Fatma Abide GÜNGÖR AYTAR, Mehmet BAŞARAN, Nuriye ÇELİK

Resimli Çocuk Kitaplarının Olumsuz Ögeler Açısından İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı kütüphanelerin okul öncesi bölümünde bulunan resimli çocuk kitaplarını olumsuz ögeler açısından incelemektir. Araştırmada nitel desenlerden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın materyallerini 2015-2019 yılları arasında yayımlanmış, Ankara ve Eskişehir illerindeki iki kütüphanenin okul öncesi kategorisinde sınıflandırılmış 100 resimli çocuk kitabı oluşturmaktadır. Okul öncesi öğretmenlerinin ve alan uzmanlarının görüşleri ile alanyazın taraması sonucu Resimli Çocuk Kitaplarındaki Olumsuz Ögelerin İncelenmesi Formu oluşturulmuştur. Resimli çocuk kitapları bu forma göre betimsel olarak analiz edilerek olumsuz ögelerin sıklığı saptanmıştır. Saptanan olumsuz ögelerin sıklığı şu şekildedir: Biçimsel (f:319), içerik (f:43), tema (f:36), dil ve anlatım (f:60), kahraman-karakter (f:26) ve zaman (f:27). Elde edilen bu sonuçlara göre öğretmenlerin ve ailelerin kitap seçerken daha seçici davranmaları; yayınevlerinin alanda uzman eğitimcilerin dönütleri doğrultusunda basım aşamalarına geçmeleri; yazarların ve çizerlerin okul öncesi dönem çocukların gelişim özelliklerini göz önünde bulundurarak kitaplarını yazmaları; kütüphanelerin ise yaşlara göre düzenledikleri kategorilerdeki kitapları çocukların gelişim düzeylerine ve çocuk kitaplarında bulunması gereken özelliklere göre belirlemeleri önerilmektedir.

An Analysis of Illustrated Children's Books in Terms of Negative Elements

The aim of this study is to examine the picture books for children in pre-school departments of libraries in terms of negative factors. Document analysis method, one of the qualitative designs, was used in the research. The materials of the study consist of 100 illustrated children's books published between 2015-2019 and classified in the preschool category of two libraries in Ankara and Eskişehir provinces. In order to determine the negative elements in the books, the "negative elements" book review form was created as a result of the literature review about the negative elements in the books and the opinions of the preschool teachers about the negative elements in the books. Illustrated children's books were analyzed descriptively according to this form, and the frequency of negative elements was determined. The frequency of negative items detected are as follows: formal (f: 319), content (f: 43), theme (f: 36), language and expression (f: 60), hero-character (f: 26), and time (f: 27). According to these results, teachers and families are more selective when choosing books; authors and illustrators are write their books considering the developmental characteristics of preschool children; libraries determine the books in categories organized by age according to the developmental levels of children.

PDF

___

Akıncı, Ş. (2015). Resimli çocuk kitaplarında yer alan mizahi unsurların incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bilgin, H. (2011). 5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Çakmak, H. G. ve Sofuoğlu, M. G. (1997). 1974-1993 yılları arasında türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 11(1), 42-53.
Çınar, P. (2015). Resimli çocuk kitaplarında giyimiyle kadın karakterler. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 48(1), 1-18
Dağlıoğlu, H.E. ve Çamlıbel- Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklara yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku ögeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 23(3), 510-534.
Dilek, A. (2014). 4-6 yaş çocuk öykülerindeki kadın kahramanların mesleksel analizi. Journal Of Qafqaz University, 2(1), 94-102.
Dirican, R. ve Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(2), 44-69. doi: 10.30703/cije.321341
Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83-88.
Gönen, M. ve Arı, M. (1989). Anaokuluna giden dört-beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 13(72), 21-30.
Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehci, A., Ulutaş, Z. ve Kahve, Ö. (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 724-735. doi:10.16986/HUJE.2015014224
Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö. ve Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(196), 258-272.
Graham, A., Powell, M., Taylor, N., Anderson, D. ve Fitzgerald, R. (2013). Ethical research involving children. Florence: UNICEF Office of Research - Innocenti.
Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2019). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi: Çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. İlköğretim Online, 18(1), 20-30. doi: 10.17051/ilkonline.2019.527146
Işıtan, S. (2014). Caillou çizgi film karakteri ile ilgili Türkçe resimli öykü kitaplarının biçimsel ve içerik özelliklerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 13(1), 191-204.
Kakırman Yıldız, A. (2017). Okul öncesi dönem çocuğunun eğitim ve gelişiminde kitabın rolü ve bu süreçte Anaokulu kütüphanelerinin gerekliliği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(3), 792-802. doi: 10.24289/ijsser.304382
Karaaslan, A., Kangal, S. B. ve Arslan, S. (2018). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarında yer alan baba figürünün incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 18-31.
Karagöz, B. (2018). Resimli çocuk kitaplarında gözden kaçan bir alan: ileti problemi (Anne tavuk anlatıyor serisi örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1765-1786. doi:10.17755/esosder.420416
Kılıç, Z., Değirmenci, Ş., Ünsal, F. Ö. ve Balat, G. U. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 424-441. doi: 10.21764/maeuefd.319461
Körükçü, Ö., Kapıkıran, N. A. ve Aral, N. (2017). Resimli çocuk kitaplarında Schwartz’ın modeline göre değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(38), 133-151.
Külük, C. (2013). Resimli çocuk kitaplarının nitelik sorunsalı ve çocuğun sanat eğitimi sürecindeki yeri: Delioğlu’nun resimlediği yapıtlar üzerine bir inceleme. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 393-417.
Özkan Kılıç, Ö., Güleç, H. ve Genç, S. Z. (2014). Okul öncesi dönem resimli öykü kitaplarının coğrafi kavramları içermesi yönünden incelenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 15(1), 35-52.
Pektaş, D. ve Kangal, S. (2015). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki dil sanatlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 125-137.
Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece Eğitim ve Ekin ve Sanat Dergisi, 107, 14-15.
Şahin, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(3), 1309-1324.
Turgut-Bayram, Z. (2017). Resimli çocuk kitaplarının okuma alışkanlığı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Turla, A. (2015). Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı (2. bs). Ankara: Hedef CS Basın Yayın.
Tür, G. ve Turla, A. (2005). Çocuk, Edebiyat ve Kitap. İstanbul: Yapa.
Ural, S. (2013). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. Mübeccel Gönen (Ed.), Çocuk edebiyatı (s. 33-55). Ankara: Eğiten.
Uzmen, S. ve Mağden, D. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212
Ülker Erdem, A., Aydos, E. H. ve Çoban, A. (2017). Resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duygular ve karakterlerin kullandığı baş etme stratejileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 914-931.
Veziroğlu, M. ve Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’ndaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226-238.
Yazıcı, D.N., Yıldız, C. ve Durmuşoğlu, M.C. (2018). Erken çocukluk dönemi resimli çocuk kitaplarının eğitsel özelliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1196-1209.
Yıldırım, K., Aykaç, N. ve Okçu, S. T. (2019). Yaratıcı drama ve resimli çocuk kitapları: kültürlerarası duyarlılığı geliştirmek için örnek bir uygulama. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 55-72.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldız, C., Yazıcı, D. N. ve Durmuşoğlu, M. C. (2016). 2010-2015 Yılları Arasında Yayımlanmış Resimli Çocuk Kitaplarının Resimleme Özelliklerinin İncelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 43-55.