Kündekari tekniğinde yapılmış ahşap panellerin boyutsal değişimlerinin belirlenmesi

Bu çalışmada, Selçuklu ve Osmanlı döneminde yaygın olarak kullanulan kündekâri tekniğinde üretilen tablalar ile bu tablaların üretiminde kullanılan iç dolgu parçalarının çalışma miktarları araştırılmıştır. Bu maksatla, ülkemizde yetişen akasya (Robinia pseudoacacia L.), armut (Pirus communis L.), kestane (Castanea sativa Mill.), sapsız meşe (Quercus petrean Lieble) ve Toros sediri (Cedrus libani A. Rich) odunlarından gerçek boyutlarda kündekâri tekniğine uygun 10 adet örnek hazırlanmıştır. Örnekler, TS 4083 ve TS 4084’e göre 20±2 oC sabit sıcaklıkta %90±5 ve %30±5 bağıl nem şartlarında denge rutubetine ulaşıncaya kadar bekletilmiştir. Kündekâri tabla ile iç dolgu parçalarının rutubet farklılığından kaynaklanan genişleme ve daralma değerleri belirlenerek, istatistiksel olarak karşılaştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, kündekâri tekniği, ahşap tablaların çalışmasını önemli ölçüde azaltmıştır.

Determination of dimensional changes on the Kündekari constructed wooden panels

In this study, dimensional changes were investigated on the wood panels and their parts produced by kündekari technique, which is commonly used in Seljuk and Ottoman Empire period. For this purpose, according to kündekari technique, 10 samples were prepared in real size from acacia (Robinia pseudoacacia L.), pear (Piruscommunis L.), chestnut (Castanea sativa Mill.), oak (Quercus petrean Lieble) and cedar (Cedrus libani A. Rich) woods, are commonly grown in Turkey. After conditioning in 20±2 °C, 90±5 % and 30±5 % relative humidity in a room, the swelling and shrinkage values of samples were measured according to TS 4083 and TS 4084 standards, respectively. From the statistical point wiev, swelling and shrinkage values evaluated and compared by taking humidity differentiation of the wood panels with kündekari constructed panels in to consideration. According to the research results, the kündekari techniques significantly reduced the dimensional changes of the wood panels.

