Türkiye'de Güvenlik Algısının Kavramsal ve Pragmatik Dönüşümü: Modern Dönemlerin Karşılaştırılması

Türkiye 12 Eylül 1980 ihtilalinden itibaren güvenlik algılarında dönüşümü tecrübe ederek yaşamış, kimi zaman tabi olduğu yapının kimi zaman da iç güvenlik bağlamında güvenliğin kavramsal ve pratik dönüşümüne tabi olmuştur. Yapısal faktörlerin dikte koşullar ve çarpan etkisi yaratan kısıtları veya yönlendirmeleri istikametinde iç ve bölgesel sorunlar ile tecrübe edilen fiili dönüşüm Türkiye’yi temposu gittikçe artan güvenlikleştirme sarmalına tabi kılmıştır. Önceleri güvenliğini yapının teminatları ile sağlamaya çalışan Türkiye, yapıdaki dönüşüm karşısında geleneksel güvenlik okumalarını terk etme ihtiyacı hissetmiştir. Bu çerçevede iktidarlara veya bölgesel/yapısal dönüşümlere bağlı olarak Türkiye, sırasıyla; uluslararası yapıya endeksli, doğrudan tehditlere mukabelede bulunan ve pro-aktif bir güvenlik stratejisi izlemeye itmiştir. Türkiye’nin güvenliği deruhte etmede izlediği yöntem dış dünyada ‘yayılmacı’ olarak algılanmıştır. Ancak yeni dönemde kavramlar güvenlik olaylarını açıklamada geç kalmakta ve devlet dışı aktörlerin de yer olduğu yeni yapıda devlet aktörlerin güvenlikleştirme süreçlerinde sert – yumuşak tehditlere yönelik çok katmanlı, esnek ve alternatifli olmasını gerektirmektedir. Araştırmada Türk siyasi tarihinin modern dönüm noktaları esas alınarak bahse konu güvenlik algısı dönüşümü incelenmiş ve modern dönemde tercih edilen güvenlikleştirmeye yönelik değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler, Türkiye, Güvenlik, Tarihsel Süreç, Modernite

The Conceptual and Pragmatic Transformation of Security Perception in Turkey: A Periodic Comparison

Turkey has experimented with the cyclical transformation in its security perception directly by experiencing after the September 12th Military Coup D'état of 1980 and was a subject of this conceptual and practical transformation of security. The mutation of internal and regional issue fields, under the structural constraints of which dictates its own conditions and has its own multiplying effect on the internal and regional developments, in the meantime diffusion of the structure, pushed Turkey to be subjected to the spiralling in securitization processes with an increasing tempo. Turkey, which leaned on the security guarantees of the structure, has given up this idea of traditional security readings per the transformation of the structure’s security posture. In this context, security issue fields, under the clout of governing bodies and regional/structural transformations, led Turkey, to rely on international structure, respond only the direct threats, and follow a proactive security strategy respectively. This method of sustaining the security of Turkey has been perceived as ‘expansionist’ in the minds of the other actors. Nevertheless, the security concepts in the emerging era are lacking to explain the security situations while state actors are pushed to handle the securitization multi-layered flexible and with alternative approaches against both hard and soft security threats where non-state actors are part of it. All in all, this research scrutinizes the transformation of such security perception by taking the modern era of Turkish political history as the turning point and evaluates the preferred securitization of Turkey in this modern term.

Keywords:

Political Science and International Relations, Turkey, Security, Historical Discourse, Modernity.,

