CUMHURİYET DÖNEMİ İDEOLOJİSİNDE İDEAL KÖY SÖYLEMİNE BİR ÖRNEK: BAŞPINAR HALKEVİ DERGİSİNDE KÖY VE KÖYLÜ İMGESİ

Tek parti döneminin en önemli uygulamalarından biri olarak öne çıkan köycülük politikası, köylerde kalkınmayı sağlamayı hedeflemekteydi. Köylerdeki kalkınma ve gelişimin devleti de kalkındıracağı düşüncesi ile bu politika, çeşitli kanallar aracılığıyla uygulamaya konulmuştu. Bu kanallardan biri de halkevi dergileriydi Bu dergiler, hem halka öğretici mesajlar sunmuş hem de ulusal politikanın sözcülüğünü yapmıştır. Ulusal köycü söylemin yerelde ne oranda yanıt bulduğu ve ne oranda uygulanabildiği sorunsalından hareketle hazırlanan bu çalışmada bir yerel dergi olan Başpınar Halkevi Dergisinin köycü politikayı işlemesine değinilmiştir. Çalışma köycülük konusundaki genel politikanın yerelde nasıl yankılandığını sorgulamaktadır. Çalışma, dergide yer alan yazı, şiir, oyun ve makalelerin incelenmesi ve ulusal söylemle kıyaslanarak irdelenmesi ile yerel ve geneldeki köycü söylemler arasındaki uyum ya da uyumsuzluğu ele almayı planlamaktadır. Çalışmada öncelikle ulusal politikadaki köycü söylemin oturtulduğu temel fikir, ideoloji ile uygulamalara yer verilmiş, sonrasında Başpınar Dergisinin köycü söylemi incelenmiştir. Köycü söylemin temel uygulayıcısı olarak belirlenen öğretmen modeli köyü kalkındırması hedeflenen ana unsur olarak belirlenirken köycü politikanın genel çerçevesi seçkin-elit yapı tarafından belirlenmiştir. Hayata geçirilen uygulamaların yanı sıra kağıt üzerinde kalan hayali bir köy imgesi bu seçkinci yapının köy gerçeğinden uzak olduğunu göstermektedir. Bu noktada çalışma, ulusal ve yerel söylemin birbiriyle uyumlu olduğunu ve her ikisinin de asıl amaca ulaşmak konusunda yetersiz kaldığı kanısındadır.

Anahtar Kelimeler:

