukukı İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, Cilt. 8. Bilmen Yayınevi.
Büyükbaş, N. (2017). İslam Ceza Hukukunda Mağdurun ve Kamu Vicdanının Teskini. İslam Ceza Hukuku Tebliğler Kitabı.
Centel, N. (2010) Adil Yargılama İlkesi ve Türk Hukukundaki Bazı Sorunlar. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 16 (1-2), 3-14.
Cihangir, M. (2021). İslam Hukuku Açısından İltimas Olgusu ve Adil Yargılamaya Etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 823-842.
Cin, H. (2013). Hukuk, Siyaset ve Demokrasinin Ahlâki Temelleri, Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 13-28.
Çoban, O. (1999). Bir Siyasal Yozlaşma Türü Olarak Rüşvet ve Ekonomik Etkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1).
Dede, S. (2017). Toplumsal Faktörlerin Hâkimlerin Kararları Üzerindeki Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Dönmez, İ.K. (1986). İslam Hukukunda Müctehidin Nasslar Karşısındaki Durumu ile Modern Hukuklarda Hâkimin Kanun Karşısındaki Durumu Arasında Bir Mukayese. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (4).
Dönmezer, S. (1972). Ceza Adaletinde Reform İlkeleri, Journal Of Istanbul University Law Faculty, 37.1-4,1-35, 28.
Eldem, E. (2017). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Adalet, Eşitlik, Hukuk ve Siyaset Üzerine, Toplumsal Tarih, sa:288, 25.
Erdem, FH. (2021). Türkiye’de Hukuk Eğitimi: Çözüm Arayışları, Sorunlar ve Öneriler. Şarkiyat, 13 (1), 302-321.
Fendoğlu, H. T. (2012). Anayasal Derinlik Türkiye’nin Anayasal Hafızası, Ankara: Yetkin Yayınları.
Fendoğlu, H. T. (2014). Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı: İslam Hukukunun Katkıları, Avrasya Hukuk Kurultayı Tebliğler Kitabı, Saraybosna.
Fırat, A. (2017). Yargı Etiği ve Mesleki Kimlik, Ankara: Türkiye Adalet Akademisi.
Göka, E. (2018). Adalet Şûrası “Mutlak Anlamda İyi Olan Tek Erdem: Adalet”. Ankara: T.C. Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
Gözler, K. (2019). Hukuka Giriş, (16. bs.), Bursa: Ekin Yayınevi.
Hadduri, M. (2018). İslam’da Adalet Kavramı, (Selahattin Ayaz, Çev.). İstanbul: Ekin Yayınları.
Hakeri, H., Ünver, Y. (2014). Ceza Muhakemesi Hukuku Temel Bilgiler, (10. bs), Ankara: Adalet Yayınları.
Hamidullah, M. (1987). İslamda İsbat Hukukunun Doğuşu. (M. Salih Yavuzer, Çev.). Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa: 4, 481-492.
Hamidullah, M. (2003). İslam Peygamberi, (Salih Tuğ, Çev.). Ankara: İmaj Yayınları.
Harun, T. (2017). ’Yargı Etiği’ya da Yargıda Etik: Yargı Nasıl Etik Olur?. Uluslararası Yargı Etiği Sempozyumu Kitabı, 108.
Haşhaş, A. (2014). Yargı Kararlarının Kalitesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16 Özel Sayı, 1913-1933.
Işıktaç, Y. (2020). Adalet Psikolojisi. (3. bs), İstanbul: Sümer Kitabevi.
Işıktaç, Y., Koloş, Ü. (2020). Hukuk Sosyolojisi. (3. bs). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
İbn Kayyim, (2012). İ'lamu'l-Muvakkı'în, (Pehlül Düzenli, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
İbn Rüşd, (1976). Bidayetü’l- Müctehid ve Nihayetü’l- Muktesid, (Ahmed Meylani, Çev.). İstanbul.
İnceoğlu, S. (2009). Adalet Gözet “Hukuk Devleti İlkesi Bakımından Adliye Gözlemleri ve Adalet Barometresi Araştırmaları (Ed.: Seda Kalem). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Karafî, Ş. (2016). El- İhkâm (Yüksel Macit, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
Karataş, T. D. (2019). Teorik Açıdan Hâkimin Hukuk Yaratması, (Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan.
Kâsânî, A. (1982). Bedâiu’s-Sanâi fî Tertîbi’ş-Şerâi, Beyrut: Daru’l Kitabü’l Arabi.