PDF

___

1. Söğütlü, C., “Bazı Yerli Ağaç Türlerinin Kündekâri Yapımında Kullanım İmkânları”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2-3 2004.
2. Sözen, M., Tanyeli, U, “Sanat Kavramları ve Terimleri Sözlüğü”, Büyük Fikir Kitapları Dizisi 71, Remzi Kitabevi, İstanbul, 145, 1986.
3. Ödekan, A., “Eczacıbaşı sanat Ansiklopedisi”, Cilt 2, Yapı–Endüstri Merkezi, İstanbul, 1078–1079, 1997.
4. Tufani, A., “Sanat Terimleri Sözlüğü”, Toplum Yayınevi, Yayın No 3, Ankara, 76–77, 1980.
5. Derleme Sözlüğü, Cilt 8, 2. Baskı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara, 3036–3037, 1993.
6. Devellioğlu F., “Osmanlıca–Türkçe Ansiklopedik Lügat”, Aydın Kitabevi, Ankara, 535, 1996.
7. Arseven, C. E., “Sanat Ansiklopedisi”, Milli Eğitim Bakanlığı, Cilt 3, İstanbul, 1193–1195, (1998).
8. Türkçe Sözlük, Cilt 2, Türk Dil Kurumu, Ankara, 1438, 1998.
9. Toparlı, R., “Ahmet Vefik Paşa, Lehçe–i Osmânî”, TDK, Ankara, 260, 2000.
10. Ersoy, A., “15. Yüzyıl Osmanlı Ağaç İşçiliği” Marmara Üniv. Atatürk Eğt. Fak., Yayın No 14, İstanbul, 1, 1993.
11. Demiriz, Y., “İslâm Sanatında Geometrik Süsleme: Bir Envanter Denemesi”, Lebib Yalkın Yay. A.Ş., İstanbul, 5–9, 2000.
12. Fatery, K. F., Williamson, T. G., “Adhesives”, Wood Engineering and Condruction, Fatery, K. F., Williamson, McCRAW–HILL, INC., New York, 1–39, 1997.
13. Örs, Y., Keskin, H., “Ağaç Malzeme Bilgisi” T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (KOSGEB), Ankara, 61–65, 2001.
14. Kurtoğlu, A., “Ağaç Malzeme Yüzey İşlemleri, 1: Cilt”, İstanbul Üniv. Orman Fakültesi, Üniv. Yayın No: 4262, Fak. Yayın No: 463, İstanbul, 157–163, 2000.
15. Söğütlü, C., Sönmez, A., “Değişik Koruyucular ile İşlem Görmüş Bazı Yerli Ağaçlarda UV Işınlarının Renk Değiştirici Etkisi” Gazi Üniv. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 21, No: 1, Sayfa 151-159, 2006.
16. Büyükçanga, M., “Kündekâri ve Konya’da Yaşa- yan Kündekârlar” Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu, Isparta S.D.Ü., 245–248 (2000).
17. Ögel, B., “Selçuklu Devri Anadolu Ağaç İşçiliği Hakkında Notlar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi 1 (5): 199–235, 1957.
18. Özdemir, F., “Kündekâri Tekniğinin Dekoras- yonda Uygulaması”, 1. Ulusal Mobilya Kongresi Ankara, 427–434, 1999.
19. Öney, G., “Beylikler Devri Ahşap Sanatı XIV ve XV. yüzyıl (1300–1453)”, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 33–34, 1989.
20. Sönmez, A., Söğütlü, C., “Kündekari: It’s Importance In Turkish Wooden Art and Detection Of Construction Technique” Dokuz Eylul University, Fine Arts Faculty of Traditional Arts Department International Symposium of Tradıtional Arts, İzmir, Volume: 1, Page: 1-10, 16-18 November 2006.
21. Barışta, H. Ö., “Selçuklu Ahşap İşçiliğinden Bazı Örnekler ve Tanınmamış Birkaç Parça Üzerine”, 1–2. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştır- maları Merkezi, Konya, 87–108, 1993.
22. Barışta, H. Ö., “Türk El Sanatları Genişletilmiş İkinci Baskı”, Kültür Bakanlığı, Yayın No: 2168, Sanat Eserleri Dizisi:192, Ankara, 37–38, 1998.
23. Bozer, R., “XV. Yüzyıl Ortasına Kadar Anadolu Türk Sanatında Ahşap Kapılar”, Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sosyal Bil. Enst., Ankara 19–30, 273, 1992.
24. Öney, G., “Anadolu Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri”, Sanat Tarihi Yıllığı III, İstanbul, 137, 1969–1970.
25. Keskin, H., “Lamine Masif Ağaç Malzemelerin Teknolojik Özellikleri ve Ağaçişleri Endüstrisinde Kullanım İmkânları”, Doktora Tezi, Gazi Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 49– 58, 2001.
26. Yüksel, M., “Türk Ahşap Sanatında Gerçek Ve Taklit Kündekâri Elemanlarının Fiziksel Perfor manslarının Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 97–99, 2002.
27. TS 2471, “Odunda Fiziksel ve Mekaniksel Deney- ler İçin Rutubet Miktarı Tayini”, TSE Standardı Ankara, 1976.
28. TS 4084, “Odunda Radyal ve Teğet Doğrultuda Daralmanın Tayini”, TSE Standardı, Ankara , 1983.
29. TS 4083, “Odunda Radyal ve Teğet Doğrultuda Ge- nişlemenin Tayini”, TSE Standardı, Ankara, 1983.