Adnan BOYACI, Servet ÖZDEMİR, Ali Çağatay KILINÇ, Serkan KOŞAR

Türk Yükseköğretim Sistemi Bağlamında Girişimci Üniversite Modelinin İncelenmesi: Nitel Bir Araştırma

Yükseköğretimde yaşanan küreselleşme, kitleselleşme, profesyonel yönetim, hesap verebilirlik akımları ve yükseköğretime yönelik artan talebe dayalı olarak şirket üniversitesi, sanal üniversite ve küçük üniversite gibi farklı üniversite modelleri kavramsal düzeyde tartışılmaktadır. Bu noktada tartışma konusu edilen modellerden biri de girişimci üniversite modelidir. Girişimci üniversiteler gerek yapı, işleyiş, yönetim ve finansman gibi üniversitenin temel boyutları gerekse öğretim, araştırma ve topluma hizmet gibi üniversitenin temel amaçları noktasında diğer üniversite modellerinden ayrışan birtakım özelliklere sahiptir. Ancak girişimci üniversite kavramına ilişkin çalışmalar genellikle kavramsal düzeyde kalmaktadır. Girişimci üniversitenin ne olduğu, olumlu ve olumsuz yanları ve diğer üniversite modellerinden farklı yanları ile ilişkili çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bununla birlikte, girişimci üniversite modelinin Türkiye’de yükseköğretim sistemi içinde nasıl bir görünüm arz ettiği ve Türk eğitim sistemine nasıl katkı sunabileceği konusunda daha çok inceleme yapılması gerekmektedir. Bu itibarla alanyazına katkı sağlamaya yönelik akademik bir çaba olarak bu çalışma, girişimci üniversite modelinin temel özelliklerini, olumlu ve olumsuz yanlarını, diğer üniversitelerden ayrışan yönlerinin neler olduğunu ve Türk yükseköğretim sistemine nasıl katkı sunabileceğini öğretim üyelerinin görüşlerine dayalı olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemi ve temel betimleyici desende tasarlanan araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Buna göre, araştırmanın katılımcılarının belirlenmesinde kullanılacak ölçüt, genelde yükseköğretim sistemi özelde ise farklı üniversite modelleri ve girişimci üniversite modeli üzerine çalışmalar yapmış; seminer, kongre ya da konferans gibi çeşitli etkinliklere iştirak etmiş olmaktır. Araştırmanın çalışma grubu, yukarıda belirlenen ölçüte uyan altı ö ğretim üyesinden oluşmaktadır. Çalışmanın verileri, yazarlar tarafından ilgili alanyazın ve araştırmanın amaçları doğrultusunda hazırlanan yarıyapılandırılmış bir görüşme formuyla toplanmış; içerik analizi tekniği kullanılarak ve tematik bir yöntem izlenmek suretiyle çözümlenmiştir.

Examining the Entrepreneur University Model in the Context of Higher Education System of Turkey: A Qualitative Study

Depending upon the globalization, massification, professional management, accountability and increasing amount of higher education demands, such university models as online and small-sized have been discussed theoretically in the higher education field. In this regard, one of the university models which has been discussed in the related literature is entrepreneur university. Entrepreneur universities have a line of distinct features in terms of its structure, functioning, management and finance as the fundamental processes of a university and of teaching, research and community services as basic purposes of a university. However, research on entrepreneur university focused mainly on examining its theoretical background. Research focusing on discovering its meaning, its advantages and disadvantages or its basic qualities that distinguish it from other models is scarce. Furthermore, research is needed to find out how entrepreneur universities may function and how they may well contribute to the higher education system of Turkey. As an academic effort and attempt to fill this gap in the higher education literature, therefore, this study aims at revealing the basic features of entrepreneur university, its advantageous and disadvantageous aspects, the points that separate it from other university models and its possible contributions to the Turkey’s higher education system according to the opinions of faculty members. The participants of this qualitative study designed in descriptive model were selected through criterion under purposeful sampling method. The criteria determined to select the participant of the current study is to be faculty member who has conducted studies mainly in higher education area and specifically on various university models including entrepreneur universities; and who has participated in various seminars, conferences, symposiums on university models. Therefore, the participants of the study included six faculty members that meet the criteria described above. The data of the study were gathered through a semi-structured interview form developed by the researchers depending on the related literature and the purposes of the present study and the data were analysed through content analysis and by following a thematic method.