PDF

___

Çakır, E. M. (2020, Kış). 1991-2020 Yılları Arasında Koalisyon Hükümetleri Yönetimi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(6), 19-37.
Çalik, F. O. (2019). K.K.T.C. Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş’ın Annan Planı Sürecindeki Mücadelesi. İstanbul: Hiper Yayın.
Özen, H. (2011). Turgut Özal Emre Toros 2011. E. Toros içinde, Türkiye'de Siyasi Liderlik: Dönemler, Özellikler ve Karşılaştırmalar. Ankara: Atılım Üniversitesi.
(2017, Mayıs 23). TRT Arşivi: www.trtarsiv.com/izle/106569/1993-yili-pkk-nin-yurt-disi-yapilanmasina-karsi-mucadele adresinden erişildi.
Anavatan Partisi Programı, Seçim Beyannamesi, Hükümet Programı . (1983, Kasım 6). TBMM: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/609?locale-attribute=tr adresinden erişildi.
Aslan, M. (2020). Türkiye: Yükselen Bölgesel Oyuncu. M. Yeşiltaş içinde, Ortadoğu’da Güvenlik Savunma ve Silahlanma. İstanbul: SETA Yayınları.
Baldwin, D. A. (1997). The Concept of Security. Review of International Studies, 23(1), 12-18.
Bayraklı, E. ve Ulutaş, U. (2017). FETÖ’nün Anatomisi. İstanbul: SETA Yayınları.
Booth, K. (2001). Theory of World Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
Brauch, H. G. (2012). Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü. M. Aydın, H. G. Brauch, N. Polat, M. Çelikpala, & U. O. Spring içinde, Uluslararası İlişkilerde Çatışmadan Güvenliğe Seçme Makaleler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Buzan, B., Wæver, O. ve Die Wild, J. (1998). Security: A New Framework for Analysis. Londra: Lynne Ryenner Publishers.
CNNTürk. (2014, Temmuz 3). Asimilasyon ve Göç: Bulgaristan Türklerinin Öyküsü. http://www.cnnturk.com/haber/turkiye/asimilasyon-ve-goc-bulgaristan-turklerinin-oykusu adresinden erşildi.
Dalaman, C. (Kasım 2016). Almanya'da 'PKK Yasağı Kalksın' Mitingi. Şubat 2021 tarihinde https://www.amerikaninsesi.com/a/almanya-da-pkk-yasagi-kalksin-mitingi/1791602.html adresinden erişildi.
Darıcan, M. F. (2013). Ekonomik Krizler ve Türkiye. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 5(17), 39-46.
DeautcheWelle. (tarih yok). Who was the 'Islamic State' leader Abu Bakr al-Baghdadi? Şubat 2021 tarihinde Deutche Welle: https://www.dw.com/en/who-was-the-islamic-state-leader-abu-bakr-al-baghdadi/a-39281068 adresinden erişildi.
Demiray, M. (tarih yok). Özal Dönemi Türk Dış Politikasının Temel Anlayışları , (Erişim Tarihi 25 Haziran 2017). Özgür Tarih Dergisi.
Demiray, M. (2017, Nisan 18). Özal Dönemi Türk Dış Politikasının Temel Anlayışları. Şubat 2021 tarihinde Türk Tarihi ve Kültür Araştırmaları: https://www.altayli.net/ozal-donemi-turk-dis-politikasinin-temel-anlayislari.html adresinden erişildi.
DeutcheWelle (2019), "Who was the 'Islamic State' leader Abu Bakr al-Baghdadi?" Deutche Welle, https://www.dw.com/en/who-was-the-islamic-state-leader-abu-bakr-al-baghdadi/a-39281068.
Dinç, P. (2020). The Kurdish Movement and the Democratic Federation of Northern Syria: An Alternative to the (Nation-)State Model? Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20(1), 47-67.
Ergin, S. (1997, Kasım 2). İrtica tehdidi, devletin en önemli belgesinde. Şubat 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/irtica-tehdidi-devletin-en-onemli-belgesinde-39271634 adresinden erşişildi.
