Ankara kentinde kentsel ısı adası etkisinin yaz aylarında uzaktan algılama ve meteorolojik gözlemlere dayalı olarak saptanması ve değerlendirilmesi

Kentlerde yeşil alanların ve buharlaşma yüzeylerinin azalması; beton ve asfaltla kaplanmış yüzeylerin, yapısal alanların artması gibi nedenlerle meteorolojik parametreler değişerek yerel ve bölgesel ölçekte iklim değişimine neden olmakta; büyük kentler kendilerine özgü iklimleri olan mekanlar haline gelmektedirler. Kentsel alanlardaki bu iklimsel farklılaşma “kentsel ısı adası” olarak tanımlanmaktadır. Ankara kentinde hızlı ve yoğun yapılaşma sonucunda iklim parametrelerinde değişimler olduğu bilinmektedir. Bu çalışma ile Ankara Metropolü için öncelikle bölge ölçeğinde 1985 yılından 2002 yılına kadar yapılaşmış alanların artması sonucu oluşan alan kullanımlarındaki ve arazi örtüsündeki değişimlere bağlı olarak ortaya çıkan yüzey sıcaklığı açısından farklılıklar ve kentteki ısı adalarının bu yıllar arasındaki değişimi tespit edilmiş; ayrıca bu tespitlere bağlı olarak seçilen farklı arazi örtüsüne ve farklı yüzey sıcaklığına sahip 3 alanda sıcaklık ve nem parametreleri açısından sabit meteorolojik ölçüm aletleri ile ölçümler yapılarak yapı yoğunluğu, yeşil alanlar ve meteorolojik parametreler arasındaki ilişkiler ortaya konulmuştur. Sonuçta Ankara kentinde kentsel ısı adası etkisi oluşumunun engellenmesi ve etkinin azaltılabilmesi için alınabilecek önlemler ortaya konulmuştur.

A study on determining and evaluating summertime urban heat islands in Ankara at regional and local scale utilizing remote sensing and meteorological data

In contemporary metropolitan cities, as a result of lessening green areas and evaporation surfaces, increasing asphalted surfaces and built areas meteorological parameters change and cause local and regional climate changes which makes the cities unhealthy places that have their own climatic properties. This differentiation between urban areas and surrounding semi-rural and rural areas is as ‘urban heat island’ determined. Although it is known that in Ankara, the climate parameters are changing as a result of rapid and dense urbanization, but there is not a study concerning this issue. Thus, together with this study, first the meteorological differentiations and urban heat islands at regional scale in Ankara metropolitan area caused by the changes in land use and land coverage since 1985 up to 2002 has determined. Besides in the case areas having different densities of built up areas and various sizes of green areas determined in the light of the former study; the relations between density of built up areas, green areas and meteorological parameters had put forward through meteorological measurements.

PDF

___

1. Yüksel, Ü., Ankara Kentinde Kentsel Isı Adası Etkisinin Yaz Aylarında Uzaktan Algılama ve Meteorolojik Gözlemlere Dayalı Olarak Saptanması ve Değerlendirilmesi Üzerinde Bir Araştırma, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2005.
2. World Health Organization (WHO), “Urban Bioclimatoloy”, Heat-Waves: Risks and Responses, Health and Global Environmental Change Series, No. 2, WHO Regional Office for Europe, Denmark, 2004.
3. Streutker, D.R., A Study of the Urban Heat Island of Houston-Texas. PhD Thesis, Rice University Department of Physics and Astronomy, Houston, Texas, 2003.
4. Fan, H., Urbanization of Mesoscale Models. Tulane University Department of Mechanical Engineering, 2004.
5. Anonim, 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı Açıklama Raporu, Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2006.
6. İŞLEM GIS., Erdas Imagine Temel Yazılımı. Eğitim Dökümanı, İşlem Şirketler Grubu, Ankara, 2002.
7. Demirbüken, H., Ankara İli Yerleşim Alanı Arazi Örtüsünün ve 1986-1995 Yılları Arasındaki Değişimin Uzaktan Algılama Teknikleri İle Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1996.
8. Barış. E., Ankara Kentinde Hava Kirliliği Sorununun Çözümünde Peyzaj Mimarlığı Açısından Alınması Gerekli Önlemler, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1995.
9. Akay, A., Kentsel Mekanlarda Oluşan Isı Adası Etkisinin Azaltılmasında Sürdürülebilir Peyzajın Öneminin Ankara Kenti Örneğinde Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1996.
10. Memlük, Y., Ankara Kenti ve Yakın Çevresi İklimi Oluşturan Etmenlerin Kentsel Yerleşimler Yönünden İncelenmesi ve Değerlendirilmesi Üzerinde Bir Araştırma, Doçentlik Tezi, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ankara, 1982.
11. Anonim, Köppen Yöntemine Göre Ankara İklimi. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Yayın No:2000/01, Ankara, 2000.
12. Gomez, F., Gaja, E., Reig, A., “Vegetation and Climatic Changes in a City”, Ecological Engineering, Sayı:10, 355-360, 1998.
13. Streiling S., Matzarakis A., “Influence of Single and Small Clusters of Trees on the Bioclimate of a City: A Case Study”, Journal of Arboriculture, Sayı:29 (6), 309-316, 2003
14. Shashua-Bar L., Hoffman M.E., “Vegetation as a Climatic Component in the Design of an Urban Street:An Empirical Model for Predicting the Cooling Effect of Urban Green Areas with Trees”, Energy and Buildings, Cilt 31, Sayı: 3, 221-235, 2000.
15. Quattrochi, D., Luvall, J., High Spatial Resolution Airborne Multispectral Thermal Infrared Data to Support Analysis and Modelling Tasks in EOS IDS Project ATLANTA. http://wwwghcc.msfc.nasa.gov/atlanta, Erişim tarihi: 20. 02.2004, 1997.
16. Harp, D., The Dallas/Forth Worth, Texas Winter Heat Island and Variations in Low Temperature Injury to Ornamental Plants, PhD Thesis, Texas A&M University, Texas, 2000.
17. Spranken-Smith R.A, Oke T.R., “The Thermal Regime of Urban Parks in Two Cities with Different Summer Climates”, International Journal of Remote Sensing Cilt No:18, Sayı: 11, 2085-2104, 1998.