Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyi ile Sınıf Yönetiminde Kullandıkları Disiplin Modelleri Arasındaki İlişki

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile sınıf yönetiminde kullandıkları disiplin modelleri arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırma random tekniği ile seçilen ilköğretim okullarında görev yapan 155 öğretmen üzerinde yapılmıştır. Araştırmada Maslach Tükenmişlik Envanteri ve Disiplin Modelleri Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı (r) ve Çoklu regresyon analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin en fazla Akıl-sonuç en az da Glasser modelini kullandığı; öğretmenlerin duyarsızlaşma, kişisel başarı ve duygusal tükenmişlik düzeylerinin yüksek olduğu; öğretmenlerin disiplin modelleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişkinin bulunduğu; disiplin modelleri ile duygusal tükenmişlik araThe purpose of this study is to determined the relationship between the burnout level of teachers classroom management and discipline models. This study was done with random technique 155 on teachers working at primary schools. Maslach Burnout Inventory and Discipline Models Inventory was use. Also Pearson Momentus Correlation (r) and Multı-functional regrassion techniques was use. Our this study shows that: The teachers use the intelligent-result model the most and Glasser models the least; there is a significant relationship among the level of depersonalization, personal accomplishment and emotional exhaustion; there is a negative relationship discipline models and emotional exhaustion; there is a negative and significant relationship between emotional exhaustion and Kounin and Glasser model. The theachers prefer “Canter and Konunin” models, as their burnout level at the

Anahtar Kelimeler:

Tükenmişlik, disiplin modelleri, öğretmen, okul

The Relationship Between The Burnout Level of Teachers Classroom Management and Discipline Models

The purpose of this study is to determined the relationship between the burnout level of teachers classroom management and discipline models. This study was done with random technique 155 on teachers working at primary schools. Maslach Burnout Inventory and Discipline Models Inventory was use. Also Pearson Momentus Correlation (r) and Multı-functional regrassion techniques was use. Our this study shows that: The teachers use the intelligent-result model the most and Glasser models the least; there is a significant relationship among the level of depersonalization, personal accomplishment and emotional exhaustion; there is a negative relationship discipline models and emotional exhaustion; there is a negative and significant relationship between emotional exhaustion and Kounin and Glasser model. The theachers prefer “Canter and Konunin” models, as their burnout level at the

Keywords:

