Erken Cumhuriyet Dönemi'nde "Biz"in İnşası: Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme

Modern ulusal kimlik geleneksel kimlik yerine yeni bir üst-kimliğe ihtiyaç duyar. Ortak kültürel değerler, anılar ve davranış kodları yeniden tanımlanmıştır. Modern ulusal devletler bahsi geçen yeni kimlik ve kültürü kazandırmak için eğitimden yararlanırlar. Özellikle, tarih dersleri bu misyonu temel bir amaç olarak benimsemiştir. Bu çalışmada Türkiye'de 1930'lu yıllardaki lise tarih ders kitaplarında "biz" inşasının nasıl ve hangi amaçlara yönelik inşa edildiği ele alınmıştır. Araştırmada nitel içerik ve doküman analizi kullanılmıştır. Elde edilen veriler, "medenilik söylemi", "ırk ve köken", "millî seciye", "ortak dil" ve "tarihi ve kutsal vatan" temaları üzerinden incelenmiştir. Çalışmada, ulus-devletlerin amaçladığı türdeş toplum için tarih öğretimi vasıtasıyla ortak mekân, köken, dil ve kültürel değerler üzerinden bir birliktelik yaratılmasının amaçlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum 1930'lu yılların ruhu bakımından dünyadaki gelişmelere paralel olarak değerlendirilmiştir.

"We" Construction at Early Republic Period: An Assessment About History Textbooks

Modern nation identity needs supra-identity instead of traditional identity. Common culturaldignities, memories and manner codes are restructured. Modern national states benefit fromeducation to redound this new identity and culture. Especially history lessons embrace it as amain mission. In this study, we examine that how and for what purposes "we" constructed onhistory text books at 1930s. Qualitative content and document analysis were used. Findings wereexamined based on "urbanity statement", "race and origin", "national character", "commonlanguage" and "history and sacred homeland" themes.In the study, it was revealed that creatinga unity through common space, origin, language and cultural values through the history teaching for a homogenous society, intended by nation-states, is aimed.This state was consideredcorresponding to world's development, in terms of 1930s' soul.

PDF

___

Alkan, T. (1989). Siyasal Bilinç ve Toplumsal Değişim: Siyasal Bilincin Gelişmesinde Ailenin, Okulun ve Toplumsal Sınıfların Etkisi. Ankara: Gündoğan.
Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Yusuf Alp ve Mahmut Özışık) İstanbul: İletişim.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. ( 2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Aydın, S. (2006). Cumhuriyet'in İdeolojik Şekillenmesinde Antropolojinin Rolü: Irkçı Paradigmanın Yükselişi. A. İnsel (Editör), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Kemalizm (s. 344-369) içinde. İstanbul: İletişim.
Bilgin, N. (1995.) Kollektif Kimlik. İstanbul: Sistem.
Bostancı, M. N. (2005). Kimlik Tartışması Hayatın Telaffuzu Üzerinden Yürümeli. Türkiye Günlüğü, 83, 52-56.
Bumin, K. (1983). Batı'da Devlet ve Çocuk. İstanbul: Alan.
Copeaux, E. (1998). Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezi'nden Türk- İslam Sentezi'ne. (Çev. Ali Berktay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
Doğan, K. (2008). Cumhuriyet Dönemi Kimlik İnşası. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Erdoğan, İ. (2006). Kimlik Sorunu: Kendini Sevmeyenin Kimliğindeki Kendi Olmayan Kendi. Demokrasi Platformu, 5, 93-115.
Genel Kurmay Başkanlığı (2001). Atatürkçülük. İstanbul: illi Eğitim Bakanlığı.
Göka, E. (2006). İnsan Kısım Kısım: Topluluklar, Zihniyetler, Kimlikler. İstanbul: Aşina Kitaplar.
Guibernau, M. (1997). Milliyetçilikler:20. Yüzyılda Ulusal Devlet ve Milliyetçilikler. (Çev. Neşe N. Domaniç). İstanbul: Sarmal.
Gutek, G. L. (2006). Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. (Çev. Nesrin Kale). Ankara: Ütopya.
Güleç, C. (2004). Politik Psikoloji Penceresinden Siyaset Ahlakı, Kimlik ve Laiklik. Ankara: Dizgi.
Gürses, F. (2010). Türkiye'de Ders Kitaplarında Yurttaşlık: Cumhuriyet'in İlk Yıllarından Bugüne Kavramsal Dönüşüm. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
İnal, K. (1996). Eğitimde İdeolojik Boyut. Ankara: Doruk.
Kösoğlu, N.( 2005). Türk Olmak ya da Olmamak: Milli Kültür, Mozaik Kültür ve Etnisite. İstanbul: Ötüken.
Kuş, E. (2003). Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri. Ankara: Anı.
Mayring, P. (2011). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. (Çev. Sezai Durgun ve Adnan Gümüş). Ankara: Bilgesu.
Özkırımlı, U. (2010). Milliyetçilik Üzerine Güncel Tartışmalar: Eleştirel Bir Müdahale. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Parlak, İ. (2005). Kemalist İdeolojide Eğitim. Ankara: Turhan.
Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal.
Schlesinger, P. (1994). Medya Devlet Ulus ve Siyasal Şiddet ve Kolektif Kimlik. (Çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı.
Smith, A. D. (1995). Milli Kimlik. (Çev. Bahadır S. Şener). İstanbul: İletişim.
Şahin, K. (2007). Küreselleşme Tartışmaları Işığında Ulus-Devlet. İstanbul: İlgi Kültür Sanat.
Şimşek, A. (2012). Türk Tarih Tezi Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Günlüğü, 111, 85-99.
Tekeli, İ. (2000). İlköğretim Okulları ve Liselerde Tarih Eğitimi. Yayımlandığı Kitap H. Hatipoğlu ve Ü. Özen (Ed.), Türkiye'de İlk ve Orta Öğrenim Düzeyinde Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması: Atölye-1. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
Toprak, Z. (2012). Darwin'den Dersim'e Cumhuriyet ve Antropoloji. İstanbul: Doğan.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1930). Türk Tarihinin Ana Hatları Methal Kısmı. İstanbul: Devlet Matbaası.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1931a). Tarih I: Tarihten Evvelki Zamanlar ve Eski Zamanlar. İstanbul: Devlet Matbaası.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1931b). Tarih II: Ortazamanlar. İstanbul: Devlet Matbaası.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1931c). Tarih III: Yeni ve Yakın Zamanlarda Osmanlı- Türk Tarihi. İstanbul: Devlet Matbaası.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1931d). Tarih IV: Türkiye Cumhuriyeti. İstanbul: Devlet Matbaası.
Yıldırım, A. ve H. Şimşek (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.