Eski Yunan Dışişleri Bakanı Pangalos: Öcalan'ın valizinden çok büyük para çıktı. (2020, Ağustos 26). Şubat 2020 tarihinde Independent Türkçe: https://www.indyturk.com/node/291026/haber/eski-yunan-dışişleri-bakanı-pangalos-öcalanın-valizinden-çok-büyük-para-çıktı adresinden erişildi.
Gürel, Ş. S. (1993). Tarihsel boyutları içinde Türk-Yunan ilişkileri, 1821-1993. İstanbul: Ümit Yayıncılık.
Genelkurmay ve Millî Güvenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Kenan Evren’in Türk Milletine Açıklaması, T.C. Resmî Gazete, Sayı 17103, 12 Eylül 1980, , (Erişim Tarihi 16 Mayıs 2017). . (1980, Eylül 12). Resmi Gazete: http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17103_1.pdf adresinden erişildi.
Hürriyet. (2005, Ağustos 22). İlk ‘eylemsizlik’te silahsız 33 askeri şehit etmişlerdi. Şubat 2021 tarihinde Hürriyet Gazetesi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ilk-eylemsizlik-te-silahsiz-33-askeri-sehit-etmislerdi-344001 adresinden erşildi.
“Genelkurmay ve Millî Güvenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Kenan Evren’in Türk Milletine Açıklaması. (1980, Eylül 12). Şubat 2021 tarihinde T.C. Resmî Gazete (17103): http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17103_1.pdf adresinden erşildi.
İnat, K. (2005, Temmuz). Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün 30. Yılında Türkiye-İran Ekonomik İlişkileri. SETA Analiz 132. İstanbul: SETA.
Köse, T. (2017). Çözüm Sürecinin Yükseliş ve Düşüşü. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-40.
Koç, M. (2015). Çözüm Süreci Nereden Nereye?2015. İstanbul: Ekin Yayıncılık.
Manaz, A. (2005). Türkiye’ye Yönelik Terör Odakları. Ankara: IQ.
NTV. (2011, Ocak 6). Ne sen sormuş ol, ne de ben duymuş olayım. Aralık 2020 tarihinde https://www.ntv.com.tr/turkiye/ne-sen-sormus-ol-ne-de-ben-duymus-olayim,ilVffg29IEyQ4BeP0NqQtw adresinden erşildi.
NTV. (2016, Nisan 21). Ergenekon davasında karar. Şubat 2021 tarihinde NTV: https://www.ntv.com.tr/turkiye/ergenekon-davasinda-karar,1niPVD8ffUO3g6k6bObF6w adresinden erşildi.
Nugent, N. (2006). The Government and Politics of the European Union. Durham: Duke University.
Oran, B. (2001). Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, İstanbul, İletişim Yayınları, 2001, s. 709. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ovacık eylemini, PKK ile ittifak yapan sol örgütler üstlendi. (2016, Haziran 15). Hürriyet Gazetesi: https://www.hurriyet.com.tr/ovacik-eylemini-pkk-ile-ittifak-yapan-sol-orgutler-ustlendi-37296101 adresinden erşildi.
PKK ile DHKP-C'nin Ortak Eylemleri. (2013, Şubat 13). HABERLER: https://www.haberler.com/pkk-ile-dhkp-c-nin-ortak-eylemleri-4328612-haberi/ adresinden erşildi.
Soner, B. A., Aslan, Ö., & Kıyıcı, H. (2017, Mart). PKK’s Regional Franchise of Terror. Polis Akademisi. Ankara: Uluslararası Terörizm ve Güvenlik Araştırmaları Merkezi.
Toprak, S. (2014, Haziran). Türk-Yunan Siyasi İlişkileri Çerçevesinde Batı Trakya Sorunu. Bitlis Eren Üniversitesi SBE Dergisi, 3(1), 51.
Uslu, N. (2006). Nasuh Uslu, Türk Dış Politikası Yol Ayrımında: Soğuk Savaş Sonrasında Yeni Sorunlar, Yeni İmkânlar ve Yeni Arayışlar. Ankara: ANKA Yayınları.
Wiess, M., & Hassan, H. (2016). Michael Weiss ve Hassan Hassan, ISIS: Inside the Army of Terror. New York: Regan Arts.
Yazıcı, N. (2016). PKK'nın Hakkâri Projesi: 1984-2013. Ankara: Alibi Yayıncılık.