Burnout, discipline models, teachers, school,

PDF

___

Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayınları.
Aydın, M. (1987). Eğitim sosyolojisi. Seçme yazılar. Ankara: İlksan Matbaası.
Aydın, K. (2004). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ve tükenmişliği etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. (Gazi Üniversitesi, Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Aksoy, N. (2002). Sınıf içi kurallar. E. Karip (Ed.), Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem Yayınları.
Baltaş, A. (1996). Stresle başa çıkma yolları ve iş hayatındaki stres. IX. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, No: 15
Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (1998). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Yayınları
Başaran, I. (1999). Zihinsel engelli, görme ve işitme özürlü çocuklara eğitim veren kurumlarda çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması. (Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir: Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde tükenmişliğe etki eden faktörler. (Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir: Yayınlanmamış Doktora Tezi).
Boyle, G. J., Borg, M. G., Falzon, J. M., & Baglioni, A. J. (1995). A structural model of the dimensions of teacher stress. British Journal of Educational Psychology, 65 (2), 49-67.
Burke, R. J. ve Greenglass, E.R. (1993). Work, stres, role conflict, social support, and psychological burnout among teachers, Psychological Report, 73, 371-380.
Canter, L. (1976). Assertive discipline: A take charge approach for today’s educator. Seal Beach, CA: Canter and Assocciates.
Capel, S. A. (1991). A longitudinal study of burnout in teachers. British Journal of Educational Psychology, 61, 36-45.
Celep, C. (2004). Sınıf yönetimi ve disiplin. Ankara: Anı Yayınları
Cheuk, W. H. Ve Sai, W.K. (1995). Stres, social support and teacher burnout in Macau, Current Psychology, 14 (1), 42-46.
Çam, O. (1991). Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı. Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları
Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okulunda görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi. (Ankara Üniversitesi, Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Çokluk, Ö. (2000). Örgütlerde tükenmişlik. C. Elma ve D. Demir (Ed.), Yönetimde çağdaş yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dick, R. V. & Wagner, U. (2001). Stres and strain in teaching: A structural equation approach. British Journal of Educational Psychology, 71, 243-259.
Dolunay, A. B. (2001). Keçiören ilçesi genel liseler ve teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması. (Ankara Üniversitesi, Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Dreikurs, R. , Grundwald, B. & Pepper, F., (1982). Manting sanity in the classroom: Classroom management techniques (2nd ed). New York: Harper Row.
Eggen, P. ve Kauchak, D.(2001). Educational Psychology. Merril Prentice Hall. Ohıo,
Erişen, Y. (2004). Sınıfta öğretim liderliği. Ç. Özdemir ve Ş. Erçetin (Ed.), Sınıf yönetimi. Ankara: Asil Yayıncılık.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik envanterinin uygulanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, (143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
Farber, B. A. (1984). Stres and burnout in suburban teachers. Journal of Educational Research. 77 (6), 325-332.
Friesen, D., & Sarros, J. C. (1989). Sources of burnout among educators. Journal of Organizational Behaviour, 10, 179-188.
Friesen, D., Prokop, C. M. ve Sarros, J.C. (1988). Why teacher burnout, Educational Research Quarterly, 12 (3), 9-19.
Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi. (İzmir ili kentsel ve kırsal yöre karşılaştırması). (Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir: Yayımlanmamış Yüksek Doktora Tezi).
Girgin, G. ve Baysal, A. (2006). Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ve bazı değişkenler (İzmir Örneği). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, www.pamukkale.edu.tr Erişim Tarihi: 17.07.2007
Glasser, W. (1990). The quality school. Managing students without coercion. New York: Harper and Row.
Gordon, T. (1974). Etkili öğretmenlik eğitimi. (Çev. Emel Aksoy). İstanbul: Sistem Matbaacılık.
Gümüşeli, A.İ (2001). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik alanları. Kuram ve uygulamada Eğitim Yönetimi. 28, s. 531-548
Gündüz, B. (2006). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ile bazı mesleki ve kişisel değişkenlere göre yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,
Hisli, Ş.N. (1994). Stresle başa çıkmada olumlu bir yaklaşım, Türk Psikologları Derneği Yayınları. Ankara: Özyurt Matbabası
Hock, R. (1988). Professional burnout among public school teachers”, Public Personel Management, 17 (2), 123-26
Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 27, 335-340.
Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları
Jones, V. F. ve Jones, L. S. (2001). Comprehensive classroom management: Creating communities of support and solving problems. Allynn and Bacon, Boston, USA.
Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma teknikleri. (9. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.
Koustelios, A. (2001). Organizational factorsas predictors of teachers’ burnout, Psycho Rep, 88 (3), 627-634.
Kırılmaz, A., Çelen, Y., ve Sarp, N. (2000). İlköğretim’de çalışan bir öğretmen grubunda “Tükenmişlik durumu” araştırması. A.Ü. Sağlık Eğitim Fakültesi İlköğretim-Online 2(1), 2-9. Internet’ten 12 Aralık 2004’de Elde Edilmiştir: Http:// Www. İlkogretim-Online.Org.Tr
Kiev, A. ve Kohn, V. (1979). Executive stress. AMA, Survey Report, NewYork.
Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise Öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23 (3), 27-33.
Murat, M. (2003). Üniversite öğretim elemanlarında tükenmişlik. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 19 (2), 25-34.
Nelson, L. (1987). Positive discipline. New York: Ballantine Books.
Oser, F. (1998). Standards in teacher training. European Education, 30 (2).
Pala, A. (2005). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarının önlenmesi için disiplin modelleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 1-9.
Peker, R. (2002). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki Tükenmişliklerine etki eden bazı faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 305-318.
Russel, D.W., Altmaier, E.. ve Van Velzen, I.D. (1987). Job-related stres, socia support, and burnout classroom teachers. Journal of Applied Psychology, 72 (2), 269- 274.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2001). Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi
Sarros, J. C. ve Sarros, A. M. (1987). Predictors of teachers burnout. The Journal of Educational Administration, 14 (2), 272-280.
Schwab , R. L. Ve Iwanichi, E. F. (1982). Who are burnout teacher. Educational Research Quarterly, 77 (2) , 5-17.
Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 11 (36), 44-60.
Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Gazi Üniversitesi, Ankara: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Taormina, R.J ve Law, C.M. (2000). Approaches to preventing burnout: The effects of personal stres management and organizational socialization, Journal of Nursing Management, 8 (2), 88-99.
Tertemiz, N. (2003). Sınıf yönetimi ve disiplin. Küçükahmet, L. (Ed.), Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları. (Çukurova Üniversitesi, Adana: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Ubrın, A. .J. (1978). Fundamental of organizational behavior an applied perspective. NewYork: Pergamon Press Inc.
Wolgang, C. H. (1996). The tree faces of discipline for the elementary schools teachers. Empowering the teachers and students. Boston: Allyn and Bacon.