Tek parti, Başpınar Dergisi, Köy, köycülük, öğretmen

PDF

___

KAYNAKÇA Arşiv Belgeleri BCA, 30.10.0.0.20.120.14: 23.12.1935. BCA,30.10.0.0.-13.77.25, 17.05.1937. Resmi Yayınlar Resmi Gazete, Köy Kanunu, Kanun No: 442, Sayı: 68, Tertip: 3, Cilt: 5, 07.04.1924. Resmi Gazete, Köy Eğitmenleri Kanunu, Kanun No: 3238, Sayı: 3639, 24.06.1937. Resmi Gazete, Köy Enstitüleri Kanunu, Kanun No: 3803, Sayı. 4491, 22.05.1940. Resmi Gazete, Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilat Kanunu, Kanun No: 4274, Sayı. 5141, 25.06.1942. C.H.P. Dördüncü Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutulgası, Ulus Basımevi, Ankara, 1935. Gazete ve Dergiler Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 1, Cilt: 1, 1 Şubat 1939. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 6, Yıl: 1, 1 Ağustos 1939. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 35, Yıl: 3, Nisan 1942. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 49-50, Yıl: 4, Haziran-Temmuz 1943. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 52, Yıl: 4, Eylül 1943. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 51, Yıl: 4, Ağustos 1943. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 53, Yıl: 5, Ağustos 1943. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 56-57, Yıl: 6, Şubat 1944. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 73, Yıl: 7, Cilt: 3, Haziran 1945. Başpınar Aylık Edebiyat ve Kültür Mecmuası, Sayı: 90-91, Yıl: 8, Cilt: 4, Ekim-Kasım 1947. Cumhuriyet Gazetesi, (1933). “Cumhuriyet İdaresinin Köy Siyaseti”, Yıl: 10, No: 3406, 29 Ekim. Yeni Gaziantep Siyasi ve İçtimai Gazete, (1946). Yıl: 6, Sayı: 503, 5 Şubat. Köymen, N. K. (1935). "Parti Programında Köycülük" Ülkü Halkevleri Dergisi, 5. 29. Köymen, N. K. (1933). "Köy Seferberliğine Doğru", Ülkü Halkevleri Dergisi, Sayı: 5, Cilt: 1. Köymen, N. K. (1934). “İradecilik ve Köycülük”, Ülkü Halkevleri Dergisi, Sayı: 4, Cilt: 21. Köymen, N. K. (1935). “Köycülük Programına Giriş”, Ülkü Halkevleri Dergisi, Sayı: 5, Cilt: 26. Nadi, Y. (1932). “Köye ve Köylüye çok Dikkat Lazım”, Cumhuriyet Gazetesi, Yıl: 9, No: 3001, 13 Eylül. Nadi, Y. (1933). “Türkiyemizde Köy ve Köylü”, Cumhuriyet Gazetesi, Yıl: 10, No: 3412, 4 Kasım. Nadi, Y. (1933). “Türk Köylerini yükseltmek İçin 2”, Cumhuriyet Gazetesi, Yıl: 10, No: 3432, 24 Kasım. Nadi, Y. (1933). “Yeni Milli Hamlemiz: köy Kalkınması”, Cumhuriyet Gazetesi, Yıl: 15, No: 5256, 30 Aralık. Nadi, Y. (1939). “Köyü Kalkındırmak, Ülkeyi Kuvvetlendirmek”, Cumhuriyet Gazetesi, Yıl: 15, No: 5260, 3 Ocak. Araştırma İnceleme Eserler Atatürk’ün Söylev ve Demeçler I-III (Açıklamalı Dizin İle), (2006). Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara,. Avcıoğlu, D. (1992). Türkiye’nin Düzeni Dün-Bugün Yarın Birinci Kitap, Tekin Yayınevi, İstanbul. Aysal, N. (2005). “Anadolu’da Aydınlanma Hareketinin Doğuşu: Köy Enstitüleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 35-36, Mayıs-Kasım. Aydoğan, P. (2018). “Yunus Nadi ve Köycülük Düşüncesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 73, No.2. Berkes, N. (1982). Atatürk ve Devrimler, Adam Yayınları, İstanbul. Boratav, K. (2005). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002, İmge Kitabevi, İstanbul. Chatterjee, P. (2006). Mağdurların Siyaseti Halk Siyaseti Üzerine Düşünceler, Çev. Veysel Fırat Bozçalı, İletişim Yayınları, İstanbul. Çetin, T. (1997). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Köylü Politikası (1923-1950), Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir. Dicle, E. (2012). “Modern Ulus Devlet Projesinde Bir İdeal Mekân Temsili Olarak Köy Ütopyası”, Turkish Studies, Volume 7/1 Winter. Ercan, F. (1993). Kırsal Yapıda Toplumsal Değişme, Yar Yayınları, İstanbul. Erdem, Ç. (2008). “Cumhuriyet Yönetiminin 1930’lu Yıllarda Köyde ve Köylülükte “Dönüşümü “ Gerçekleştirme İsteğinin Bir Aracı Olarak “Köy Eğitmen Kursları””, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 / 3. Gökalp, Z. (1976). Türkçülüğün Esasları, Haz. Mehmet Kaplan, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul. JR Moore, , B. (1989). Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri Çağdaş Dünyanın Yaratılmasında Soylunun ve Köylünün Rolü, Çev. Şirin Tekeli-Alâeddin Şenel, Vyayınları, Ankara. Karaömerlioğlu, A. (2009). “Türkiye’de Köycülük”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 2. Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada Bir köy Var Uzakta Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem, İletişim yayınları, İstanbul. Keyder, Ç. (2013). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul. Köymen, O. (1999). “Cumhuriyet Döneminde Tarımsal yapı ve Tarım Politikaları”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul. Köymen, N. K. (1975). Eğitim Sosyolojisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul,. Makal, M. (2008). Bizim Köy, Literatür Yayınları. Mardin, Ş. (1990). Türkiye’de Toplum ve Siyaset Makaleler I, İletişim yayınları, İstanbul. Ozankaya, Ö. (1991). Toplumbilim, Cem Yayınevi, İstanbul. Ozankaya, Ö. (1984). Temel Toplumbilim Terimleri Sözlüğü, Savaş Yayınları, Ankara. Önder, İ. (1999). “Aşar’ın Kaldırılması ve Tarım Kesimine Uygulanan Vergiler”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul. Parla, T. (1993). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, Deniz Yayınları, İstanbul. Sözer, S. (1947). Köy İdaresi ve Köycülük Meseleleri, C.H.Partisi Basımevi, Gaziantep. Steinhaus, K. (1999). Atatürk Devrimi Sosyolojisi II, Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık. Tankut, H. R. (1939). Köylerimiz Bugün Nasıldır? Dün Nasıldı? Yarın Nasıl Omalıdır?, Kenan Basımevi ve Klise Fabrikası. Tanyol, C. (1962). "Türkiye'de Köye Yönelme Hareketleri." İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 2.17-18. Tekeli, İ.&İlkin, S. (1999). “Devletçilik Dönemi Tarım Politikaları (Modernleşme Çabaları)”, 75 Yılda Köylerden Şehirlere, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul. Temiz, Ö. (2006). Gaziantep Halkevi ve Başpınar Dergisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Tonguç, İ. H. (2020). Canlandırılacak Köy, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul. Toprak, Z. (2002). “Türkiye’de ‘Narodnik’ Milliyetçiliği ve Halkçılık (1908-1918)”, Türkler, Cilt 14 Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları. Tütengil, C. O. (1975). 100 Soruda Kırsal Türkiye’nin Yapısı ve Sorunları, Gerçek Yayınevi, İstanbul. Tütengil, C. O. (1969?). Türkiye’de Köy Sorunu, Kitaş Yayınları, İstanbul. Toprak, Z. (2014). Türkiye’de Popülizm 1908-1923, Doğan Yayıncılık, İstanbul.