PDF

___

Al, U., Sezen, U. ve Soydal, İ. (2012). Türkiye’nin bilimsel yayınlarının sosyal ağ analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. http://www.bby.hacettepe.edu.tr/bilgi belge/ file/SOBAG-110K044.pdf adresinden erişim sağlanmıştır.
Aidis, R. (2003). Entrepreneurship and Economic Transition, Tinbergen Institute Disccussion Paper, Amsterdam.
Aydın, İ. H. (2014). Üniversite ve bilim insanı. Yükseköğretim Dergisi, 4(2), 69-75.
Bloland, H. G. (1969). Higher education associations in a decentralized education system. California University, Berkeley. Center for Research and Development in Higher Education. http://eric.ed.gov/?id=ED029619 adresinden erişim sağlanmıştır.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Çalık, T. ve Sezgin, F. (2005) Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi 13 (1), 55-66.
Çetin, M. (2007). Bölgesel kalkınma ve girişimci üniversiteler. Ege Akademik Bakış, 7(1), 217-238.
Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası (1. Baskı). https://yolharitasi.yok.gov.tr/docs/YolHaritasi.pdf adresinden erişim sağlanmıştır.
Eğitim-Bir-Sen (2017). Yükseköğretime bakış 2017. İzleme ve değerlendirme raporu. http://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/yuksekogretimebakis_web.p df adresinden erişim sağlanmıştır.
Erdil, E., Pamukçu, M. T., Akçomak, İ. S. ve Erden, Y. (2013). Değişen üniversitesanayi işbirliğinde üniversite örgütlenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2), 95-127.
Erkut, E. (2014). Türkiye’de girişimcilik ve üniversiteler. http://erhanerkut.com/wpcontent/uploads/2016/03/TRdeGirisimcilikRev.pdf adresinden erişim sağlanmıştır.
Etzkowitz, H. (2003). Research groups as 'quasi-firms': the invention of the entrepreneurial university. Research Policy, 32(1), 109-121.
Etzkowitz, H. (2004). The evolution of the entrepreneurial university. International Journal of Technology and Globalization, 1(1), 64-77.
Etzkowitz, H., & Zhou, C. (2008). Introduction to special issue, building the entrepreneurial university: A global perspective. Science and Public Policy, 35(9), 627-635.
Gibb, A. A., & Hannon, P. (2006). Towards the entrepreneurial university? International Journal of Entrepreneurship Education, 4, 73-110.
Gibb, A., G. Haskins, & I. Robertson. (2009). Leading the entrepreneurial university: Meeting the entrepreneurial development needs of higher education institutions. National Council for Graduate Entrepreneurship, Birmingham. http://www.oecd.org/site/cfecpr/ECOECD%20Entrepre neurial%20Universities%20Framework.pdf adresinden 31.06.2017 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Guerrero, M., & Urbano, D. (2010). The development of an entrepreneurial university. The Journal of Technology Transfer, 37(1), 43-74.
Günay, D. ve Günay, A. (2011). 1933’den günümüze Türk yükseköğretiminde niceliksel gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 1-22.
Gür, B. S. (2016). Egemen üniversite: Amerika’da yükseköğretim sistemi ve Türkiye için reform önerileri. İstanbul: EDAM.
Gürüz, K. (2001). Dünyada ve Türkiye’de yükseköğretim (Tarihçe ve bugünkü sevk ve idare sistemleri). Ankara: ÖSYM.
Kavili-Arap, S. (2010). Türkiye yeni üniversitelerine kavuşurken: Türkiye’de yeni üniversiteler ve kuruluş gerekçeleri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 65(1), 1-29.
Kurt, T. ve Gümüş, S. (2015). Dünyada yükseköğretimin finansmanına ilişkin eğilimler ve Türkiye için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim, 5(1), 14-26.
Küçükcan, T. ve Gür, B. S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: SETA.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Beverly Hills, CA: Sage.
Odabaşı, Y. (2006). Değişimin ve dönüşümün aracı olarak girişimci üniversite. Girişimcilik ve Kalkınma, 1(1), 87-104.
Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD] (2014). OECD Factbook 2014: Economic, environmental and social statistics. OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/factbook-2014-en adresinden erişim sağlanmıştır.
Organisation for Economic Co-operation and Development [OECD] (2012). A guiding framework for entrepreneurial universities. https://www.oecd.org/site/cfecpr/ECOECD%20Entrepreneurial%20Universitie s%20Framework.pdf adresinden erişim sağlanmıştır.