Kasapoğlu, A. (2012). Kur'an'da Adalet Psikolojisi-Adaleti Engelleyen Psiko-Sosyal Faktörler. Hikmet Yurdu, 5(10), 61-106.
Kaya, E. (2014). Adil Yargılama Psikolojisi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
Kaya, E. (2018). Hukuk Zihniyeti. (3. bs), Ankara: Siyasal Kitabevi.
Komisyon, (2003). Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri, I, Ankara: DİB Yayınları.
Köse, S. (2008). “Rüşvet” Diyanet İslam Ansiklopedisi, XXXV, 303-305, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Kurt, M. (2015) Türk Ceza Hukukunda Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs Suçu, (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Küçükay, A. (2018). Karar Vermenin Psikolojisi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (35), 607-640.
Mahmutoğlu, Y. (2018). İslâm Yargılama Hukukunda Hâkimin Tarafsızlığı ve Tarafsızlığı Sağlayan Kurumlar. Journal Of International Social Research, 11(59).
Mumcu, A. (1994). Günümüzdeki Türk Hukuk Uygulamasında Adalet Kavramının Yeri, (Ed: Adnan Güriz), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
Münif Paşa, (2016). Hikmet-i Hukuk, (Sdl: Gökhan Doğan), Konya: Çizgi Kitabevi.
Ortaylı, İ. (2016). Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı, İstanbul: Kronik Yayınları.
Osmanlı Arşivi’nde Şeyhülislam Fetvaları, (Ed.: Uğur Ünal) (2015) TC. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul: Seçil Ofset.
Özay, İ. (1998). Yargısal Korunma, (2. bs), İstanbul: Alfa Yayınları.
Sarıbay, Y. (2018). Adalet Şûrası “Toplumun Anayasa Tahayyülü ve Adalet Meselesi”. Ankara: T.C. Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
Selçuk, S. (2007). Bağımsız Yargı Özgür Düşünce, Ankara: İmge Kitabevi.
Serahsi, E. (2008). El-Mebsut. Mustafa Cevat Akşit (Ed.). 16, İstanbul: Gümüşev Yayıncılık.
Sever, D. Ç. (2016). Adalet Hizmetlerinden Doğan Mali Sorumluluk. Ankara Barosu Dergisi, (1), 43-80.
Şa’rani, A., (1980). Mizanu’l- Kübra (Dört Hak Mezhebin Büyük Fıkıh Kitabı), (A. Faruk Meyan, Çev.), İstanbul: Berekat Yayınevi.
Şafak, A. (2016). Kaza, Siham-ı Kazadan Nasıl Kurtarılabilir? (Yargı Teşkilâtı, Eleştiri Oklarından Nasıl Kurtarılabilir?). Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (7).
Şık, H. (2017). Suçsuzluk Karinesi ve Savcı. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 0 (9), 427-452.
Tarhan, N. (2006). Duyguların Dili. İstanbul: Timaş.
Taşkın, M. (2015). Adli Tatilin Yargısal Verimliliğe Etkisi. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (5), 727-760.
Ulucakar, M., & Çınar, MF (2020). Türkiye'de Yargı ile Siyasetin Kuvvetler Ayrı Ayrılığının Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 126-141.
Uygur, G. (2016). Hukukta Adaletsizliği Görmek (2. bs). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
Vatansever, M. (2018). Osmanlı Ceza Hukukunda Adil Yargılama İlkesi (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Yayla, A. (2019). Toplumsal düzenin aracı olarak yargı. Liberal Düşünce Dergisi, 24 (93), 7-16.
Yılmazlar, E.G. (2014). Cumhuriyet Savcısının Konumlanışının Silahların Eşitliği Prensibine Aykırılığı, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
Yücel, M.T. (2011). Yargı Reformu ve Demokrasi, Ankara: Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi.
Yüksel, M. (1990). İslam Anayasa Hukukuna Giriş, Denizli: Albayrak Matbaası.
Zeydan, C. (1328). Medeniyet- i İslamiye Tarihi, İstanbul.
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1876-k%C3%A2n%C3%BBn-i-es%C3%A2s%C3%AE/ (26.07.2021)
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf
https://sgb.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/23122019162931YRS_TR.pdf, s.49 (Erişim Tarihi: 08.08.2021)
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf (Erişim 13.08.2021)