SALTUK-NAME’NİN MERCEĞİNDEN İSLAMLAŞMA SÜRECİ

On üçüncü, on dördüncü ve on beşinci yüzyıllar boyunca Arapça, Farsça ve Türkçe popüler-halk edebiyatı üretimi ve yayılımında belirgin bir artış söz konusudur. Bu dönemde üç büyük Orta Doğu İslami dillerde oldukça zengin sözlü popüler edebiyat (romans/ destanlar, masal serileri, popüler hagiografiler) ilk kez yazıya geçirilmiştir (Arapça literatür hakkında detaylı ve genel gözlemler için bkz, Health 1990: 423-439, Pellat 1968: 607-709, Brujin 1971: 465-474, Hanaway 1971: 139-160, Türkçe için bkz. Boratay 1965, 1-170). Bu süreçte eski türler yenilendi, yeni türler ortaya çıktı ve yazılı popüler edebiyat gelenekleri mevcut sözlü destan ve masallarla yan yana gelişti. Canlılığını ve gelişimini modern dönemde de sürdüren ve muhafaza eden popüler edebiyat külliyatı, modern dönem öncesi Ortadoğu Müslüman topluluklarının halk inançları ve düşünce alışkanlıkları, zihniyet dünyası hakkında şüphesiz en zengin bilgi kaynaklarıdır. Bu çalışmada, bahsedilen geniş külliyatın başat bir örneği olan Saltuk-name’ye yansıyan İslami kavramlar ve bilgiler ortaya konmaya çalışıldı.
Anahtar Kelimeler:

saltukname, islamlaşma, islamiyet