Ökmen, M. ve Bal, C. (2013). Üniversite yönetimlerinin girişimci üniversite kavramına ilişkin görüşleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 70-81.
Özdemir, S., & Kılınç, A. Ç. (2016). From mass education universities to entrepreneur and small-sized universities higher education: A discussion in the context of higher education system in Turkey. In E. Atasoy, R. Efe, I. Jażdżewska and H. Yaldır (Eds.), Current advances in education. Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
Özer, Y. E. (2011). Girişimci üniversite modeli ve Türkiye. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2), 85-100.
Patton, M. Q. (2014), Qualitative research & evaluation. Methods integrating theory and practice (Fourth Edition). Thousand Oaks, CA: Sage.
Pavlova, I., & Chernobuk, V. (2016). Entrepreneurial universities and entrepreneurship in education. SHS Web of Conferences, 28 DOI: 10.1051/ SHS2 shsconf/20162801077.
Saint, W. (2009). Guiding universities: University governance and management around the globe. Washington DC.: Human Development Network World Bank. http://siteresources.worldbank.org/EXTHDOFFICE/Resources/548572612390 47988859/University-Governance-and-Management-FINAL-Revised-2-Feb2010.pdf adresinden 21.05.2017 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Sakınç, S. ve Aybarç-Bursalıoğlu, S. (2012). Yükseköğretimde küresel bir değişim: Girişimci üniversite modeli. Yükseköğretim ve Bilim, 2(2), 92-99
Soyer, B. B., Özdemir, S. ve Aypay, A. (2015). Yükseköğretimin yönetimi ve organizasyonu. İçinde A. Aypay (Ed.), Türkiye’de yükseköğretim: Alanı, kapsamı ve politikaları (ss. 27-43). Ankara: Pegem Akademi.
Tekeli, İ. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de üniversite üzerinde konuşmanın değişik yolları. Toplum ve Bilim Dergisi, (97), 123-143.
Tekin, S. (2003). Üniversite ideasını yeniden düşünmek: Neoliberalizm, teknik akil ve üniversitenin geleceği. Toplum ve Bilim, 97, 144-163.
Trow, M. (2007). Reflections on the transition from elite to mass to universal access: Forms and phases of higher education in modern societies since WWII. In, James J. F. Forest ve Philip G. Altbach (eds.), Springer International Handbook of Higher Education, (pp. 243-280).
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/ anayasa82. htm adresinden 27.06.2017 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Underdal, A. (2010). Implications of the change from elite to mass or multi-purpose institutions, In Jens Erik Fenstad & Erik De Corte (Eds.), From information to knowledge; from knowledge to wisdom (Chapter 6, pp. 45-51). Portland, Maine: Portland Press.
Winickoff, D. E. (2013). Private assets, public mission: The politics of technology transfer and the New American University. Jurimetrics, 54(1), 1-42.
Wissema, J. G. (2009). Üçüncü kuşak üniversitelere doğru (Çev.: Özyeğin Üniversitesi). İstanbul: Özyeğin Üniversitesi.
Yalçın, M. ve Armağan Y. (2015). Yükseköğretimin finansmanı. İçinde A. Aypay (Ed.). Türkiye’de yükseköğretim alanı, kapsamı ve politikalar (ss. 167-223). Ankara: Pegem Akademi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldırım, N. ve Aşkun, O. B. (2012). Entrepreneurship intentions of public universities in Turkey: Going beyond education and research? Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58, 953-963.
Yielder, J., & A. Codling. (2004). Management and leadership in the contemporary university. Journal of Higher Education Policy and Management, 26(3), 315328.
Yücebaş, M. (2007). İdeolojik bir süreç olarak operasyonel üniversiteden girişimci üniversiteye: Yeni üniversitenin reklam imgeleri. İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 39-74.
Yükseköğretim Kurulu [YÖK] (2015). Yükseköğretim Kurulu Stratejik Planı. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/21040516/YOK_Stratejik_Plan_2016 _2020_ed070616.pdf adresinden 21.06.2017 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Yükseköğretim Kurulu [YÖK] (2017). Öğrenci istatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişim sağlanmıştır.